40 jaar tandeloos (8) In De gevarendriehoek zit een scene die wordt gespiegeld in een later deel van De tandeloze tijd, Het hof van barmhartigheid. Tijdens de scene in De gevarendriehoek volgt Albert een filosofiecollege bij professor Klosser. In het latere deel doet hij tentamen over – onder andere – die stof. En het gaat dan over Heidegger, en met name diens opstel … [Lees meer...] overGluren met Heidegger
Pitsen
40 jaar tandeloos (7) In De gevarendriehoek staat een scene waarin het jongetje Albert in de keuken karnemelksepap met suiker zit te eten, als zijn vader binnenkomt en in de gootsteen zijn kater eruit begint te kotsen. Als hij klaar is, maakt hij de gootsteen schoon, en dan schrijft Van der Heijden: Hoewel nog altijd wat grauw, begon hij alweer het heertje te worden. … [Lees meer...] overPitsen
Dieren zijn niet laf
40 jaar tandeloos (6) Albert Egberts is 10 jaar en getergd. Zijn lievelingsoom Egbert is door zijn vaders dronkemansgedrag het huis uitgejaagd en nu blijkt zijn beste vriend Flix de man ineens als oom te claimen. Als Flix tijdens een rekenles het antwoord op een som niet weet, en de onderwijzer ('Meulendijckx, de snoever') roept Albert voor de klas om hem te vragen 'wat … [Lees meer...] overDieren zijn niet laf
‘Luister’, zei Niña Weijers, ‘Ik ben ook de beroerdste niet’
Een zomer vrij van nut (9) Tot nu toe in ons feuilleton Een zomer vrij van nut: Na een inspannende eerste werkdag als universitair docent wil Sanne de stem in haar oor een verhaal van Niña Weijers laten voorlezen. Het blijkt echter dat Weijers daarvoor haar toestemming heeft teruggetrokken. Wat nu? 'Ik heb contact met de stem in het oor van Niña Weijers', zei de stem … [Lees meer...] over‘Luister’, zei Niña Weijers, ‘Ik ben ook de beroerdste niet’
’t Jodinneke
40 jaar tandeloos (5) Een intrigerend klein motief in Vallende ouders van A.F.Th. van der Heijden vormen de verwijzingen naar joden. Je kunt niet zeggen dat het nu echt een rode draad het, het is een heel klein draadje dat een paar keer, vrij onopvallend in het grote ruime tapijtwerk naar boven komt. Het is misschien niet gek dat in een milieu dat een Oostfront-soldaat … [Lees meer...] over’t Jodinneke
Was Hem de huur opgezegd?
40 jaar tandeloos (4) Waar hoofdpersoon Albert Egberts vrij aan het begin van Vallende ouders met zijn beste vriend Thjum een relikwie (een paar schoenen) steelt uit een kerk, daar gaat hij tegen het eind van het boek met zijn vroegere beste vriend Flix mee om orgelpijpen te stelen uit een verlaten kerk. De schrijver maakt de symmetrie expliciet door Albert in eerste … [Lees meer...] overWas Hem de huur opgezegd?
‘Het kleurloze soort vrouwen waarvan de Nijmeegse studentenwereld sinds jaren vergeven was’
40 jaar tandeloos (4) Τoen ik dit voorjaar Manon Uphoff interviewde, tikte ze me op de vingers. Ik legde haar voor dat ik dacht dat ze na haar eerdere fictie, dat zich vooral op een wereld binnenshuis richt, zich met haar werk voor het collectief FixDit, dat zich inzet voor de vrouwelijke stem in de literatuur, meer naar buiten begon te keren. Ze zei toen dat ik een valse … [Lees meer...] over‘Het kleurloze soort vrouwen waarvan de Nijmeegse studentenwereld sinds jaren vergeven was’
Niña Weijers-binge
Een zomer vrij van nut (9) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: Het is februari 2027. Sanne de Bree heeft haar eerste werkdag als universitair docente Nederlandse Taal en Cultuur. Studenten schrijven zich in voor het onderwijs en komen wel naar de universiteit maar niet naar college. Wat moet je leren in een tijd van kunstmatige intelligentie? Het was een enerverende … [Lees meer...] overNiña Weijers-binge
Mindful leven in de breedte
40 jaar tandeloos (3) Een belangrijke, te weinig besproken, vraag is hoe serieus moeten we het concept leven in de breedte nemen? De titel van A.F.Th. van der Heijdens cyclus De tandeloze tijd wordt er vaak mee in verband gebracht, en dat is logisch gezien de manier waarop Albert Egberts, de hoofdpersoon, het begrijp bij zijn vriend aan het begin van deel 1 (Vallende … [Lees meer...] overMindful leven in de breedte
‘Sorry. Je lijkt op mijn dochter’
Een zomer vrij van nut (8) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: Het is februari 2027. Sanne is net begonnen als universitair docent Nederlandse taal en cultuur en wordt door de coördinator Arjan meegenomen om te lunchen. Arjan vindt dat mensen zoveel mogelijk met elkaar moeten blijven communiceren zonder hulpmiddelen en dat studenten daarom ook moeten blijven leren … [Lees meer...] over‘Sorry. Je lijkt op mijn dochter’
Classic Arjan!
