40 jaar tandeloos (73) Er zijn, volgens een bekende typologie, schrijvers die iedere keer een nieuw boek schrijven, en schrijvers van één boek. Op het eerste gezicht lijkt het alsof A.F.Th. van der Heijden tot het tweede type behoort. Nog nooit in de Nederlandse literatuurgeschiedenis, en zeer zelden in de wereldliteratuur, heeft iemand zoveel jaren één en hetzelfde … [Lees meer...] overEen veelbelovende schrijver
Narratieve frustratie
Jarenlang groeiden de taalkunde en de letterkunde uit elkaar, taalkundigen en letterkundigen leken heel verschillende interesses te hebben, en pasten heel verschillende wetenschappelijke methodes toe op heel verschillende soorten onderwerpen. Dat ze samen in een opleiding Nederlands (of Frans, of Nieuwgrieks) zaten, had vooral een historische grond, en ook iets te maken met het … [Lees meer...] overNarratieve frustratie
Eenzaam strijden voor de beschaving
Anil Ramdas (1958-2012) was een man van engagement, nee, meer dan dat: hij was een man van idealen. En het hoogste ideaal was voor hem de beschaving – wat een schrijver moest doen is die beschaving verder helpen. Kan dat nog, in de 21e eeuw? Hij zelf lijkt uiteindelijk te hebben besloten van niet – toen hij bijna 12 jaar geleden, in februari 2012 zichzelf het leven … [Lees meer...] overEenzaam strijden voor de beschaving
Piraten schaden gratis wetenschap
Een van de problemen van deze tijd is de betaalmuur: hoewel het technisch mogelijk is om alle wetenschappelijke kennis zonder extra kosten ter beschikken te stellen aan iedereen met een internetverbinding, zijn in de praktijk nog altijd veel tijdschriften in handen van commerciële uitgevers die exorbitante prijzen vragen voor een abonnement of zelfs om maar één artikel te lezen … [Lees meer...] overPiraten schaden gratis wetenschap
Traject
Wat een plezier heb ik beleefd aan het doorbladeren van Traject, de methode Nederlands van uitgeverij Van In! Ik moet er bijzeggen dat de uitgeverij hem mij had doorgestuurd omdat ze een stukje uit Onze Taal van me hadden overgenomen (maar ik hoef daarvoor of voor het plaatsen van dit stukje niet betaald te worden). Ik heb er een herfstige namiddag in zitten bladeren. Het is … [Lees meer...] overTraject
‘Hun’ gebruiken om jong te lijken
Het is een intrigerende studie die mijn voormalige Nijmeegse collega Stefan Grondelaers en een aantal van zijn collega's onlangs publiceerde in het vaktijdschrift Language Variation and Change. De onderzoekers doen verslag van hun pogingen om grip te krijgen op het gebruik van hun als onderwerp van een zin ('hun lopen op straat') door data te analyseren van Twitter. (Een … [Lees meer...] over‘Hun’ gebruiken om jong te lijken
Was Homerus maar gereformeerd geweest
Over sommige waanzin wordt gezegd dat er systeem in zit. Bij Maarten Biesheuvel (1939-2020), een schrijver die zijn leven lang geplaagd werd door manies en depressies, zou je misschien nog beter kunnen zeggen: hij was gek, maar er zat karakter in. Hij bleef altijd zichzelf, ook in zijn meest vreemde uitlatingen kun je altijd de meester ontdekken, met zijn voorliefde voor … [Lees meer...] overWas Homerus maar gereformeerd geweest
Kritiek op onderzoek met kritiek op onderzoek
De waarheid is verborgen onder een enorme berg verwarring en soms neemt die verwarring alleen maar toe door te zoeken. Een intrigerend voorbeeld ervan gaf de Catalaanse taalkundige Evelina Leivada onlangs op haar weblog. De kwestie is door al die verwarring natuurlijk behoorlijk ingewikkeld. Het begint met een bewering die de laatste jaren regelmatig wordt herhaald (ook door … [Lees meer...] overKritiek op onderzoek met kritiek op onderzoek
Wetenschap als activiteit en als baan: verschillende vrijheden
