Door Marc van OostendorpWat een vrolijk artikel, in de eerste aflevering van de nieuwe jaargang (de 130e) van het eerbiedwaardige Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (TNTL)! Cefas van Rossem legt er in uit hoe Hans den Besten en hij in de jaren tachtig een woordenlijst vonden van het Negerhollands en hoe ze vervolgens in contact raakten met de auteur ervan.Het … [Lees meer...] overSpeurtocht naar een Negerhollands woordenlijstje
Zo leidt verandering soms tot tevredenheid
Een laatste groet aan Agnies Pauw van Wieldrecht (1927-2013)Door Marc van Oostendorp Gisteren werd bekend dat Agnies Pauw van Wieldrecht in haar woonplaats Doetinchem is overleden. Ze werd 85 jaar oud, en ze was tot op zeer hoge leeftijd jong en vol energie.Agnies Pauw werd bekend door haar boekje Het dialect van de adel, dat voor het eerst verscheen in 1985 en … [Lees meer...] overZo leidt verandering soms tot tevredenheid
Klankencyclopedie van het Nederlands (36): [ʌy]
Door Marc van Oostendorp[ʌy] De [ʌy] (ui) maak je door je lippen te ronden, de voorkant van je tong op te heffen, en je mond in een beweging van een stand die redelijk open is naar tamelijk gesloten mondvorm.Wat is de moeilijkst te maken klank van het Nederlands voor buitenlanders? Het is lastig te bepalen, maar de [ʌy] zou in geval van een competitie … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (36): [ʌy]
Een taal van kleuren
Door Marc van OostendorpEen van mijn favoriete internationale talen is het Solresol, van de negentiende-eeuwse vioolleraar Jean François Sudre. Die taal was gebaseerd op de gedachte dat de bestaande talen teveel verschillende lettergrepen hebben. Sudre ontwierp daarom een taal met slechts zeven lettergrepen: do, re, mi, fa sol, la en ti.Een groot voordeel van die taal was … [Lees meer...] overEen taal van kleuren
Medicijnen zijn de ziekte van de wetenschap
Door Marc van OostendorpGisteren had ik het met een jonge onderzoeker over de vraag hoe het nu verder moet met de wetenschap. Zij had twee recente artikelen gelezen (dit in PLOS Medicine en dit in Nature) waarin werd aangetoond dat een groot percentage van alle in wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerde resultaten fout is, verkeerd, misleid.Het komt allemaal … [Lees meer...] overMedicijnen zijn de ziekte van de wetenschap
Hoog boven de stoel
Over de ongelooflijke dikte van de Nederlandse grammaticaDoor Marc van OostendorpAan een van de grootste monumenten van de Nederlandse cultuur wordt momenteel in stilte gewerkt. Onlangs verscheen het derde deel van Hans Broekhuis' gigantische Syntax of Dutch. 635 pagina's telt alleen al dat derde deel, en het gaat alleen maar over bijvoeglijk naamwoorden en … [Lees meer...] overHoog boven de stoel
Een schuchtere jongen als briljant pedagoog
Drie boeken over HuygensDoor Marc van OostendorpWie was Constantijn Huygens? Een echt Haagse dichter, volgens de Rijswijkse dichter Ilja Leonard Pfeijffer: "Huygens is als de schuchtere jongen van het veen die heeft geleerd dat ons soort mensen hem waarderen op voorwaarde dat hij geen opzien baart. (...) Hij is geen dichter, god verhoede, hij is een eerbaar dienaar van vorst en … [Lees meer...] overEen schuchtere jongen als briljant pedagoog
Tiptop
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'. Door Marc van Oostendorp "Tjongejonge!" riep Rie Veld kwaad. "We zitten hier toch niet twee dagen lang om Facebook-pagina's te bekijken! Het is al erg genoeg dat we moeten ver-ga-de-ren!" Rie hield iedere vergadering van de opleiding minstens tien minuten op met een uitgebreide … [Lees meer...] overTiptop
Hoe zeg je Brueghel? En hoe schrijf je het?
Door Marc van Oostendorp Ik heb weleens een Italiaan ontmoet die vond dat Nederlanders de naam Bruegel verkeerd uitspreken. Dat hoort natuurlijk [bru:ɡɛl] te zijn, met de ue van broer. We praatten daar even over door en bedachten toen samen dat Engelstaligen vaak [brɔɪɡl̩] zeggen. Toen ontstond er alsnog verbroedering tussen het noorden en zuiden van de … [Lees meer...] overHoe zeg je Brueghel? En hoe schrijf je het?
