Een van de meest absurde ideeën over deze wereld van 2024 stond gisteren als hoofdartikel afgedrukt in NRC. Het gaat over de nieuwe Europese wetgeving over kunstmatige intelligentie: Het totaalpakket dat in december rondkwam is stevig. Kunstmatige intelligentie wordt zo aan banden gelegd dat een dystopische maatschappij onmogelijk gemaakt wordt. Ongerichte … [Lees meer...] overDe onmogelijke dystopische maatschappij
Argumenteren voor boekenliefhebbers
Misschien had 'boekenredacteur' Michiel Krielaars vorige week geen zin, of was hij met vakantie en had hij een stukje geplaatst dat hij ooit in een kwartiertje had geschreven voor als hij met vakantie was – in ieder geval werd de NRC-lezer opgeschrikt door de mededeling dat de KB in Den Haag 'vooruitloopt op een boekloze omgeving': fysieke exemplaren zouden alleen nog worden … [Lees meer...] overArgumenteren voor boekenliefhebbers
De Nederlandse literatuur als traumaliteratuur
Sommige dingen kun je buiten Nederland kennelijk makkelijker zeggen dan binnen. Dat de hedendaagse Nederlandse literatuur een interessante casus vormt bijvoorbeeld, een intrigerende spiegel van wat migratie met de samenleving doet. In zijn bundel essays on Contemporary Dutch Literature wijst de Italiaanse neerlandicus Marco Prandoni erop dat het beeld dat we ooit van Nederland … [Lees meer...] overDe Nederlandse literatuur als traumaliteratuur
Goede voornemens
Ik schrijf dit blog inmiddels ruim 12 jaar, en heb, als er ondertussen niet iets veranderd in het beleid, inmiddels minder dan 12 jaar te gaan tot mijn pensioen. Tijd voor bezinning en goede voornemens. Ik ben altijd bang dat de sleet er een beetje inkomt. Naarmate een witte man ouder wordt, wordt hij óf braver óf bozer over de jeugd van tegenwoordig en in beide vooruitzichten … [Lees meer...] overGoede voornemens
Tegen het professionalisme
Oudejaarstoespraak 2023 Misschien wel het succesvolste wat ik hier heb gedaan was het feuilleton De verleden tijd van lijken, waarin allerlei personages bij een niet nader geïdentificeerde afdeling Nederlands werkten, maar gaandeweg in managers veranderden. De reden dat mensen het leuk vonden was omdat ze dachten dat ik bestuurders belachelijk maakte. Maar mijn opzet was … [Lees meer...] overTegen het professionalisme
Literatuur als professie
Het boek verscheen eind vorig jaar, en ik begreep van een aantal letterkundige collega's dat het opzien had gebaard, dus ergens in het voorjaar had ik het gekocht. Maar omdat ik het vervolgens in de zomer op mijn vakantieadres had laten liggen, kom ik er nu pas aan toe: Professing Criticism, waarin de New Yorkse Shakespeare-deskundige John Guillory het lastig parket analyseert … [Lees meer...] overLiteratuur als professie
Zo weet niemand meer wat waar is
Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een 'leeswijzer' willen zijn bij dit gedicht. (Verslag van een gesprek met twee … [Lees meer...] overZo weet niemand meer wat waar is
Het verschil tussen ‘in’ en ‘volgens’
Wat betekent fictie? Dat is een uitdagende vraag voor de betekenisleer, bijvoorbeeld omdat er vaak van wordt uitgegaan dat de betekenis van een keiharde nonfictiezin zoals 'het regent' iets te maken heeft met de vraag of het buiten wel of niet regent. In het eerste geval is de zin waar en in het tweede niet. Zinnen verwijzen in dat opzicht naar de werkelijkheid buiten de taal – … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘in’ en ‘volgens’
Lale Gül schrijft het beste Nederlands
