Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: wat we weten over (vooral) de manier waarop de morfologie kan veranderen en veranderd is. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (10/10) Morfologische taalverandering
Een Duits feestje voor de Nederlandse letteren
Ik vraag me weleens af hoeveel jaar het nog moet duren voor je eigenlijk van alle studenten Nederlands, waar ook ter wereld, moet verlangen dat ze eerst maar eens goed Duits leren. In het Duitse taalgebied zijn de afgelopen jaren enkele van de beste leer- en handboeken van het Nederlands verschenen, eerlijk gezegd soms beter dan wat er in Nederland is – en ook zo'n … [Lees meer...] overEen Duits feestje voor de Nederlandse letteren
Van voor naar achter, van links naar rechts
Op het hoofdkwartier van Neerlandistiek komen af en toe knellende vragen binnen, van die vragen die voor mensen het leven dreigen te vergallen. Geliefden weigeren elkaar nog te spreken, kantoren knallen bijna uit elkaar, en dan komen wij om aan te wijzen wie er gelijk heeft. Gisteren bracht de ijlkoerier bijvoorbeeld deze noodkreet langs: Het is op het eerste gezicht … [Lees meer...] overVan voor naar achter, van links naar rechts
De betekenis van zoen en kus
Taalkunde van 50 jaar geleden Er zijn zaken waarover de wetenschap nooit uitsluitsel zal geven, simpelweg omdat er nooit uitsluitsel komt. Ik schreef op dit eigenste weblog 16 jaar geleden bijvoorbeeld over het betekenisverschil tussen zoen en kus. Het verschil is van oorsprong een van betekenis: zoen komt van verzoening en kreeg de betekenis van kus doordat een … [Lees meer...] overDe betekenis van zoen en kus
Het systeem van wetenschappelijk publiceren is kapot
Maar liefst twee voorbeelden kreeg ik deze week aangereikt: gevallen waarin een 'peer reviewed' wetenschappelijk artikel in een prestigieus tijdschrift duidelijk door kunstmatige intelligentie geschreven was. Het eerste was dit artikel in het tijdschrift Radiology Case Reports. Op het oog is het wat het tijdschrift belooft: een beschrijving van een radiologisch kennelijk … [Lees meer...] overHet systeem van wetenschappelijk publiceren is kapot
Gevatheidsstudies
Er bestaat een vakgebied van humorstudies, dat weet ik. Volgens Wikipedia is het een terrein waar taalkunde, geschiedenis en letterkunde elkaar overlappen. Ik heb alleen niet kunnen vinden of er binnen dat vakgebied ook expliciete aandacht is voor het fenomeen ad rem. Ik hoop het wel, want het lijkt mij een sleutel tot het begrijpen van het verschijnsel. Het is wat lastiger te … [Lees meer...] overGevatheidsstudies
Het eerste kwart: Stefan Brijs, De engelenmaker
Af en toe doet iemand een grote gooi. Victor Hoppe, de hoofdpersoon van De engelenmaker is zo iemand. Hij besluit dat hij 'God het nakijken wil geven' door zelf nieuw leven te maken: eerst muizen te klonen en daarna zichzelf. Het loopt allemaal niet zo goed af. Andere onderzoekers kunnen zijn experimenten met muizen niet herhalen en de drie jongetjes die klonen zijn van Victor … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Stefan Brijs, De engelenmaker
Inleiding in de morfologie (9/10): Morfologie en psycholinguïstiek
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: wat we weten over (vooral) de verwerving van morfologie door taallerende kinderen. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (9/10): Morfologie en psycholinguïstiek
Het Mondeling, de podcast
Elk jaar leggen enkele tienduizenden havo- en vwo-leerlingen een mondeling schoolexamen literatuur af, ter afsluiting van de zogenaamde 'leeslijst'. Voor velen is dat een indrukwekkende ervaring. Toch waren die gesprekken nog nooit onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Daar brengen neerlandici op initiatief van Wyke Stommel en Jeroen Dera nu verandering in. In de podcast … [Lees meer...] overHet Mondeling, de podcast
Hoe leg je klemtoon?
Een van de raadselen waar je tegenaan loopt als je aan de universiteit de klankstructuur van het Nederlands doceert: er zijn altijd wel een paar studenten die zeggen dat ze geen klemtoon kunnen horen. Waar ligt de hoofdklemtoon in apparaat? Ze weten het niet. Het is ook geen aanstellerij, want als ik een vraag stel tijdens een tentamen (dat deed ik vorige maand) waarbij het van … [Lees meer...] overHoe leg je klemtoon?
