Het is al opmerkelijk als de ene politicus aangifte doet tegen een andere politicus – je zou hopen dat men zijn onenigheid kan uitspreken in de Tweede Kamer. Maar de aangifte die Geert Wilders gisteren deed tegen zijn collega Frans Timmermans is wel heel vreemd. De laatste had dit weekeinde in een toespraak voor zijn partij gezegd: Mensen onze taak is helder. Wij zullen … [Lees meer...] overWij zullen niets nalaten
Artikel
Nacht, trottoir – als Herman Gorter
Er zijn vele Herman Gorters, en een Nacht, trottoir zo lang en breed uitwaaierend als de Mei behoort zeker tot mijn wensen, maar dat zal voor later zijn. Deze Gorter is die van de sensitieve verzen, van de Zie je, ik hou van je-gedichten, van Mijn grijze tintelreine, van Het gouden zongezwier, van De heide is maar stil en Ik wilde ik kon u iets geven. Heel prachtig … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als Herman Gorter
Etymologica: Het Kolenwoud tot Turenhout
Dwars door België strekte ooit het wijde bos dat silva Carbōnāria heette bij de Romeinen. Een oude inheemse benaming leve voort als de oordnaam Turnhout, voorheen Turenhout, met de Germaanse evenknie van Latijn dūrus ‘hard’ en Sanskriet dūráḥ ‘ver, wijd’. De perken Gelijk een lange gordel scheidde het west van oost, een wilde grens vormend van vooral eiken en beuken, al … [Lees meer...] overEtymologica: Het Kolenwoud tot Turenhout
De wetenschap zakt langzaam weg
De wetenschap is een kasteel gemaakt van artikelen en boeken. Ieder artikel en ieder boek is in het ideale geval een steentje in het kasteel, dat op allerlei andere steentjes ligt en waarop nieuwe steentjes kunnen komen te liggen. Wie precies wil weten hoe het zit, kan steeds dieper graven, controleren wat de bronnen zijn van een artikel, en wat de bronnen zijn van die bronnen, … [Lees meer...] overDe wetenschap zakt langzaam weg
Een gidsfossiel voor de oorspronkelijke voordrachttekst
Het herhaald onderwerp in Van den vos Reynaerde Het herhaalde onderwerp is een grammaticale constructie waarvan taaladviseurs meestal aanraden deze te mijden De Ans noemt dit spreektaal. De Wikipedia noemt het herhaald onderwerp typisch voor de volkstaal en bestempelt deze constructie als grammaticaal ‘substandaard’. In het literaire meesterwerk Van den vos Reynaerde uit … [Lees meer...] overEen gidsfossiel voor de oorspronkelijke voordrachttekst
De stem van de dichter
Gisteren zou de dichter Martinus Nijhoff 130 jaar oud zijn geworden. Maar een lang leven was hem niet gegeven. Zijn biograaf Bart Slijper noteert: "De dood komt voor Nijhoff midden in het leven. Natuurlijk heeft de dag dat zijn hart het begaf een datum, 26 januari 1953, een willekeurige datum, waarop zijn leven zomaar wegwaait." Lange tijd dacht ik dat de stem van de dichter … [Lees meer...] overDe stem van de dichter
Het eerste kwart: Mustafa Kör, De lammeren
Er zit een belangrijke zin verstopt in de roman De lammeren van Mustafa Kör: Zelfmoord is egoïstisch noch wanhopig, het is een definitieve vorm van zuivering en onderscheidt ons van andere soorten. Het is menselijk. Aan de zelfmoord van zijn broer, Ilyas, wijdt Umut, de hoofdpersoon, helemaal niet zoveel gedachten. Als hij thuiskomt nadat het gebeurd is, maakt hij eerst … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Mustafa Kör, De lammeren
Hans Schnitzler, Filosofie van de kroeg
