Over het dagboek van Koos van Zomeren Tijdens een gesprek dat ik onlangs voerde met dorpsgenoot en verwoed lezer Jeroen A., viel de naam Koos van Zomeren. Jeroen had het nieuwe boek van hem aangeschaft. ‘Privé-domein,’ zei hij geheimzinnig. Misschien noemde hij ook de titel, maar mijn geest was inmiddels afgedwaald naar de jaren van Van Zomeren (1946) van zo’n vijfendertig … [Lees meer...] overDiepgravend en geestig
Schrijversstemmen uit een verloren tijd
Bij het lezen van het verhelderende artikel ‘Het vinyl archief van de Nederlandse letteren’ van Mathijs Sanders dacht ik aan het vintage platenkoffertje (met perfecte sluiting) dat ik een paar geleden kocht via Marktplaats. Voor de biografie van Belcampo was ik op zoek naar het grammofoonplaatje van Carmiggelt en Belcampo uit de reeks Stemmen van Schrijvers. Zo stuitte ik op … [Lees meer...] overSchrijversstemmen uit een verloren tijd
Hans Verhagen: Verzoener van tegenstellingen
Sommige boeken nodigen uit eerst de uitgave goed te bekijken alvorens te gaan lezen. Zo valt bij het uitvouwen van de flap aan de voorzijde van Ondertussen ben ik waar ik wezen wilde: nergens, over Hans Verhagen (1939-2020) en zijn werk, van Arjan Peters (Fragment), het oog op een bloedrood schilderij met oranje zon. Aan de binnenkant zien we de boulevard van Vlissingen en het … [Lees meer...] overHans Verhagen: Verzoener van tegenstellingen
Malle poffert, gekke vent
Een gat in het hoofd, de biografie van Heere Heeresma Anton de Goede is al vijftig jaar gefascineerd door het werk – denk onder andere aan Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming – en het recalcitrante, ondoorgrondelijke en geestige gedrag van de schrijver Heere Heeresma (1932-2011). Als lezer op de middelbare school, als boekverkoper van Athenaeum boekhandel … [Lees meer...] overMalle poffert, gekke vent
Avant-garde op literaire pockets
Over Literaire Pockets van De Bezige Bij, 1957-1966 Na de Tweede Wereldoorlog werd een nieuwe generatie lezers geboren. Om voor deze latere scholieren en studenten boeken toegankelijker, aantrekkelijker en vooral goedkoper te maken, verschenen vanaf eind jaren vijftig bij tal van uitgeverijen pocketseries. Tot de bekendste series behoren de Prisma Pockets van … [Lees meer...] overAvant-garde op literaire pockets
Leve de dode schrijvers
Gerbrand Bakker vindt het ‘goed’ dat het Couperus Museum gesloten is, schrijft hij in Aan mij heb je niks, zijn vierde dagboek in de privé-domein-reeks. ‘Een Belcampo-biografie. Prima,’ zegt hij, ‘als zijn boeken maar niet opnieuw verkocht worden.’ ‘Al die dode schrijvers hebben hun tijd gehad,’ stelt Bakker. De verkoop van boeken van dode schrijvers gaat ten koste van het … [Lees meer...] overLeve de dode schrijvers
Elk boek een Netflix- of televisieserie op papier
Over schrijver Detlev van Heest (een grootmeester van de dialoog, 2) In het boek Parkeren in Hilversum (2024) staat ‘roman’. Evenals in De verzopen katten en de Hollander (2010) en De resten van een mens (2025), terwijl deze boeken de indruk wekken autobiografisch te zijn, non-fictie. ‘Er zit voldoende onwerkelijks in,’ zegt Detlev van Heest ‘Het is antropologisch gezien … [Lees meer...] overElk boek een Netflix- of televisieserie op papier
Grootmeester van de dialoog (1)
In gesprek met schrijver Detlev van Heest ‘Waar romans ooit het publieke gesprek voedden, is die rol nu overgenomen door podcasts, streamingseries en influencers op sociale media,’ schreef literair agent Paul Sebes op 19 augustus in NRC Handelsblad. De Volkskrant doet er ijverig aan mee in de publicatie van hitlijsten van populaire series. ‘Vandaag [2 september] de beste … [Lees meer...] overGrootmeester van de dialoog (1)
Het boekenvandalisme van E. du Perron
