Als ik universiteitsbestuurder was (als ik martelaar van jonge poesjes was, als ik buschauffeur was in een ravijnachtig gebied in Noord-Korea), zou ik een nieuwe MA instellen: Taal en geld. De studenten stromen bij honderden binnen, leren van alles over geavanceerde statistiek en krijgen daarnaast ook taalkunde aangeboden. Een ding kunnen de aanstormende taalkundigen ook … [Lees meer...] overTaal en geld
Rat en ritme
Door Marc van OostendorpRatten horen net als mensen dat een klok tik-tak zegt, maar het ritme van een westers sonnet zullen ze nooit herkennen. Tot die conclusie komt een groepje onderzoekers van de Universitat Pompeu Fabre in Barcelona, in een artikel dat ik dit weekeinde las.Er is de afgelopen decennia al veel onderzoek gedaan naar het natuurlijk ritmegevoel van mensen. … [Lees meer...] overRat en ritme
Wat betekent ‘spectaculair’?
Door Marc van OostendorpHoe staat het er eigenlijk voor met de taal van de Italiaanse tv? Ja, dat wilt u natuurlijk graag weten! Ik ga het voor u onthullen.In Taalpost – drie keer per week gratis het laatste taalnieuws op uw digitale mat! – van vrijdag wilde ik aandacht besteden aan een rapport dat de Italiaanse Accademia della Crusca aan deze brandende … [Lees meer...] overWat betekent ‘spectaculair’?
Tegen de overtuigingskracht
Door Marc van OostendorpNoam Chomsky, de beroemde taalkundige, is tegen pogingen iemand anders te overtuigen. Dat zegt hij in het interviewboek The Science of Language (Cambridge University Press, 2012) tegen zijn gesprekspartner James McGilvray. In dat boek, waarin allerlei gedachten van Chomsky over van alles en nog wat geboekstaafd worden, noemt de oude meester … [Lees meer...] overTegen de overtuigingskracht
Zijn Nederlands en Vlaams nog wel één taal?
Door Marc van OostendorpNederland en Vlaanderen groeien taalkundig steeds verder uit elkaar. Hoewel vooral de overheid er alles aan doet om eenheid te suggereren, is er van zo'n eenheid eigenlijk nauwelijks sprake. Nederlanders en Vlamingen luisteren nauwelijks naar elkaar en trekken zich steds minder van elkaar aan, op taalgebied.Dat kun je concluderen uit een artikel van de … [Lees meer...] overZijn Nederlands en Vlaams nog wel één taal?
Grote jukbeenspier
Door Marc van OostendorpMijn specialisatie als taalkundige is de klankleer, maar mijn geheime hobby is de pragmatiek, helemaal de andere kant van de grammatica: de manier waarop betekenis verandert in de context. In het holst van de nacht speur ik Semantics Archive af, waar semantici en pragmatici hun laatste bevindingen publiceren.“Zeg op, wanneer houd je op je vrouw te … [Lees meer...] overGrote jukbeenspier
Dat vind ikke niet
Door Marc van OostendorpGisteren had ik mijn post over dat vinnik leuk nog niet geplaatst, of er kwam een mail binnen van de DBNL, met het nieuws dat er deze maand daar geplaatst is. Daaronder zit ook jaargang 30 van het Groningse taalkundige tijdschrift TABU. En in die jaargang hadden de (huidige) Groningse hoogleraren taalwetenschap Jack Hoeksema en Jan-Wouter Zwart … [Lees meer...] overDat vind ikke niet
Dat vinnik niet
Door Marc van Oostendorp"Knap gevonden van prof. Paardekooper," meldde Liesbeth Koenen gisteren op Twitter:vinnuniet: bij vinden = menen kan d of t weggelaten als je praat.Bij vinden = gezocht hebben niet. Ze had die observatie al in 1988 genoemd in een recensie van Paardekooper z'n ABN Uitspraakgids; zowel de recensie als het boek staan inmiddels gelukkig … [Lees meer...] overDat vinnik niet
Klankencyclopedie van het Nederlands (29): [ɔ]
door Marc van Oostendorp[ɔ] De klinker [ɔ] maak je met geronde lippen en de achterkant van de tong een beetje omhoog, zij het minder hoog dan bij de [u] (oe) en ook dan de [o] (oo). Het is de klinker die je (in een lange vorm, [ɔː]) hoort in boor en, bij sommige sprekers, in een woord als bok.Een van de weinige echte discussies over standaarduitspraak gaat over deze … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (29): [ɔ]
I always get my sin in Main Street
Door Marc van OostendorpHet einde van de Nederlandse taal is weer eens nabij. Het werd vrijdag aangekondigd op de website van HP De Tijd. Er groeit "dus een generatie op met in ieder geval een gebrekkige beheersing van het Nederlands", beweerde daar de doemdenker van dienst. "Verre zij het van mij om hier de onheilsprofeet uit te hangen, maar zien wij hier niet de eerste … [Lees meer...] overI always get my sin in Main Street
Resistent tegen stopwoordjes?