Losse gemeenschappen en het bewaren van ridderromans
Kunnen we schatten wat we niet weten? Ja, zeiden Mike Kestemont en Folgert Karsdorp een aantal jaar geleden, en ze demonstreerden het aan de hand van middeleeuwse ridderromans. We weten zeker dat die niet allemaal zijn overgeleverd. Met een inventieve manier van schatten lieten ze zien dat er in het Middelnederlandse gebied ongeveer 150 ridderromans moeten zijn geweest, waarvan … [Lees meer...] overLosse gemeenschappen en het bewaren van ridderromans
Een moderne Prokrustes
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Vijftig jaar geleden had Jan Goossens zijn collega F. De Tollenaere boos gemaakt. Beide heren waren zeer vooraanstaande neerlandici, je zou dus kunnen spreken van een titanengevecht, maar in ieder geval schreef De Tollenaere een artikel in het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde om zijn ongenoegen te uiten. De … [Lees meer...] overEen moderne Prokrustes
Het eerste kwart: De Engelenbron, Erich Zielinski
Ze bestaan nog, ook in het eerste kwart van de eenentwintigste eeuw: schrijvers van wie maar weinig bewegende beelden zijn. Erich Zielinski (1942-2012) was zo iemand. Het enige dat ik over hem kon vinden is een kort filmpje in het Papiaments dat iemand voor hem maakte bij zijn overlijden (ik plaats het onderaan deze post). Het gaat daarin – voor zover ik het Papiaments volgen … [Lees meer...] overHet eerste kwart: De Engelenbron, Erich Zielinski
Inleiding in de morfologie (8/10): Morfologie en syntaxis
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: de relatie tussen de interne structuur van woorden en de syntaxis. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (8/10): Morfologie en syntaxis
Betrokken expertise, gedreven innovatie
Een van de meest geheimzinnige slogans van de afgelopen jaren was voor mij 'Betrokken expertise, gedreven resultaat' van het Rotterdamse bedrijf Lanclan. Wat het bedrijf nu precies te leveren heeft wordt ook uit de website niet helemaal duidelijk, sterker nog, wie de website leest, krijgt de indruk hier te maken te hebben met een parodie: lanclan staat voor uiterst … [Lees meer...] overBetrokken expertise, gedreven innovatie
Met verzen als vloedlijnen
Binnenkort versturen we Taalpost 2500! Taalpost is een nieuwsbrief van het Genootschap Onze Taal – toch al sinds jaar en dag mijn favoriete genootschap aller tijden – waarvan ik sinds het begin één van de redacteuren ben, met mijn goede collega, de Vlaamse tekstschrijver Erik Dams. We begonnen in januari 2020, dus dat betekent ongeveer 100 Taalposten per jaar, gemiddeld twee … [Lees meer...] overMet verzen als vloedlijnen
Thuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
De pandemie was in sommige opzichten een ramp en in andere een schandaal. Er zijn onverteerbaar veel mensen gestorven en er zijn een aantal idiote maatregelen genomen. Maar voor de creatieve wetenschapper was het ook een kans. Een zo'n creatieve wetenschapper is mijn collega Sharon Unsworth die samen met Marieke van den Akker en Caya van Dijk een artikel schreef over haar … [Lees meer...] overThuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
Wat ik geleerd heb van Weet ik veel
Een van de dingen die ik heb geleerd van mijn deelname aan de RTL-quiz Weet ik veel: hoeveel mensen er nog naar zogeheten lineaire televisie kijken. Ik dacht eigenlijk dat vooral studenten alleen nog online kijken, en dan streaming of anders on demand. Maar Weet ik veel is een quiz die vantevoren is opgenomen (alle afleveringen zijn opgenomen in januari, inclusief een paar die … [Lees meer...] overWat ik geleerd heb van Weet ik veel
Ensembəl
Hoe spreek je precies het woord ensemble uit? Daarover staat een interessante melding op het Meldpunt Taal: De presentatoren van npo klassiek doen in het algemeen erg hun best om de namen van componisten en muziekstukken op de juiste manier uit te spreken. En meestal lukt dat ze heel aardig. Daarom wekt het des te meer verbazing dat ze vrijwel zonder uitzondering ‘ensemble’ … [Lees meer...] overEnsembəl
Het eerste kwart: Patricia De Martelaere, Het onverwachte antwoord
Het onverwachte antwoord van Patricia De Martelaere is uit deze lijst misschien het boek uit mijn leeslijst voor dit jaar dat ik tot nu toe het vaakst gelezen heb. Het is een spiegel van hoe ik in het leven sta. De eerste keer, bijvoorbeeld, ongeveer twintig jaar geleden, was ik verzeild geraakt in een van de meest explosieve relaties in mijn leven, met allerlei dramatische … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Patricia De Martelaere, Het onverwachte antwoord
Inleiding in de morfologie (7/10): Morfologie en fonologie
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: de relatie tussen de fonologische en de morfologische structuur van woorden.. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (7/10): Morfologie en fonologie
De moeder de vrouw in Messengersprache
Een van de beste inleidingen in de Nederlandse taalkunde heeft een update ondergaan! Onlangs verscheen de tweede druk van Niederländische Sprachwissenschaft van Ute K. Boonen en Ingeborg Harmes. Zo'n boek zou je eigenlijk in het Nederlands moeten vertalen, verzuchtte ik tien jaar geleden, en nog steeds bestaat er geen echt Nederlandse evenknie van: een inleiding in de hele … [Lees meer...] overDe moeder de vrouw in Messengersprache
Artificiële intelligentie en taal
Ontdek de fascinerende kruising van artificiële intelligentie (AI) en taal in deze diepgaande video, waarin de gerenommeerde linguïst Marc van Oostendorp inzichten deelt over hoe AI de manier waarop we communiceren en taal begrijpen, transformeert. Deze verhelderende sessie biedt zowel technische als filosofische perspectieven op de toekomst van taal in het tijdperk van AI. … [Lees meer...] overArtificiële intelligentie en taal
Moderne taalkunde voor de brugklas
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Lang leve de plenaire vergaderingen uit de vroege jaren zeventig. Het beeld dat weleens opduikt over de toenmalige afdelingen Nederlands, met hun honderden studenten met allemaal lange haren en vol kritiese gedachten over van alles behalve het eigen gedrag, is dat het vak zich toen ook langzaam van het voorgezet onderwijs … [Lees meer...] overModerne taalkunde voor de brugklas
Je wast jou
Voornaamwoorden! Je kunt er een leven aan wijden. Neem alleen de wederkerende voornaamwoorden. Hoeveel hebben we er daar wel niet van! 'Ik was me', 'ik was mezelf', 'ik was mij', 'ik was mijzelf', en dan hebben we alleen nog maar de eerste persoon enkelvoud gehad. In een nieuw overzichtsartikel zetten Guido Vanden Wyngaerd en Eric Hoekstra ze allemaal op een rijtje (ook voor … [Lees meer...] overJe wast jou