Charles Edgar (‘Eddy’) du Perron (1899-1940) is vooral bekend als de auteur van Het land van herkomst (1935), waarvan de titel doorklinkt in Het land van aankomst van Paul Scheffer. Samen met Menno ter Braak richtte Du Perron het toonaangevende tijdschrift Forum op. Hij was de man van het ventisme, het persoonlijke en authentieke in de literatuur, en hield er uitgesproken … [Lees meer...] overHet boekenvandalisme van E. du Perron
Groslijst: Arjan Visser, De allemansvriend
Interviews verpakt in een roman Als interviewer voor dagblad Trouw toetste Arjan Visser sinds 1997 van meer dan vijfhonderd bekende en onbekende Nederlanders hun levenswandel aan de Tien Geboden. In De allemansvriend vlecht hij op soepele wijze autobiografie en fictie door elkaar heen tot een intrigerende roman. Daarbij overtreedt hij zelf enkele Geboden en speelt hij in … [Lees meer...] overGroslijst: Arjan Visser, De allemansvriend
Groslijst: A.H.J. Dautzenberg, Engelland
Een sprookje met een zwart randje In de romans van A.H.J. Dautzenberg gebeuren wonderlijke dingen. Ook in Engelland wordt het verhaal in gang gezet door een onwerkelijk gegeven: een oude man, weduwnaar, besluit in zeven dagen naar zijn geboortedorp te zwemmen. ‘Duwen, groeperen, steken en glij-den.’ Het absurdistische idee wordt nog versterkt door de rubberen boot die hij … [Lees meer...] overGroslijst: A.H.J. Dautzenberg, Engelland
GrensVariaties van P.F. Thomése
De schrijver P.F. Thomése debuteerde in juni 1986 in De Revisor. Bijna veertig jaar geleden. Inmiddels heeft hij een indrukwekkend en veelzijdig oeuvre op zijn naam staan. Het wordt tijd dat hij de Constantijn Huygens Prijs eindelijk eens krijgt. Uit eerder werk, van onder andere Heldenjaren (1994) tot Vaderliefde (2019) heeft uitgeverij Sunny Home enkele fragmenten … [Lees meer...] overGrensVariaties van P.F. Thomése
Ongecensureerd Jan Wolkers
Het onlangs verschenen Dagboek 1968 (De Bezige Bij) van Jan Wolkers brengt behalve de geëngageerde en gedreven schrijver en beeldend kunstenaar, vooral de seksbeluste oermens die hij ook is in beeld. Bijna dagelijks worden de standjes beschreven, het neuken en klaarkomen. Het jaar speelt zich af tegen het decor van demonstraties tegen de Vietnam-oorlog, Jazz-optredens, … [Lees meer...] overOngecensureerd Jan Wolkers
De Dolomiti van Dino Buzzati
In Nederland is een overleden schrijver, hoe beroemd ook, snel vergeten. Het werk wordt, misschien op één bestseller na, niet meer gelezen. In Italië is het oeuvre van Dino Buzzati (1906-1972) nog volop in de boekhandel aanwezig. Zeker in zijn geboortestad Belluno in het noorden van Veneto, waar ik voor enkele weken neerstreek, in de sporen van de schrijver. Het wielrennen … [Lees meer...] overDe Dolomiti van Dino Buzzati
De oorlogsjaren van Nescio en Belcampo
In Groots en onbekommerd, de biografie van Belcampo (Herman Schönfeld Wichers), komt de vriendschap met Nescio (Frits Grönloh) in de Amsterdamse jaren ter sprake. Vooral het wederzijds contact in de oorlog. In het pas verschenen Zingen in het donker, brieven uit de hongerwinter over de periode 13 augustus 1944 tot 5 juni 1945 van Nescio (J.H.F. Grönloh), wordt de context van … [Lees meer...] overDe oorlogsjaren van Nescio en Belcampo
‘Alle literaire bobo’s en kunstluizen kunnen me reet likken’
‘Liefdevolle aandacht voor tragische schrijvers is zó veel belangrijker dan literatuurwetenschap en zó veel boeiender om te lezen dan de meeste recensies,’ schrijft dichter, schrijver en essayist Jan Kostwinder (1960-2001) in een van de gebundelde brieven in Ben ik duidelijk? Hebben wij nog contact? (Uitgeverij Fragment). Zelf schreef hij zijn beste proza over tragische levens … [Lees meer...] over‘Alle literaire bobo’s en kunstluizen kunnen me reet likken’
Een vreemde tovenaar