Door Marc van Oostendorp Ineens besefte ik: er bestaat geen goede theorie over stopwoorden, of in ieder geval ik ken zo'n theorie niet. Waarom gebruiken mensen stopwoorden, maar vooral: hoe kunnen we begrijpen dat sommige stopwoorden ineens ergens opduiken en dan weer in de loop van de tijd verdwijnen. Er zijn allerlei theorieën over de aard en de functie van taal, maar geen … [Lees meer...] overResistent tegen stopwoordjes?
Utereg. T.
Door Marc van Oostendorp Utrecht, dat is de stad die zichzelf Utereg noemt, terwijl Utrechtenaren tegelijkertijd soms enkelt zeggen in plaats van enkel, en brommert in plaats van brommer. De stad waar t's verdwijnen en verschijnen naar believen, althans op het eerste gezicht. Helemaal lukraak is het toch niet, blijkt uit deze film op Facebook, waarvan de link me is … [Lees meer...] overUtereg. T.
Die oude Roman had toch gelijk!
Door Marc van Oostendorp. Eindelijk, eindelijk weten we waarom tongbrekers moeilijk zijn uit te spreken! Omdat de klanken teveel op elkaar lijken. Wanneer je het persbericht van Nature leest over een artikel dat vorige week in dat gezaghebbende blad verscheen, zou je denken dat er weer iets volkomen triviaals is ontdekt in de laboratoria: 'Sally sells seashells' is … [Lees meer...] overDie oude Roman had toch gelijk!
Na een kort ziekbed
Ik had ter voorbereiding op de komst van de begrafenisondernemer gisterenavond alvast een tekstje geschreven. "Na een kort ziekbed", waren de eerste woorden. "Daar maken we maar van kortstondig", zei de begrafenisondernemer, een dertiger die al twaalf jaar in het vak zat. "Nee, dat willen we niet," zei ik, terwijl ik naar mijn tante keek. … [Lees meer...] overNa een kort ziekbed
Klankencyclopedie van het Nederlands (28): [ɛ]
door Marc van Oostendorp[ɛ] De [ɛ] (van wet) maak je een mond die vrijwel helemaal open is, behalve dat de voorkant van je tong een beetje omhoog gaat: het is een [e] (van weet) met de tong een beetje naar beneden, of de [a] (van water) met de tong iets meer omhoog. Dat is allemaal millimeterwerk, maar voor het oor van een Nederlandstalige klinkt het gigantisch.Zoals … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (28): [ɛ]
De vergeten taalvaardigheid: luisteren
Door Marc van OostendorpAls het evolutionaire doel van taal communicatie was, zegt de psycholoog Geoffrey Miller, zouden mensen enorme oren hebben. Degene die immers het meest te winnen heeft bij de overdracht van informatie is de luisteraar. Gesprekken tussen mensen zouden zo gaan dat mensen zo min mogelijk willen spreken (alleen als het echt de moeite waard is van al die … [Lees meer...] overDe vergeten taalvaardigheid: luisteren
Kankermoer voor kinderen
Door Marc van Oostendorp Ik weet niet hoeveel u kunt verstaan van de coupletten van het bovenstaande nummer, uitgevoerd door de jonge Amsterdamse aanstormende rapper Lil Kleine ('de 17-jarige loodgieter'). Ik vind het in ieder geval jammer dat ik nergens een uitgeschreven tekst kan vinden, want ik versta hooguit een enkel fragment ('Ik hoef niks te weten van je holy ghost, ik … [Lees meer...] overKankermoer voor kinderen
Mooie woorden zijn een ziekte
Door Marc van OostendorpDe onlangs teruggetreden Leidse hoogleraar Jaap Goedegebuure is geloof ik niet een erg polemisch ingestelde persoon. Ik kan me niet herinneren dat er vlammende essays tegen hem geschreven zijn, of dat hij zelf auteurs kwetsend beschreven heeft. Ook in zijn academische carrière heeft hij geloof ik geen grote vijanden gemaakt.Het is dan voor de … [Lees meer...] overMooie woorden zijn een ziekte