Volgens Schnitzler is de ouderwetse bruine kroeg, annex de stamkroeg dan wel de buurtkroeg, een fijne plek waar je je sores om den dagelijksen brode en meer van dat sociaal-politiek-maatschappelijk verantwoorde gedoe even achter je kunt laten en waar je tot jezelf en in contact met allerlei inspirerende anderen kunt komen, die een vergelijkbare behoefte hebben … [Lees meer...] overHans Schnitzler, Filosofie van de kroeg
Van hier tot Jipsingboermussel
Van hier tot Tokio – Facetten (xvi) Namen van landen of streken binnen Europa worden zelden gevonden in Van-hier-tot-Tokioconstructies, plaatsnamen hebben we op de plek van Tokio nodig. Als uitzonderlijk voorbeeld: “onze harige kindervriend heeft een probleem van hier tot Spanje” (Sinterklaas heeft geen schimmel tot zijn beschikking). Nu van Europa naar het … [Lees meer...] overVan hier tot Jipsingboermussel
Kunstmatige consentelligentie
Ik geef momenteel een cursus morfologie voor eerstejaars studenten in Nijmegen, en ik probeer daarbij iedere week een nieuw woord te vinden om te bespreken. Vorige week gebruikte ik daarvoor de website Taalbank waarop Ton den Boon om de paar dagen een opvallend nieuw woord plaatst, maar deze week kon ik gebruik maken van Jong Neerlandistiek. Die lieten de Amsterdamse student … [Lees meer...] overKunstmatige consentelligentie
Nacht, trottoir – als sonnet
Een sonnet om erin te komen. Ik hou niet bijzonder van sonnetten. Op mij maken ze altijd de indruk iets te zijn om... om erin te komen. Ik probeer mijn pen, of eerder nog Ik probeer mijn piemel en zal ze eens laten zien wat ik allemaal in mijn mars heb. Uitsloverij. De sonnetten van Vestdijk bijvoorbeeld – net zo’n berg om met een grote boog omheen te lopen als zijn … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als sonnet
Nel Noordzij, Het kan me niet schelen
Nel Noordzij is weer zo’n auteur, net als Aya Zikken, van wie ik de naam wel eens of zelfs meerdere keren ergens had gezien, maar altijd vanuit een ooghoek in de marge, en van wie ik nooit iets las, domweg omdat ze niet wordt genoemd in De Grote Handboeken Voor De Ernstige Literatuurgeschiedenis, of: er wel in wordt genoemd maar niet serieus wordt besproken. En je kan (ook als … [Lees meer...] overNel Noordzij, Het kan me niet schelen
De drogreden van Baudet
Enige tijd geleden stelde Thierry Baudet in de Tweede Kamer vanachter het katheder een vraag aan Jesse Klaver, die door de voorzitter werd gekarakteriseerd als ‘een tikkeltje ordinair’: Deze vraag vloeide in het antwoord van Baudet aan Klaver voort uit de volgende opmerking. In eerste instantie kan men veronderstellen dat de reactie van Baudet is ontsnapt uit de doos … [Lees meer...] overDe drogreden van Baudet
Het einde van het generatieconflict
11 onder 35 is een curieus boekje: een keuze van 11 Nederlandse schrijvers die in 2024 jonger zijn dan 35 en die volgens Marja Pruis de moeite waard zijn. Overi iedere schrijver schrijft Pruis een korte inleiding en van iedere auteur is een – wat langer, maar nog steeds kort – stuk proza opgenomen (schrijvers onder de 35 zijn prozaschrijvers). Curieus zijn de getallen die … [Lees meer...] overHet einde van het generatieconflict
Over de universiteit gesproken
Een van de meest boeiende aspecten van mijn werk aan de Rijksuniversiteit Groningen is het onderwijs voor steeds grotere groepen studenten van over de hele wereld. Vandaag begon ik met zo'n groep van vijfentwintig studenten in de onderzoeksmaster Arts, Media and Literary Studies aan een cursus over het ontwerpen van onderzoek. (Vanwege mijn door prednison en antibiotica … [Lees meer...] overOver de universiteit gesproken