Brieven van Frans Lodewijk Pannekoek aan Gerard Reve Zonder de vriendschap van Gerard Reve met Frans Lodewijk Pannekoek in hun Friese jaren zou waarschijnlijk slechts een enkele kunstverzamelaar van de etser en schilder Pannekoek hebben gehoord. Wat de beeldend kunstenaar betreft was dat misschien ook het beste geweest. In tegenstelling tot Reve, was FLP wars van het … [Lees meer...] overEen vreemde tovenaar
De oorlog van Jan Arends (1925-1974)
Vandaag, 13 februari, de honderdste geboortedag van de dichter, schrijver en huisknecht Jan Arends, ontving ik een verhelderend artikel van Erik Schaap over de oorlogsjaren van Arends, die zich in de oorlog in Amsterdam in een impulsieve bui blijkt te hebben aangemeld bij de Kriegsmarine, zo werd duidelijk uit het CABR-dossier van Arends in het Nationaal Archief. Maar even snel … [Lees meer...] overDe oorlog van Jan Arends (1925-1974)
Een nagekomen brief van Belcampo
Na verschijnen van de biografie Groots en onbekommerd is de schrijver Belcampo (Herman Pieter Schönfeld Wichers, 1902-1990) opnieuw tot leven gekomen. In het boek, maar ook in gesprekken die ik na lezingen en interviews met belangstellenden voerde. Weetjes, anekdotes, ontmoetingen. Onlangs ontving ik een brief die Belcampo op 11 januari 1984 stuurde aan Sandra Faneker. Als … [Lees meer...] overEen nagekomen brief van Belcampo
Het najagen van een illusie
(Schrijver Anton Valens (1964-2021) als beeldend kunstenaar) In de verhalenbundels Meester in de hygiëne (2004) en Dweiloorlog (2008) van Anton Valens is de schrijver te herkennen in de thuiszorghulp Bonne, die bovendien kunstschilder is. Het tekenen en schilderen komen geregeld ter sprake in gesprekken met de cliënten waar hij over de vloer komt. Tijdens het soppen, … [Lees meer...] overHet najagen van een illusie
De aanstekelijke woede van Jeroen Brouwers
(Briefwisseling 1968-1986, Jeroen Brouwers-Geert van Oorschot) Na de eerste lange brief van Jeroen Brouwers aan uitgever Geert van Oorschot in hun Briefwisseling 1968-1986 (Atlas Contact) reageert de uitgever op 3 januari 1969 met de woorden: ‘In ieder geval verheugt het mij bovenmate dat u vijanden durft te maken.’ Profetische woorden die het schrijverschap van … [Lees meer...] overDe aanstekelijke woede van Jeroen Brouwers
Sprongen in de verloren tijd
(Laatste brood, literaire herinneringen van Guus Luijters) In literaire kringen hangt rond Guus Luijters (1943) nog altijd de vloek die Jeroen Brouwers eind jaren zeventig in zijn pamflet De Nieuwe Revisor (Tirade 250) over hem uitsprak: ‘Uit alles, alles, spreekt dezelfde kindse kinderachtige verkindsing.’ Jongensliteratuur van aardige jongens. Luijters c.s waren … [Lees meer...] overSprongen in de verloren tijd
De geur van heimwee
(De mierenkaravaan van Mariken Heitman) In de roman De mierenkaravaan probeerde hoofdpersoon ‘Kiek’ als kind te tekenen wat ze in haar hoofd had. Maar wat ze ook tekende, het leek in de verste verte niet op wat ze zag. Wat Kiek niet lukte met tekenen, lukt de schrijver van de roman wel met woorden. Heitman vindt de juiste woorden voor wat ze ziet, voelt en denkt. In … [Lees meer...] overDe geur van heimwee
Oude hoer is troef
(Vier Platen Test voor Vijftien Schrijvers) Begin jaren dertig ontwikkelde professor dr. David van Lennep een psychologische test op basis van vier afbeeldingen: de Vier Platen Test (VPT). Deze zou inzicht geven in de motieven en interesses van jongeren die op zoek waren naar een passend beroep. Van Lennep kreeg met de jaren steeds meer bedenkingen bij de objectiviteit en … [Lees meer...] overOude hoer is troef
Een gedoemd dichter
(Menno Wigman als vertaler en dichter) Van Nico Keuning Tien jaar geleden maakte ik een wandeling met Menno Wigman in het domein van zijn jeugd in Santpoort-Zuid. Hij vertelde dat hij op zijn zeventiende jaar kinderboekenschrijver wilde worden, of romanschrijver, of dichter. ‘In ieder geval had ik destijds zeker niet uitsluitend voor de poëzie gekozen.’ Maar een … [Lees meer...] overEen gedoemd dichter