Als jij nou eens koffie zet!
De betekenis van halve zinnenDoor Marc van OostendorpAls Saskia Daalder nou nog niet blij is! Bij haar afscheid van de Vrije Universiteit kreeg ze door haar collega's een mooie bundel met artikelen over taal en taalwetenschap aangeboden. En het eerste artikel is al prachtig! Ronny Boogaart en Kim Verheij behandelen er halve zinnen die als hele zinnen gebruikt worden, … [Lees meer...] overAls jij nou eens koffie zet!
Klankencyclopedie van het Nederlands (35): [ɡ]
Door Marc van Oostendorp[ɡ] Is de [ɡ] een Nederlandse medeklinker? Je maakt die klank precies zoals de [k], maar je laat ondertussen je stembanden trillen. Hij klinkt in woorden als zakdoek ([zɑɡduk]) en, in de uitspraak van Engelsen maar ook van veel Nederlanders, aan het begin van goal en go ahead eagles.Is dat genoeg om hem tot het Nederlands te rekenen? Ooit … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (35): [ɡ]
Diederik Stapel is taaladviseur geworden!
"Ik geloof niet dat er op dit moment veel Stapels in de taalkunde rondlopen", schreef ik een paar maanden geleden, toen wij allen nog jong waren en de wereld vol vertrouwen tegemoet zagen. Maar dan moet je ons nu eens zien, nu het zakenblad Quote gisteren met de onthulling kwam dat Diederik Stapel een eigen bedrijf begonnen is.De website van dat bedrijf is inmiddels alweer … [Lees meer...] overDiederik Stapel is taaladviseur geworden!
De taal van Willem Frederik Hermans
Door Marc van Oostendorp We gaan een quiz doen. Welke naoorloogse Nederlandse schrijver schreef de volgende zin? "Nederlanders zijn er aan een kant van overtuigd dat in het buitenland alles beter is en aan de andere kant dol tevreden met de werkelijk allertreurigste manier waarop hun taal beheerd en geadministreerd wordt". Ja, ik weet wel, dit is een enigszins mislukte … [Lees meer...] overDe taal van Willem Frederik Hermans
Bidden en wensen in de 17e eeuw
Door Marc van Oostendorp "Ijck wens," schreef een vrouw in de zeventiende eeuw aan haar echtgenoot op zee, "mijn alderlijste man dussent goeden nacht". De taalkundige uit de eenentwintigste eeuw wipt verheugd op uit haar stoel, bijvoorbeeld vanwege dat wens. Ooit had de eerste persoon enkelvoud in het Nederlands de uitgang -e: ik wense. In de loop van de tijd … [Lees meer...] overBidden en wensen in de 17e eeuw
De economische mens en de taalkundige mens
Door Marc van Oostendorp In het toonaangevende tijdschrift Language verschijnt binnenkort een opmerkelijk artikel over de relatie tussen taalkundige theorie en economische groei. Het artikel van de Engelse informaticus Geoffrey Sampson staat nu al op internet, het is slechts zes pagina's lang en makkelijk te volgen.Sampson wijst erop dat de economische theorieën … [Lees meer...] overDe economische mens en de taalkundige mens
Treft mij nu een blaam?
Door Marc van Oostendorp Het is voor iedereen maar het beste dat ik geen jurist ben. Voor hen tellen woorden zo zwaar – je kunt je niet permitteren de wet verkeerd te interpreteren of een onduidelijkheid te laten staan in een internationaal verdrag. De twijfel zou de hele tijd aan mij knagen. Wat betekent het woord 'Nederlands' bijvoorbeeld? Wanneer is een tekst … [Lees meer...] overTreft mij nu een blaam?
