Het faculteitsbestuur van Rechten van de Universiteit Leiden sprak onlangs harde woorden over de ‘taaltoets Juridisch Nederlands’ die eerstejaarsstudenten enkele maanden geleden aflegden. Een meerderheid van de studenten was gezakt voor die toets en dat was onacceptabel, zei Pauline Schuyt, portefeuillehouder onderwijs, in Mare(24april 2012): ‘Eigenlijk moet je Nederlands … [Lees meer...] overTaaltoets Krakkemikkig Nederlands
Schijnkeuzen
Gisteren was ik in Dublin, waar ik onlangs benoemd ben tot 'External Examiner' van de afdeling taalwetenschap. Dat is een functie die wij niet hebben, maar de Engelstalige wereld wel: je bent als buitenstaander verantwoordelijk voor alle examens die er in een jaar worden afgelegd. In het kader daarvan werd ik opgesloten in een kamer vol met papieren, alle antwoorden die de … [Lees meer...] overSchijnkeuzen
De Prins Claus van de spelling
Soms heb ik zin om die hele Nederlanse spelling eens met een botte beil te lijf te gaan. Altijd die dwang dat als je schrijfd iedere letter ineens 'correct' moet zijn! Ik wil dan sgrijven zoals in me opkomt: ook niet helemal fonetisch, maar gewoon, naar willekeur. Ik geloof dat je dat verder bij geen enkele vorm van menselijk gedrach hebt, zo'n nouw keurslijf. Ja, héél lang … [Lees meer...] overDe Prins Claus van de spelling
De koning van Frankrijk onderzoeken
De filosoof Bertrand Russell (1872-1970) dacht zo'n honderd jaar geleden jarenlang na over een zin, maar had misschien niet voorzien dat er aan het begin van deze eeuw nog steeds over zou word nagedacht. Toch zag ik onlangs op een congres een presentatie van twee Hongaarse collega's die er helemaal gewijd aan was en waar ik sindsdien over nadenk: - De huidige koning van … [Lees meer...] overDe koning van Frankrijk onderzoeken
Dialect en liefde
'Wat zijn dat nu voor mensen die in Amsterdam een cursus Gronings doen?' vroeg ik gisterenmiddag aan Jan die de afgelopen jaren dat soort cursussen gegeven heeft. 'De meeste hebben Groningse wortels,' zei hij. 'Ze komen er zelf vandaan, of ze gaan er in ieder geval ieder jaar met vakantie. Maar niet iedereen.' … [Lees meer...] overDialect en liefde
Verdwijnt het Fries?
Verdwijnt het Fries als universitaire studie in Groningen? Die indruk kon je gisterenavond makkelijk krijgen: allerlei media (van Elsevier tot Editie-NL) brachten het nieuws. Het klonk allemaal schokkend, een teken aan de wand waarin het eigen cultuurgoed over boord gegooid wordt: volgens het bericht zou de hoogleraar Fries, dr. Goffe Jensma, hebben gezegd dat de … [Lees meer...] overVerdwijnt het Fries?
