Het wonderlijkste taalverschijnsel van onze tijd is hoe groot en machtig het Engels wordt, en hoe weinig daarover gediscussieerd wordt. Nog nooit in de wereldgeschiedenis heeft enige taal zo'n sterke positie gehad – je hoort er eigenlijk nooit iemand over, het wordt gezien als een natuurverschijnsel. Maar het gebeurt. De nieuwe voorzitter van de Eurogroep, Jeroen … [Lees meer...] overI’m a social-democrat
Klankencyclopedie van het Nederlands (25): [x]
[x] De [x] lijkt veel op de [ɣ]; de manier waarop hij gemaakt wordt, beschrijf ik in het lemma over die laatste klank. Ik heb eens een internationale groep taalkundigen tot wanhoop gebracht door de woorden gras, gas, ras achter elkaar te zeggen. … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (25): [x]
Noam Chomsky vindt wat ik doe onzin
Het fonologie-congres in Istanboel waar ik de afgelopen dagen was, had zaterdag een mystery guest: de beroemdste taalwetenschapper aller tijden, Noam Chomsky. De dag ervoor had hij een lezing gegeven ter nagedachtenis van de Armeense journalist Hrant Dink, maar de organisatoren hadden hem ervan overtuigd om ook bij ons een uur te komen praten. Dat was een bijzondere … [Lees meer...] overNoam Chomsky vindt wat ik doe onzin
Dieren- en plantennamen in het Huizer dialect
Door Viorica Van der Roest Huizen zoe as ’t nooit meer wurdt. Deze melancholieke titel van een boekje uit 1981 over het Noordhollandse Huizen geeft aardig weer hoe veel oudere Huizers zich tegenwoordig over hun dorp voelen. Huizen had altijd een geïsoleerde positie in het Gooi, maar sinds halverwege de twintigste eeuw is het dorp volgestroomd met ‘buitenlui’ en is de Huizer … [Lees meer...] overDieren- en plantennamen in het Huizer dialect
Zoetvloeiende meisjesnamen
Deze week maakte de Sociale Verzekeringsbank weer de lijst met de populairste meisjesnamen van het afgelopen jaar bekend. Bij de Sociale Verzekeringsbank schrijft iedereen zich in die kinderbijslag wil aanvragen, en dat betekent dat vrijwel alle jonge ouders de naam van hun dochter aan de SVB doorgeven. Dit geldt natuurlijk ook voor zonen, maar meisjesnamen zijn interessanter, … [Lees meer...] overZoetvloeiende meisjesnamen
Een vrije dag? Jood!
Het woord jood maakt weer een nieuwe fase in zijn ontwikkeling door. Op scholen in Zuid-Holland wordt het inmiddels gebruikt om aan te duiden dat iets prachtig of heel prettig is. "Een vrije dag? Jood!" Wat is hier nu weer aan de hand? Er zijn natuurlijk weinig woorden die zo razendsnel veranderen als precies de aanduiding dat iets de goedkeuring wegdraagt. Onze opa's … [Lees meer...] overEen vrije dag? Jood!
Klankencyclopedie van het Nederlands (24): De [ɑ]
[ɑ] De [ɑ] (van slap) lijkt in veel opzichten op de [a] van slaap. Anders dan de spelling suggereert zit dat verschil nog niet eens in de eerste plaats in de relatieve lengte, al is de [a] inderdaad doorgaans wat langer dan de [ɑ]: het verschil zit hem vooral in de plaats van de tong. Bij allebei de klinkers ligt die vrij plat onderin je mond, maar wanneer je … [Lees meer...] overKlankencyclopedie van het Nederlands (24): De [ɑ]
Nooit geen taaladvies
Vraag me niet waarom, maar gisteren verkeerde ik ineens op de website taaladvies.net. Wat een vreemde wereld is dat toch, de wereld van het taaladvies! Er is voortdurend iemand aan het woord die autoriteit wil bekleden, maar daar zelf niet echt in gelooft. De website wordt onderhouden door de Nederlandse Taalunie, de Vlaams-Nederlandse overheidsorganisatie voor het taalbeleid. … [Lees meer...] overNooit geen taaladvies
Gezocht: intuinzinnen
Intuinzinnen worden ze wel genoemd: zinnen waarbij er op een bepaald moment even iets knarst in je hoofd omdat je erachter komt dat je hem verkeerd aan het ontleden was. Hier zijn er een paar die ik her en der van het internet geplukt heb: De raad geeft een opsomming van leerstoelen Nederlands en Neerlandistiek is hierbij niet als afzonderlijke studie geteld. … [Lees meer...] overGezocht: intuinzinnen
Tegen spellingvereenvoudiging!