Ik kan het me niet van vroeger herinneren, maar er is de laatste jaren in ieder geval aardig wat discussie over de academische vrijheid. Wordt die niet bedreigd? Door woke bijvoorbeeld, of door de intensieve samenwerking met China? Tegelijk is het, ook voor wetenschappers vaak onduidelijk wat academische vrijheid nu eigenlijk precies is. Het is daarom goed en belangrijk dat … [Lees meer...] overWetenschap als activiteit en als baan: verschillende vrijheden
Gouds Marokkaans Nederlands
Jarenlang heeft Khalid Mourigh onderzoek gedaan naar de specifieke eigenschappen van het 'Marokkaans Nederlands', de specifieke vorm van Nederlands die door Marokkaanse jongeren gesproken wordt, en om preciezer te zijn naar de taal van de Marokkaanse jeugd in Gouda – een interessante plaats voor dit soort onderzoek omdat er naar verhouding veel Marokkaanse families wonen die … [Lees meer...] overGouds Marokkaans Nederlands
Wedstrijd: de nieuwe taalregel van 2023
De verloedering heeft nu ook al toegeslagen bij de redactie van Neerlandistiek. Waar wij eerder jong en energiek ieder jaar onze taalgenoten de kans gaven om ten strijde te trekken tegen de algehele normeloosheid waar het gaat om taal, hebben we in 2022 simpelweg geen wedstrijd uitgeschreven. Wat betekent dat onze taal vorig jaar niet is verrijkt met nieuwe strenge regels om … [Lees meer...] overWedstrijd: de nieuwe taalregel van 2023
Een oor voor muziek is een oor voor taal
In ons oor komt van alles binnen: taal bijvoorbeeld, maar ook muziek. Hoe gaan onze hersenen ermee om? Er zijn aanwijzingen dat een talent voor muziek ook vaak talent voor taal impliceert. Althans voor bepaalde aspecten van taal: gevoeligheid voor zinsmelodie bijvoorbeeld, en ritme. Een nieuw artikel in het Journal of Phonetics van de Groningse onderzoeker Nelleke Jansen vat … [Lees meer...] overEen oor voor muziek is een oor voor taal
Verdriet van Geldrop
40 jaar tandeloos (75) Toen A.F.Th. van der Heijden in 1983 aan De tandeloze tijd begon, was de Tweede Wereldoorlog misschien nog wel hét thema van de Nederlandstalige literatuur. Harry Mulisch had bijvoorbeeld een jaar eerder De aanslag gepubliceerd, en Hugo Claus publiceerde zijn Verdriet van België in hetzelfde jaar als De slag om de Blauwbrug. Strepen aan de hemel van … [Lees meer...] overVerdriet van Geldrop
Ras en taal
Een intrigerende discussie, in het nieuwe nummer van het Journal of Sociolinguistics: moet er een raciolinguïstiek komen, een discipline die het verband tussen ras en taal bestudeert? De discussie is aangezwengeld door een artikel van de Amerikaanse geleerden Jonathan Rosa en Nelson Flores en verschillende andere geleerden reageren erop. Rosa en Flores hebben de laatste … [Lees meer...] overRas en taal
Eén land blijft moedig weerstand bieden
Frédéric Beigbeder over de hedendaagse Franse literatuur In de wereld van literatuur blijft Frankrijk een uniek bastion van eruditie, zo betoogt de Franse romancier Frédéric Beigbeder in zijn onlangs verschenen Dictionnaire amoureux des écrivains français d'aujourd'hui. "Frankrijk is het enige land dat nog steeds gelooft dat boeken belangrijk zijn. (…) In het buitenland … [Lees meer...] overEén land blijft moedig weerstand bieden
Dat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
40 jaar tandeloos (74) Met Stultifera navis, het in 2021 in kleine, bibliofiele editie verschenen tiende deel van De tandeloze tijd wordt er een nieuwe kleur van aan het palet van emoties toegevoegd: dat van de spijt. De korte roman beschrijft een bootreis die Albert Egberts en zijn vriendin Corinne Suwijn in 2019 maken door het noorden van Noorwegen, om het noorderlicht … [Lees meer...] overDat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
De Nobelprijs en het Engels
Het decembernummer van het wetenschappelijk tijdschrift Poetics (ja, mensen, voor sommige tijdschriften zijn decembernummers wat pepernoten zijn voor de Albert Heijn) wijdt een heel nummer aan literaire prijzen, met onder andere artikelen over de literaire prijs die, om wat voor duistere reden dan ook, voor velen aan de top van de pyramide lijkt te staan: de Nobelprijs. Een … [Lees meer...] overDe Nobelprijs en het Engels