Omgekeerde taalverloedering
Het leuke van iedere dag een stukje schrijven in Neder-L is dat ik af en toe een vraag krijg van Hans. Hij is gepensioneerd en geeft in zijn vrije tijd Nederlandse les aan immigranten. Ik vind dat nobel werk, maar ik begin na een aantal van zijn mails ook wel in te zien wat de aardigheid ervan is: je kunt zoveel leren door je eigen taal te bezien met de ogen en oren van een … [Lees meer...] overOmgekeerde taalverloedering
Een taalvernieler in het woordenboek
In mijn ideale wereld zou er iedere dag een boekje verschijnen als Zolang de lijm niet loslaat van Ton den Boon: een schitterend uitgegeven boekje met indrukwekkende illustraties en een goed geschreven essay waarin in detail wordt gepeuterd aan de taal van één dichter. De ondertitel van het boekje is Invloeden van Lucebert op de Nederlandse taalschat. Den Boon is uitgever én … [Lees meer...] overEen taalvernieler in het woordenboek
Vijf video’s over taalwetenschap
Op videowebsites zoals YouTube verschijnen de laatste tijd steeds meer Nederlandstalige video's waarin een taalkundig onderwerp op een toegankelijke manier wordt uitgelegd. Omdat het vandaag een soort vrijdag is, heb ik vijf aardige voorbeelden uitgezocht. Ik heb daarbij gekozen voor een aantal verschillende genres, van huisgemaakte filmpjes tot video's die door PR-afdelingen … [Lees meer...] overVijf video’s over taalwetenschap
Semantisch semantisch
Door Marc van Oostendorp Er zijn woorden waarvan de betekenis overeenkomt met de vorm: kort is een kort woord, français een Frans woord en meerlettergrepig een woord met meer dan een lettergreep. Zo zijn er ook woorden die zichzelf tegenspreken zoals lang, französisch en eenlettergrepig. Hoe zit het in dit verband met semantisch? … [Lees meer...] overSemantisch semantisch
Zoniet
"Wij worden bij de verkiezingen op 12 september de grootste partij", zei Geert Wilders dit weekeinde, "zoniet een van de grootste." Dat vond ik een opvallende uitspraak, in ieder geval naar de vorm. Ik zou zelf zeggen "Wij worden een van de grootste partijen, zoniet de grootste". Zoniet X betekent voor mij in dit geval 'als X dan niet het geval mocht zijn'. Als iemand zegt 'Y, … [Lees meer...] overZoniet
Okselhuid
Het woord van deze week voor mij was okselhuid. Ik had het nog nooit gehoord en ineens dook het overal om me heen op. Nivea heeft kennelijk een middeltje ontwikkeld waarmee we eindelijk eens aandacht kunnen besteden aan dat deel van het lichaam dat tot nu toe zo karig bedeeld bleef in onze lichaamsverzorging. Op het eerste gehoor is het een van de onsmakelijkste woorden sinds … [Lees meer...] overOkselhuid
Roetstrookjes
Voor het meinummer van Onze Taal heb ik een artikel geschreven over Jac. van Ginneken (1877-1945), de kleurrijkste Nederlandse taalwetenschapper ooit. Ik heb vaker over Van Ginneken gepubliceerd, bijvoorbeeld in het boek Fonologie. Uitnodiging tot de klankleer van het Nederlands dat ik in 2002 samen met Jan Kooij publiceerde (dat stukje staat hier). Maar ik ben nog lang niet … [Lees meer...] overRoetstrookjes
Wat betekent een zachte g?
Vandaag gaan we in Maastricht vieren dat Leonie Cornips, mijn collega aan het Meertens Instituut, de komende paar jaar aan de universiteit in haar geboortestreek verbonden is. Ze aanvaardt er vandaag het ambt van hoogleraar Taalcultuur in Limburg. Voorafgaand aan haar oratie heeft ze een klein congresje georganiseerd, waar ik ook iets mag vertellen. Mijn onderwerp wordt de … [Lees meer...] overWat betekent een zachte g?
Hé, professor!
Zou het iets met de crisis te maken hebben, of word ik een oude man? Ik heb het gevoel dat mensen vaker u tegen elkaar zeggen dan, pakweg, tien of twintig jaar geleden. Ik klaag er niet over, ik probeer eraan te wennen. Maar dat valt niet altijd mee. Ik geef toe, mijn empirische basis voor deze bewering is gering en in wezen alleen maar autobiografisch. U of jij zeggen is al … [Lees meer...] overHé, professor!