Het lijkt een sympathiek betoog, dat Erno Mijland houdt op de website Onderwijs van morgen: de spelling moet nu eens radicaal vereenvoudigd worden. Mijland heeft daar duidelijk geen persoonlijk belang bij — hij werkt als eindredacteur dus hij heeft er baat bij als hij hoge tarieven kan rekenen voor de vele typefouten die hij moet verbeteren.Hij ziet vooral een maatschappelijk … [Lees meer...] overTegen spellingvereenvoudiging!
Bommel, bijbels en ‘bestsellers’
Het is niet moeilijk om een boek uit 2012 in je hart te sluiten waarin het woord bestseller tussen aanhalingstekens wordt gezet. Klaas Driebergen doet dat in zijn Bommel en bijbel. Bijbel en christendom in de verhalen van Marten Toonder. Over de bundel Bommelverhalen Als je begrijpt wat ik bedoel schrijft hij:Deze zag in 1967 het licht als Literaire Reuzenpocket 250 … [Lees meer...] overBommel, bijbels en ‘bestsellers’
Hoe kort mag een verhaal zijn?
De nieuwjaarsgeschenken van het Meertens Instituut zijn altijd de moeite waard. Het zijn kleine boekjes waarin een onderzoek iets uitlegt over zijn werk voor een wat breder publiek. Ja, dat mag ik natuurlijk eigenlijk niet zeggen, omdat ik zelf op het instituut werk. Maar er gebeurt daar van alles dat ik ook niet allemaal precies kan bijhouden — zodat ik zelf ook regelmatig tot … [Lees meer...] overHoe kort mag een verhaal zijn?
Waarom schreef men honderd jaar geleden nog geen smileys??
Ik begrijp iets niet over smileys. Waarom tekenden mensen in de negentiende eeuw nog niet van die vrolijke gezichtjes aan het eind van een zin? Dat was toen nog makkelijker geweest dan nu, in ieder geval in brieven: nog steeds kun je makkelijker een gezichtje tekenen dan typen :-) Een verklaring die je weleens hoort is dat we door de nieuwe media nu eenmaal veel sneller zijn … [Lees meer...] overWaarom schreef men honderd jaar geleden nog geen smileys??
Dwaling
Als ik aan het begin van de maand de brievenbus hoor klepperen, ga ik altijd even kijken of Onze Taal er is. Ik ruk het blad dan uit zijn plastic en zoek als eerste de column van Joop van der Horst op.Van der Horst is een van de weinige taalkundigen met een brede intellectuele kijk op taal — iemand die niet alleen een rijk geschakeerd gespecialiseerd oeuvre heeft geschreven … [Lees meer...] overDwaling
Vos en Haas en de toekomst van de taal
De toekomst van de geschreven taal moeten we natuurlijk zoeken in het kinderboek. De kinderboekenserie Vos en Haas van de Vlaamse schrijfster Sylvia Vanden Heede en de Nederladse illustrator Thé Tjong-Khim gaat eigenlijk over taal. De boekjes schijnen in eerste instantie vooral bedoeld te zijn om kinderen zelf te leren lezen, maar ook populair te zijn voor kinderen die dat … [Lees meer...] overVos en Haas en de toekomst van de taal
Bloggers gezocht
Neder-L, dat prachtige weblog voor de neerlandistiek (we hebben zo'n 1500 bezoekers per dag en bijna 500 abonnees via de e-mail), kan nog steeds uitbreiding gebruiken van bloggers. Vooral zijn we nog op zoek naar neerlandici met specialisaties die tot nu toe ondervertegenwoordigd zijn, zoals moderne letterkunde, of de letterkunde van de zeventiende en achttiende eeuw, of … [Lees meer...] overBloggers gezocht
Ze loop, ze kom
De verbuigings-e, dat is pas echt een teken dat wij Nederlandstaligen niet goed bij ons hoofd zijn. Wat voor zin heeft het dat zo'n stom e'tje verplicht is in een mooie jongen, in de mooie jongen, in het mooie meisje, maar dan ineens niet meer mag in een mooi meisje? We zijn niet alleen. Welke taal je ook leert, verbuiging (mooi-mooie) en vervoeging (loop-lopen) zijn altijd … [Lees meer...] overZe loop, ze kom
Google Grammar View
Google Streetview heeft de kunst van het kaartlezen veranderd. Je kijkt niet meer per se van boven naar een tweedimensionele wereld, maar je kunt er middenin gaan staan. Je kunt niet alleen zien dat je halverwege de straat linksaf moet slaan, je kunt ook zien hoe die hoek die je om moet eruit ziet. Dat opent perspectieven voor het taalonderzoek. … [Lees meer...] overGoogle Grammar View
De begintijd van internet is nu!