Nogmaals ‘doodziek’
Een vragenlijstjeDoor Marc van Oostendorp Ruim een jaar geleden schreef ik al eens over ons onderzoekje naar de klemtoon in doodziek en zeeziek. In het laatste bijvoeglijk naamwoord ligt de klemtoon onveranderlijk op het eerste lid (dat geef ik aan met onderstreping):- Het kind is zeeziek.- Het zeezieke kind ligt in bed.Maar bij doodziek is dat anders. … [Lees meer...] overNogmaals ‘doodziek’
Wetenschappelijke discussie in het openbaar
Over taalkundige blogsDoor Marc van Oostendorp Terwijl in de echte wereld het weblog alweer op zijn retour is, hebben de taalkundigen het medium nu ineens ontdekt. Dat wil zeggen, het is inmiddels alweer tien jaar geleden dat de Amerikaanse foneticus Mark Liberman zijn Language Log begon – maar dat is vooral een populair-wetenschappelijk blog (en de moeder van alle … [Lees meer...] overWetenschappelijke discussie in het openbaar
Klankencyclopedie van het Nederlands (34): [ʃ, ʒ, ɲ, ɕ]
Door Marc van Oostendorp[ʃ, ʒ, ɲ, ɕ] We zijn nu in de Klankencyclopedie aangekomen bij de klanken waarover je zou kunnen discussiëren: horen ze eigenlijk wel bij de standaard-klankverzameling van het Nederlands? Horen we aan het begin van sjouwen wel een enkele klank [ʃ], of het toch eerder [sj]? En zit er in beige een [ʒ], of is het [zj]? Is het [oraɲə] of … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (34): [ʃ, ʒ, ɲ, ɕ]
Het Vlaams groeit aan elkaar
Door Marc van Oostendorp Als het artikel dat Sarah van Hoof deze maand publiceert in het tijdschrift Nederlandse Taalkunde representatief is voor haar proefschrift, belooft dat een spannend, om niet te zeggen: verontrustend boek te worden.(Het artikel heet Feit en fictie en haar proefschrift heet ook zo, dus ik neem aan dat het een een samenvatting is van het … [Lees meer...] overHet Vlaams groeit aan elkaar
Wouter Pieterse krijgt een iPad
Nieuwe aflevering van het spannende misdaadfeuilleton 'De verleden tijd van lijken'.Door Marc van Oostendorp "Goed om te zien, Joop, Femke, Rie, Gerard, Sophia", zei Wouter Pieterse, hoogleraar Financiële Letterkunde en liefhebber van voornamen, "dat jullie er allemaal zijn. Voor jullie ligt een iPad. Die hebben we allemaal gekregen van het faculteitsbestuur, om deze … [Lees meer...] overWouter Pieterse krijgt een iPad
Penantie
Door Marc van OostendorpIn het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde staat een artikel van de Utrechtse taalkundige Wim Zonneveld over 'de vroegste geschiedenis van voetbalvocabulair in het Nederlands'. Van alles en nog wat wordt in het artikel belicht: dat goal in de concrete betekenis – de palen waartussen de bal moet worden geschoten – al vrij snel wordt … [Lees meer...] overPenantie
Het Koningslied is een populistisch lied
Door Marc van Oostendorp Bent u al aan het oefenen op het nieuwe 'Koningslied' dat we op 30 april allemaal moeten gaan zingen? Er valt enorm veel uit te leren over wat het Nederlanderschap aan het begin van de 21ste eeuw betekent.Muzikaal is het een allegaartje dat de laatste jaren steeds uit de kast wordt gehaald als de nationale eenheid benadrukt moet worden: een zoete … [Lees meer...] overHet Koningslied is een populistisch lied
Überfijne tijd in de middeleeuwen
Door Marc van Oostendorp2013 moet het jaar worden van het Gruuthusehandschrift, die grote schat aan vooral liedteksten uit het jaar 1400. Binnenkort verschijnt er een wetenschappelijke editie van Herman Brinkman, momenteel is er in Brugge een tentoonstelling, en er is nu ook een mooi uitgegeven en geïllustreerde selectie, ook van Brinkman, van teksten uit het handschrift, … [Lees meer...] overÜberfijne tijd in de middeleeuwen
Socrates geeft een weblecture
Door Marc van OostendorpOmdat ik binnenkort een presentatie moet geven over het inzetten van internetvideo's voor het onderwijs, heb ik de afgelopen dagen een beetje gebladerd op sites zoals weblectures.nl. Ik ben geïnteresseerd in het onderwerp, maar ik word peilloos treurig als ik teveel zinnen moet lezen als 'Een goed onderwijsontwerp, dus ook van weblectures, is 'aligned': … [Lees meer...] overSocrates geeft een weblecture
