• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

100 machientjes in 100 minuten

24 juli 2013 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Het Internationale Congres voor Taalkundigen (CIL) is een grote snoepwinkel waar ik een week lang — deze week — mag rondlopen! Sinds 1933 wordt het congres een keer in de vier jaar gehouden, en dit jaar lopen er 1500 taalkundigen van over de hele wereld in Genève rond.

Wat een prachtig leven heb je als je daar bij mag zijn! Er is zoveel te ontdekken aan de menselijke taal. Wie een lezing over voor- en achtervoegsels in het Servisch wil horen, of over de vraag waarom Franse obers J’arrive! zeggen terwijl ze van je weglopen, of over de taalontwikkeling van autisten: neem de trein of het vliegtuig en kom ook! We gaan nog tot zaterdag door.

Het speciale thema is deze keer: de relatie tussen taal en denken. Maandagochtend liet de Italiaan Graffi zien dat taalkundigen al honderd jaar discussiëren over wat nu eigenlijk precies de relatie van hun vak is tot de psychologie — is de taalkunde een apart vak, of is het een speciale vorm van psychologie, die gaat over de taal. Die discussie werd er natuurlijk flink gecompliceerd doordat de psychologie zelf regelmatig van richting veranderde. De origineelste oplossing kwam van Noam Chomsky die de taalkunde tot een soort psychologie verklaarde, maar dan wel een beter soort psychologie dan door de meeste psychologen wordt uitgevoerd.

Gisterenochtend liet de Duits-Amerikaanse semanticus Angelika Kratzer zien dat we bij het denken en praten over problemen er altijd automatisch van uitgaan dat allerlei implausibele oplossingen er niet toe doen. Raadsels en IQ-tests maken daar gebruik van. Als voorbeeld haalde ze een puzzeltje aan uit het populaire boek Thinking fast and slow van de econoom Kahneman: ‘Als 5 machientjes in 5 minuten 5 voorwerpen maken, hoe lang doen 100 machientjes er dan over om 100 voorwerpen te maken?’

Volgens Kahneman hebben we een snelle denkmodus die ons vrijwel meteen een antwoord geeft (in dit geval: 100 minuten) en daarbij fouten maakt, en daarnaast een langzamer, nauwkeuriger modus die het ‘juiste’ antwoord geeft (5 minuten). Maar Kratzer liet zien dat het dit ‘juiste’ antwoord allerlei dingen veronderstelt die helemaal niet in het raadsel staan. Bijvoorbeeld dat al die machientjes parallel aan elkaar werken en zo ieder een apparaatje in 5 minuten maken, Maar wat nu als die machientjes eigenlijk er allemaal 1 minuut over doen, maar wel op elkaar moeten wachten? Dan is 100 minuten wel degelijk het juiste antwoord. Waarom laten mensen die mogelijkheid buiten beschouwing?

Een ander aspect dat aan bod kwam is het denken over taal. Ik woonde een sessie bij dat ging over het wonderlijke verschijnsel dat mensen zich een heel gedetailleerd beeld vormen van iemand die ze alleen hebben horen praten: die denken dat een bepaalde radio-stem hoort bij een man met een snor. (Ik ben weleens iemand tegengekomen die mij op de radio had gehoord en die zei ‘Ik dacht dat u zwart haar had! En dun was!’)

Iemand anders in die sessie vertelde ook over experimenten waarbij men twee groepen Amerikaanse studenten liet luisteren naar uitleg door dezelfde stem. Alleen zag de ene groep bij die uitleg een foto van een blanke, en de andere een foto van een zwarte vrouw. De groep die de laatste zag, klaagde niet alleen meer over haar onverstaanbaarheid, maar haalde ook slechtere punten bij een toets over de inhoud van het vertelde. Alleen doordat je iets over iemand denkt te weten, kan dus de manier waarop je die persoon hoort ernstig beïnvloeden.

En zo gaat het nog tot zaterdag door!

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: psycholinguïstiek, semantiek, taalattitude, taalkunde, taalwetenschap

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Christine D’haen • Vijfde grafgedicht voor Kira van Kasteel

Al wat de moestuin gunt, de groenten van het jaar;
het boerenhof, de boter, room en schuimige melk;
de herfstelijke boomgaard peer- en appelzwaar;
’t fijn kruid uit wei en tuin, uit ’t bos de kantharel

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BEDELDEUN

“’k Heb kalk in m’n hoofd,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t rammelen,
maak je ’t goed?

Heb je niet een paar kousen,
niet een lapje of een hoed,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t goed?”

(Bedeldeun)

Bron: Barbarber, januari 1961

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

4 juli 2025

➔ Lees meer
29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

3 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1871 Kornelis ter Laan
1912 Félicien de Tollenaere
➔ Neerlandicikalender

Media

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Plein Publiek: Nadia de Vries

Plein Publiek: Nadia de Vries

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

2 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d