Waarom geesteswetenschappen zo moeilijk zijn
Door Marc van OostendorpGeesteswetenschappers houden zich bezig met het ingewikkeldste onderwerp dat er is. De natuurwetenschappen gaan over betrekkelijk eenvoudige zaken: natuurverschijnselen die relatief gemakkelijk, met enig experimenteel vernuft, uit hun context te lichten zijn, zodat je abstracte theorieën kunt formuleren die deze vereenvoudigde verschijnselen … [Lees meer...] overWaarom geesteswetenschappen zo moeilijk zijn
Geen jonge wetenschap
Door Marc van OostendorpAan het eind van de negentiende eeuw was het voor veel mensen duidelijk: de taalwetenschap leek van alle geesteswetenschappen het meest op een natuurwetenschap. Een geleerde als Charles Darwin had belangstelling getoond voor de manier waarop je talen in een stamboom kon plaatsen, en die stambomen vergeleken met de evolutie van soorten in de biologie.Die … [Lees meer...] overGeen jonge wetenschap
The Son of Jood
Door Marc van OostendorpEr is nu een maand voorbij sinds ik hier op een koude maandagochtend een stukje tikte over het woord Jood. Twee scholieren hadden me verteld dat ze het woord op school gebruikten (om precies te zijn, een vertelde het; de ander knikte), en op het Meldpunt Taal vond ik iemand anders die het meldde.Dat was alles wat ik die maandagochtend te melden had. Het … [Lees meer...] overThe Son of Jood
Talen maken voor pubers
Door Marc van OostendorpIk praat niet zo vaak met pubers, maar gisteren kwam er een groep naar het Meertens Instituut, waar ik werk. Ik had anderhalf uur om ze te laten zien hoe waanzinnig interessant de taal is – en hoe graag ze diep hun hart allemaal over vier jaar taalwetenschap willen gaan studeren.Wat doe je dan? Ik besloot om ze hun eigen taal te laten maken. En volgens … [Lees meer...] overTalen maken voor pubers
De toekomst van het wetenschappelijk tijdschrift
Door Marc van OostendorpDe toekomst van het wetenschappelijk publiceren is misschien wel gisteren begonnen. Het heet PeerJ.Er gaat iets gebeuren, de komende jaren. Er moet iets gebeuren. Terwijl in de grote wereld buiten de wetenschap uitgeverijen het steeds moeilijker krijgen – waarom zou je nog zo'n organisatie nodig hebben die een strik om je werk binden en het dan in de … [Lees meer...] overDe toekomst van het wetenschappelijk tijdschrift
Zo word je een gekke professor
De gekke professor is ook niet meer wat hij geweest is. Vroeger wilde zo iemand nog weleens in een donkere kelder broeden op plannen om de wereld over te nemen of anders te vernietigen, ondertussen onbegrijpelijke formules knersend.Daarmee vergeleken is zelfs een moderne wetenschappelijke topcrimineel als Diederik Stapel maar een armzalige krabbelaar: onderzoeksgegevens … [Lees meer...] overZo word je een gekke professor
Klankencyclopedie van het Nederlands (27): [ʔ]
door Marc van Oostendorp[ʔ] De [ʔ] is een van de minst opvallende medeklinkers. Je merkt bijna niet dat hij er is. Het is, bijvoorbeeld, de medeklinker die klinkt tussen de e en de a in het woord be[ʔ]ademen. Je maakt hem door heel even de stembanden toe te knijpen. Er hoopt zich dan wat lucht achter die stembanden op, die vrij komt met een plofje.Wanneer je een … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (27): [ʔ]