Hij hoeft zich alleen maar af te schminken
40 jaar tandeloos (72) De roman Stemvorken gaat over mensen die iemand anders willen zijn: Pijkel wil een tijger zijn, en is misschien wel een tijger, Tibbolt Satink wil een ander zijn (een Rotterdammer) zodat die ander met zijn dood zit opgezadeld, de heteroseksuele Corinne en Zwanet willen een lesbisch koppel vormen, en de schrijver van Stemvorken, A.F.Th. van der … [Lees meer...] overHij hoeft zich alleen maar af te schminken
Taalmodellen kunnen niet niet
Een van de wonderlijke kenmerken van chatbots is dat niemand begrijpt hoe ze precies werken – ook de mensen die ze gemaakt hebben niet. Of beter gezegd: het principe is heel simpel – uitrekenen wat het meest waarschijnlijke volgende woord is gegeven wat er allemaal eerder is gezegd. Maar de computer rekent eerst zelf uit op welke aspecten uit de context hij daarvoor het best … [Lees meer...] overTaalmodellen kunnen niet niet
Een goed betaalde huidenkoopman
40 jaar tandeloos (71) De bijbel bestaat uit een Oud en een Nieuw Testament, waarbij het laatste voortbouwt op het eerste maar ook de ambitie heeft het te overstijgen: alle oude verhalen worden in een nieuw licht geplaatst. Op een soortgelijke manier probeerde Vergilius met zijn Aeneis een korte en betere versie van de Ilias en de Odysse in één band te scheppen, maar nu in … [Lees meer...] overEen goed betaalde huidenkoopman
Maak je eigen populaire cultuur
Ik vroeg ChatGPT alleen om een 'trailer', een 'filmposter' en/of een 'pagina uit een graphic novel' gebaseerd op deze boeken. Ik gaf geen nadere informatie over die boeken. (Ja, er is van alles mis met het schrijven. Dat heeft er vermoedelijk mee te maken dat de kunstmatige intelligentie hier vooral bezig is met het plaatje: ook de letters worden niet gezien als onderdeel … [Lees meer...] overMaak je eigen populaire cultuur
Narratieve complexiteit bij Dutchtuber
Het natuurlijk kijkgedrag van jonge kinderen is een rijke bron van onderzoek. Althans, het is de vraag of officieel onderzoek door de ethische commissie zou komen – hoezo wilt u kinderen zomaar laten kijken naar wat ze maar willen? Maar het echte leven reikt ons dat soort experimenten aan. Favoriet onder tienjarige meisjes in de buurt van Zeist is Dutchtuber, een jongeman … [Lees meer...] overNarratieve complexiteit bij Dutchtuber
Verderop danst een groepje vliegen in de regen
40 jaar tandeloos (70) In ieder deel van De tandeloze tijd komt wel ergens een vlieg voor. In De slag om de Blauwbrug: "Drommen vliegen onttrokken zijn open wonden aan het oog"; Vallende ouders: "Met een zware staart ranselde het onophoudelijk rug en billen om zich de vliegen van het lijf te houden", De gevarendriehoek: "De staart, als bij een ploegpaard tot een knoet … [Lees meer...] overVerderop danst een groepje vliegen in de regen
Voor chatbots is alles taal en dat is een probleem
Hoe nu verder met kunstmatige intelligentie. Het is inmiddels bijna een jaar geleden dat de wereld werd opgeschrikt door de komst van ChatGPT. Sindsdien zijn er vooral veel concurrenten van dat systeem bijgekomen. Die zijn ook allemaal wel iets beter geworden, maar enorme stappen lijken er vooralsnog niet gezet. In een interessante lezing zette de Amerikaanse informaticus … [Lees meer...] overVoor chatbots is alles taal en dat is een probleem
Een korte wereldliteratuurgeschiedenis door ChatGPT
Met illustraties door DALL-E 3 密室文字， 机器模仿智慧， 真假之问。 [HAIKOE OVER DE CHINESE KAMER: Tekens in een kamer, / Machine bootst wijsheid na, / Vraag van echt of vals] Φαεινὸν τεκμήριον, θαῦμα δαίδαλον,Ἔχων ἐν παλάμαις ὅλον κόσμον, ἀστείρικτον·Φωναῖς ἀμφίδρομος, γραφαῖς ἀπεράντοις,Ἠχοῦντι μολπῇ. O magico specchio d'eterea luce,Che tieni il sapere del mondo … [Lees meer...] overEen korte wereldliteratuurgeschiedenis door ChatGPT