Geleerd bloggen
Een paar dagen geleden heb ik mijn honderdvijftigste stukje voor dit weblog geschreven. Ik ben wetenschapper en de vraag doet zich voor: is dit wetenschap, het schrijven voor Neder-L? Het antwoord is, natuurlijk, nee. Ik doe niet aan bronvermeldingen, ik leg nauwelijks verantwoording af van de methoden die ik gebruik voor het soort experimentjes dat ik hier laat zien, mijn … [Lees meer...] overGeleerd bloggen
Begrijpelijke taal, onbegrijpelijke wet
In het nieuwe nummer van Onze Taal staat een verbazingwekkend artikel van de Utrechtse hoogleraar Leo Lentz. In de afgelopen vijftien jaar heeft de overheid een aantal wetten ingevoerd om te eisen dat belangrijke teksten 'begrijpelijk' moeten zijn: bijsluiters bij medicijnen, hypotheekoffertes en formulieren van de Belastingdienst. Er is ook veel geld gestoken in sommige van … [Lees meer...] overBegrijpelijke taal, onbegrijpelijke wet
Lieve Céline
Schrijven mannen anders dan vrouwen? Een nog actueler vraag is: lezen mannen anders dan vrouwen? Vrijdag bekende de criticus Arjen Fortuin dat hij het eens had nageteld en ontdekt dat hij in 2011 23 boeken van mannen had besproken en slechts 5 van vrouwen. Gisteren deed schrijver en recensent Coen Peppelenbos eenzelfde telling van zijn eigen besprekingen met een soortgelijk … [Lees meer...] overLieve Céline
Plaatjes kijken
Ik gebruik Google Images wel eens als vertaalcomputer. Als ik in een buitenlandse tekst een woord tegenkom dat ik niet goed begrijp, bekijk ik even de plaatjes. Ook voor Nederlandse termen die voor mij nieuw zijn doe ik het wel eens. Niet dat het altijd helpt: mij wordt bijvoorbeeld niet duidelijk wat voor kleur appelblauwzeegroen nu precies is — je zou denken dat het … [Lees meer...] overPlaatjes kijken
Taal als kleurplaat
Dat onze taal een mengeling is van woorden uit alle tijden, dat kun je laten zien met kleuren. Neem bijvoorbeeld de eerste zin uit de Max Havelaar: Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht, N° 37. Het is myn gewoonte niet, romans te schryven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het … [Lees meer...] overTaal als kleurplaat
Polder-Tilburgs
Langzaam zijn de dialecten aan het verpolderen. Dat blijkt uit de rap die hierboven staat: het Poldernederlands heeft ook nu ook minstens één stadsplat bereikt. … [Lees meer...] overPolder-Tilburgs
Marten Toonders lettergrepen
Marcel Möring noemde Marten Toonder gisteren in NRC Handelsblad 'misschien de grootste schrijver van de afgelopen honderd jaar'. Hoog tijd dus voor onderzoek! Onder andere Laurens Jz. Coster besteedde aandacht aan de honderdste verjaardag van de taalmeester, met een van Toonders wonderlijke nonsensverzen: … [Lees meer...] overMarten Toonders lettergrepen
Woorden die je lijf doen trillen
Waaraan dacht iemand in 1909 bij de woorden zoet, zuur, koud of zwaarte? Wie dat wil weten kan sinds gisteren terecht in de Digitale Bibliotheek van de Nederlandse Letteren. Onder veel meer moois staat daar namelijk sinds gisteren een, volgens mij volkomen vergeten, artikel uit 1908 over 'het oproepend vermogen van de woorden' door de Vlaamse volkskundige Amaat Joos. Joos legde … [Lees meer...] overWoorden die je lijf doen trillen
Er is de bordewisser
Het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde (2012-1) paste bijna niet in de brievenbus en staat weer boordevol van alles waarvan wij op de NederL-burelen smullen, zoals een artikel waarin Henk Verkuyl laat zien dat niemand het Nederlandse systeem van werkwoordstijden beter begrepen heeft dan L.A. te Winkel in een artikel uit 1857 en een onderzoek van Evie Coussé en Albert … [Lees meer...] overEr is de bordewisser
De methode Moszkowicz
Liever rechtop sterven dan op je knieën leven van Abraham Moszkowicz is verrassend genoeg voor alles een boek over taal. Doorlopend is de advocaat bezig precies uit te pluizen wat anderen zeggen. Meestal gaat het daarbij om de vraag of iets niet krenkend is, voor de advocaat zelf of voor zijn clienten. Toen de rechter tegen Geert Wilders zei dat het 'erop leek' dat hij nu ook … [Lees meer...] overDe methode Moszkowicz