Een zomer vrij van nut (6) Tot nu toe in ons feuilleton Een zomer vrij van nut: Sanne is in 2027 een jonge universitair docent die ontdekt dat haar studenten geen schrijfcursus meer willen doen omdat ze het nut er niet van in ziet. Ze praat er op het plein voor het universiteitsgebouw over met de leuke student (m/v/x) Josse. "Hé, kijk eens wie we daar hebben," zei … [Lees meer...] overClassic Arjan!
De stok en de schoenen die Thjum geslagen en geschopt hadden
40 jaar tandeloos (2) Het totaal aantal woorden van de eerste drie delen van De tandeloze tijd is, als we in ieder geval de 'proloog' De slag om de Blauwbrug en het 'intermezzo' Weerborstels meetellen, ongeveer gelijk aan dat van de Bijbel. De overige tot nu toe verschenen delen voegen daaraan nog vrijwel een zelfde aantal toe. En dan zijn we nog niet klaar. Als er ooit … [Lees meer...] overDe stok en de schoenen die Thjum geslagen en geschopt hadden
Alleen maar leuke dingen doen
Een zomer vrij van nut (5) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: de jonge universitair docent Sanne spreekt met haar mentor Jet in februari 2027 over het feit dat studenten eigenlijk niet meer naar college komen nu ze hebben ontdekt dat kunstmatig intelligente stemmen in hun oor hun alles kunnen voorzeggen. Jet vindt dat er harde maatregelen nodig zijn. De stem in Sannes … [Lees meer...] overAlleen maar leuke dingen doen
Lees ‘De Nederlandse Boekengids’
Mijn favoriete Nederlandstalige tijdschrift is De Nederlandse Boekengids. Het voert de ondertitel The Dutch Review of Books die ik in de eerste jaren eerlijk gezegd wat pretentieus vond, met zijn verwijzingen naar bekende Engelse en Amerikaanse voorbeelden. Maar inmiddels maakt het tijdschrift die ondertitel meer dan waar. Het is ook een unieke locatie voor een vorm van … [Lees meer...] overLees ‘De Nederlandse Boekengids’
40 jaar tandeloos
Deel 1: De slag om de Blauwbrug Het is dit jaar veertig jaar geleden dat de proloog en het eerste deel verschenen van wat toen nog een 'trilogie' heette te worden: De tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Het is een boek dat op allerlei manieren gaat over de tijd, het documenteert de Nederlandse samenleving in de afgelopen 70 jaar, het gebruikt als een centraal … [Lees meer...] over40 jaar tandeloos
Martijn en de christelijke hoogleraren
Mijn vrouw denkt dat het aan mij ligt en ik een speciaal talent heb voor het aantrekken van wonderlijke figuren, maar ik denk dat het iedereen overkomt die zich iedere dag ergens in het openbaar manifesteert, hoe klein het hoekje ook is: dat er op een bepaald moment mensen komen die een obsessie lijken te ontwikkelen met jou persoon. Digitale stalkers. Ik heb een stuk over vier … [Lees meer...] overMartijn en de christelijke hoogleraren
Wat is toch dat woke waar iedereen het over heeft?
Er bestaat inmiddels een uitgebreide literatuur van schrijvers die uitleggen hoe gevaarlijk woke is, hoe het onze vrijheden bedreigt, hoe het in de vezels van onze samenleving, en dan vooral het hoger onderwijs, doordringt. Het eigenaardige is dat er, omgekeerd, bij mijn weten geen literatuur bestaat die uitlegt wat woke is, hoe heilzaam het is voor de samenleving, hoe … [Lees meer...] overWat is toch dat woke waar iedereen het over heeft?