Wat je er ook verder over kunt zeggen: Ik ga leven van Lale Gül is een transgressief boek. De titel drukt een programma uit: ik trek me vanaf nu niets meer aan van jullie regels, en dat heeft de schrijfster, Lale Gül, geweten. Nadat ze eerst bedolven werd onder woedende reacties vanuit de Turks-islamitische kringen waaruit ze voortkwam, hebben nu ook de verdedigers van het … [Lees meer...] overLale Gül schrijft het beste Nederlands
Verspreking Van Het Jaar 2023: ChatGTP
Het is een verspreking die het afgelopen jaar zo vaak gemaakt is dat minstens vijf lezers me er onafhankelijk van elkaar op gewezen hebben: ChatGTP zeggen in plaats van ChatGPT. Hoe zit dat? Natuurlijk heeft het iets te maken met gebrek aan vertrouwdheid met het woord – de verspreking zal allengs minder frequent worden naarmate de chatbot nóg meer besproken wordt. Maar dat … [Lees meer...] overVerspreking Van Het Jaar 2023: ChatGTP
Türkiye contra The Netherlands
Turkije heet nu ongeveer 2 jaar Türkiye, in ieder geval als het aan Recep Erdoǧan en zijn regering ligt: in december 2021 werd er een memorandum de wereld ingestuurd dat bepaalde dat het land voortaan zo genoemd wilde worden – niet alleen in het Turks, maar ook in het Engels en alle andere talen. Ik heb niet de indruk dat de naamsverandering in Nederland tot een groot … [Lees meer...] overTürkiye contra The Netherlands
2023 in de neerlandistiek en in Neerlandistiek
Het was een woelig jaar in de neerlandistiek. Dat had een aantal institutionele oorzaken, die vooral zorgen baren, maar er waren ook mooie inhoudelijke gebeurtenissen. De Algemeen Secretaris (A.S.) van de Taalunie, Kris Van de Poel, trok zich terug nadat het al lange tijd rommelde in de organisatie. Sindsdien zit er al een tijdje een ad interim A.S., en er is onlangs … [Lees meer...] over2023 in de neerlandistiek en in Neerlandistiek
Literair lego
Ontworpen door ChatGPT / DALL-E … [Lees meer...] overLiterair lego
Wat moeten we vinden van Ischa Meijer?
"Whaaai? Kunnen we ons met Ischa afvragen", schrijft Annet Mooij in het laatste deel van haar biografie van Ischa Meijer (1943-1995), als het gaat over de bodemloosheid van de aandachtsbehoefte van haar onderwerp en zijn verlangen naar zichtbaarheid. Het is een kleine stijlbroek, want ze heeft het verder niet over we en ons – en zelfs nauwelijks over ik: als ze bijvoorbeeld een … [Lees meer...] overWat moeten we vinden van Ischa Meijer?
Voor de belgistiek
Er is de laatste tijd enige discussie over de stelling van de Utrechtse hoogleraar Geert Buelens dat de neerlandistiek het woord Nederlands zou moeten verlaten. De reden daarvoor, zegt Buelens, is dat dat adjectief óók verwijst naar het Nederland, en zo ten onrechte de indruk wekt dat Nederland op de een of andere manier op zijn minst het centrum is van het Nederlands – en zo … [Lees meer...] overVoor de belgistiek
Iedereen altijd en overal opnemen!
Iemand die wil weten hoe mensen iedere dag hun taal gebruiken heeft, zou je zeggen, waarlijk geen gebrek aan gegevens. Je hoeft je maar in een gezelschap te begeven en er wordt heel wat afgepraat. Wie wil weten hoe mensen dat wonder precies voltrekken, praten – razendsnel woorden zoeken in het geheugen, en deze razensnel in elkaar schroeven tot zinnen die door de luisteraar al … [Lees meer...] overIedereen altijd en overal opnemen!
Geen migrantentaal, Lale Gül-taal
Een nog onopgelost probleem in de neerlandistiek is de stijl van Lale Gül. Ik heb niet de indruk dat de studie daarvan zelfs nog maar begonnen is – er wordt her en der een wat vreemde opmerking over gemaakt, maar tot een serieuze analyse is het nog niet gekomen. Het is duidelijk dat de stijl van Ik ga leven ongebruikelijk is, en nieuw. Al in april 2021 meldde Tzum dat er een … [Lees meer...] overGeen migrantentaal, Lale Gül-taal
Alle 13 goed!