Opa, hoe zag het begin van het literaire internet eruit? Nou meisje, zoals het plaatje hierboven. In 1994 ging de Digitale Stad Amsterdam van start, een initiatief dat het internet naar de Nederlandse (niet alleen de Amsterdamse) burger wilde brengen. In 1995 veranderde de Digitale Stad in een website, waar de metafoor van de stad verder werd uitgewerkt. Er kwamen pleinen voor … [Lees meer...] overDe begintijd van internet is nu!
Tactieken voor Ruzzle
Wie zich nog steeds zorgen maakt over de invloed van moderne media op de taalvaardigheid van de jeugd, moet het bovenstaande filmpje van eerder dit jaar eens bekijken. De Nederlander Flupkees laat er zien hoe hij binnen twee minuten honderden woorden vindt in een raster van vier bij vier in het populaire woordspelletje Ruzzle. Zou er iemand van biven de veertig zijn die … [Lees meer...] overTactieken voor Ruzzle
Meebouwen aan de toren van Babel
Mocht je voor het komend jaar nog goede voornemens nodig hebben, overweeg dan om mee te bouwen aan de nieuwe Toren van Babel. Ja, ik weet ook wel dat het de vorige keer volgens sommige bronnen niet zo goed is afgelopen, maar je kunt het altijd nog eens proberen, en misschien op iets bescheidener schaal.Onder de noemer van zo'n Toren willen een groep vrijwilligers een Taalmuseum … [Lees meer...] overMeebouwen aan de toren van Babel
De taal van Youp van ’t Hek
Ik moet zo vreselijk lachen. Ruim vijfentwintig jaar schrijft de cabaretier Youp van 't Hek al columns voor NRC Handelsblad. De krant stond er gisteren uitgebreid bij stil, met een viertal pagina's waarin de columnist vrolijk onder meer zijn werkwijze uit de doeken deed. De columnist is belangrijk voor de krant, er schijnen veel mensen te zijn die hem op zaterdag kopen om zijn … [Lees meer...] overDe taal van Youp van ’t Hek
Niemand weet hoe de taal in 2012 veranderd is
Ook in 2012 is het Nederlands weer flink veranderd. Ik heb alleen geen idee in welke richting dat precies is gebeurd.We zijn al een maand aan het terugblikken. De lijstjes met 'woorden van het jaar' buitelen over elkaar heen, maar niemand lijkt er echt in te geloven. Het zijn grappige gimmicks die kennelijk ieder medium dat iets met taal heeft gebruikt om even in de aandacht te … [Lees meer...] overNiemand weet hoe de taal in 2012 veranderd is
Wie waren Tante Betje?
Er is een 'stijlfout' die Tante Betje of de tantebetjeconstructie heet. Ik kan nooit onthouden wat die fout ook weer precies is. Dat komt natuurlijk doordat de naam niets te maken heeft met wat de fout feitelijk is. (Tante Betje zou een tante zijn geweest van de taalpurist Charivarius, en zij zou de desbetreffende fout vaak hebben gemaakt.) Opzoeken is makkelijk: de … [Lees meer...] overWie waren Tante Betje?
Beseffen en mijmeren
Aan het lijstje Nederlandse woorden dat lastig te vertalen is in andere talen – gezellig wordt meestal genoemd, mijn favoriet is uitwaaien – voegt de filosoof Cornelis Verhoeven (1928-2001) er één toe. In zijn boek Het besef. Woorden voor denken en zeggen (Ambo/Baarn, 1991) merkt hij op dat de betekenis beseffen heel moeilijk precies in andere talen weer te geven is. Wat … [Lees meer...] overBeseffen en mijmeren