Stop dit nog snel in je vakantiekoffer
"Ja mooi", zegt op zeker moment een hoofdpersoon van Merijn de Boers nieuwe roman Het Surinamedagboek. "Wel echt het verslag van een westerse intellectueel, die eindelijk een keer zijn studeerkamer uit komt en dan met vertedering naar al die onbeschaafde mensen in het bos kijkt." Het gaat dan over Het eind van de kaart, een reisverslag van Albert Helman (1903-1996) over een … [Lees meer...] overStop dit nog snel in je vakantiekoffer
Liberalen spreken Frans
Bijna zeventig jaar geleden, in 1955, publiceerde de Leuvense hoogleraar Lode Wils (1929) voor het eerst over de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Het onderwerp heeft hem sindsdien niet losgelaten, en nu geresulteerd in een nieuw boek, Vlaamse beweging, sociale beweging? dat je enerzijds met recht een overzichtswerk kunt noemen, en tegerlijkertijd een poging te komen tot … [Lees meer...] overLiberalen spreken Frans
Cheffen
Sinds twee jaar staat een opmerkelijk woord in Van Dale: cheffen, en wel met de volgende toelichting. Het is een woord dat volgens Google al een jaar of tien rondzingt, maar mij valt het de laatste tijd ineens op, gisteren nog in deze video van Tim Hoffman (ongeveer op 18:52): Zullen we het afronden? Dan gaan we het met Rensina cheffen. Zoals vaker, zelfs met heel … [Lees meer...] overCheffen
‘Feiten’ over streektalen
Een fraai voorbeeld van hoe je de wetenschap voor je eigen politieke karretje kunt spannen, wordt in het nieuwe nummer van Onze Taal geleverd door dr. Harrie Scholtmeijer van de IJsselacademie. Dat is een organisatie die betaald wordt door de provincie Overijssel om activiteiten in de lokale streektaal te ondersteunen. Dat is natuurlijk prachtig werk, er kan wat mij betreft bij … [Lees meer...] over‘Feiten’ over streektalen
Hoort naer!
Een menselijke Karel, een menselijke professor Tijdens hun gesprek in de KANTL hadden Frits van Oostrom en Frank Willaert het er onlangs even over: in hun beider boeken wordt heel even aangestipt dat Klaas Hanzen Heeroma (1909-1972) misschien toch in ieder geval een beetje gelijk had. Heeroma was hoogleraar in Groningen, hield zich bezig met zo'n beetje alle hoeken van de … [Lees meer...] overHoort naer!
Hoe meer sprekers, des te meer toon
Talen verschillen natuurlijk: de ene taal heeft een ui-klank en de ander niet, de ene zet het lijdend voorwerp voor het werkwoord, en de ander zet hem erachter. Het in kaart brengen van al die verschillen is al een hele puzzel, maar er doet zich natuurlijk ook een hele verzameling nieuwe vragen voor met de vorm: waarom heeft taal 1 eigenschap α en taal 2 eigenschap β? Lange … [Lees meer...] overHoe meer sprekers, des te meer toon
‘Maar houden de stemmen zich daar dan aan?’
Een zomer vrij van nut (4) Wat tot nu toe gebeurde in ons feuilleton Een zomer vrij van nut: Sanne de Bree is in februari 2027 net begonnen als universitair docent bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur. In de pauze van haar eerste college zijn alle studenten weggegaan zonder dat ze begrijpt waarom., "Nu lekker in de zon zitten!" zei Sannes stem in haar oor. … [Lees meer...] over‘Maar houden de stemmen zich daar dan aan?’
Een grenzenloze taal
Er zijn weinig talen met zo'n interessante geschiedenis als het Jiddisch, een taal die regelmatig alle definities van wat een taal is doorbrak, die dat eigenlijk nog steeds doet, en die toch al honderden jaren wordt doorgegeven. Een taal die in contact heeft gestaan met allerlei talen, die uit al dat contact steeds weer dingen oppikt, en zelf ook zijn sporen nalaat. Een taal … [Lees meer...] overEen grenzenloze taal
