Suno AI is een nieuwe chatbot, die van een willekeurige tekst een lied kan maken in een door de gebruiker opgegeven stijl. Ik probeerde het met 13 klassieke Nederlandse gedichten. … [Lees meer...] overAlle 13 goed!
Mail van de Kamervoorzitter
Ik weet niet hoeveel hoogleraren in de loop van de parlementaire geschiedenis hatemail in hun mailbox hadden hangen van een voorzitter van de Tweede Kamer – maar sinds afgelopen donderdag ben ik zo iemand. De mail stamt uit een voor drs. Martin Bosma onrustige nacht van bijna twee jaar geleden – 23 december 2021. Ik heb er eerder niet over geschreven omdat ik, zoals veel … [Lees meer...] overMail van de Kamervoorzitter
We hebben een nieuwe regel!
Het Nederlands gaat ons allen aan het hart, maar het is jammer dat het zomaar door onbevoegden kan worden gebruikt. Met de jaarlijkse wedstrijd de Nieuwe Taalregel probeert de hoofdredactie van Neerlandistiek we iets te doen aan deze ongewenste situatie. Geef de taal weer terug aan de deskundigen! Hiertoe nodigen we lezers uit om nieuwe regels voor te stellen die liefst zo … [Lees meer...] overWe hebben een nieuwe regel!
Te veel artikelen
Het is een artikel dat al deze zomer verscheen in El País, maar pas de laatste tijd wordt het veel besproken in de kringen waarin ik verkeer: een artikel over de vleesonderzoeker José Manuel Lorenzo. In de titel is er al sprake van 'de schaduwzijde van de wetenschap' en dat gaat niet over het onderwerp dat Lorenzo bestudeert maar de hoeveelheid artikelen die hij aan dat werk … [Lees meer...] overTe veel artikelen
Heb je de Barbie-film gezien?
Als een van de interessantere ontwikkelingen in de taalwetenschap van de afgelopen jaren beschouw ik de belangstelling voor het gesprek: het idee dat taalbouwwerken dingen zijn die je meestal letterlijk in samenspraak met anderen maakt. Dat de kern van taal misschien niet ligt in de beslotenheid van een hersenpan, maar in wat zich tussen mensen afspeelt: dat wij dieren zijn die … [Lees meer...] overHeb je de Barbie-film gezien?
Je kunt een boek niet in je eentje lezen
40 jaar tandeloos (75) Boeken lezen over boeken is ongeveer even leuk als boeken lezen. Ja, als je een roman leest, treed je binnen in het hoofd van iemand anders. Maar als je een boek leest over een roman, treed je het hoofd binnen van iemand die het hoofd binnentreedt van iemand anders. Het aardige van romans is dat ze een ervaring bieden die je vrij letterlijk kunt … [Lees meer...] overJe kunt een boek niet in je eentje lezen
Het is de aloude handelsgeest
40 jaar tandeloos (75) De Nederlandse literatuur komt in De tandeloze tijd steeds prominenter naar voren. In de eerdere delen wordt een enkele keer in het voorbijgaan naar bijvoorbeeld Gerard Reve of Harry Mulisch verwezen, maar daar blijft het bij. De nadruk ligt gedurende de hele cyclus veel meer op de Franse literatuur uit de naoorlogse jaren: Genet, Céline, Sartre. Ook … [Lees meer...] overHet is de aloude handelsgeest
En dat met die oude vingerstokjes van ‘m
40 jaar tandeloos (74) Een manier om Zogkoorts, de nieuwe roman van A.F.Th. van der Heijden te lezen, als een aanklacht tegen de leeftijd. Waarom zouden onze mogelijkheden laten inperken door de toevallige cijfertjes die achter 'geboortedatum' in het paspoort staan? Als betrekkelijk spectaculair wordt meestal beschouwd dat de man Van der Heijden in Stemvorken en nu … [Lees meer...] overEn dat met die oude vingerstokjes van ‘m