Aanwezig afwezig
Bij de dood van Rutger Kopland Oude vlier, door vleermuizen bezocht,niet meer dan taal, niet langer minder.Iets daartussen. Midden juli, de regen vraagt nu dagelijks waar hij blijft, blijvenmoet. Hetzelfde vragen de wolken,vraagt de oude god aan jongere goden. Het antwoord is hier noch daar,noch in het wit van woedende gewassen. (2012) Op 11 juli 2012 verwisselde … [Lees meer...] overAanwezig afwezig
Diet Huber: ferneamd yn Fryslân, fergetten yn Nederlân
Yn ferskate fraachpetearen hat Diet Huber witte litten dat Nederlânsk en Frysk har like leaf wienen. Har heit wie Nederlânsk, har mem wie Frysk. Se hat likefolle boeken yn it Frysk as yn it Nederlânsk skreaun, dat die se earlik om en om. Hast twangmjittich, om net ien taal foar de oare te setten. Lit ús dit foaropstelle: har Nederlânske wurk is net om ’e nocht. Yn earste … [Lees meer...] overDiet Huber: ferneamd yn Fryslân, fergetten yn Nederlân
Consentelligentie
Jong Neerlandistiek presenteert de winnaar van de schrijfwedstrijd 'neologisme'. Stel je voor dat je iemand leert kennen die je aantrekkelijk vindt en je voelt de behoefte om een stapje verder te gaan. Alleen bij de gedachte om hierover te praten, voel je je wat ongemakkelijk. Hoe weet je eigenlijk zeker of jouw verlangen wederzijds is? Nou, daar komt passend taalgebruik … [Lees meer...] overConsentelligentie
Poëtische klanken
Deze week begint de jaarlijkse cursus voor bachelorstudenten Nederlands in Groningen over literatuur in Nederland vanaf 1930. Om de geschiedenis een beetje tot leven te brengen, maak ik in hoorcolleges veel gebruik van historisch beeld- en geluidsmateriaal. We kijken naar schokkende en schokkerige filmbeelden van het Jordaanoproer in 1934, luisteren naar een opname uit 1930 van … [Lees meer...] overPoëtische klanken
Inclusie in de schoolpraktijk: de ramadan
Ik kom regelmatig op scholen om workshops te geven over o.a. diversiteit en inclusie en merk dat scholen het soms lastig vinden om verschillende groepen te bedienen of te zorgen voor ‘sense of belonging’. Echter, ik heb me de afgelopen maand laten verrassen door mooie initiatieven die, mijns inziens, inclusie stimuleren. Iftars op scholen Van basisscholen tot in het hoger … [Lees meer...] overInclusie in de schoolpraktijk: de ramadan
De stalenros
In de Facebookgroep Leraar Nederlands plaatste op 10 april iemand een kindergedicht met daarbij een paar regels begeleidende tekst. Daarin kwam de volgende zin voor: Uiteraard viel me de woordgroep "de stalenros" op. Mijn eerste gedachte was deze: de schrijver kende het woord ros voor "paard" niet, daardoor herkende ie de beeldsprakige woordgroep "stalen ros" niet en heeft … [Lees meer...] overDe stalenros
Postkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Ik heb nu wel zo'n beetje gezegd wat ik te zeggen heb over de boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Eén aspect wil ik er nog wel uitlichten, dat niet zozeer te relateren is aan een individueel artikel, maar aan de samenstelling van deze bundels als geheel. En dat is dat de blik op het leven zo Amerikaans is. Als de hele wereld nu maar één groot Amerika … [Lees meer...] overPostkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
De duistere woede van het verwante bloed
Deze jaren brengt uitgeverij Nijgh & Van Ditmar de bekendste boeken van F. Bordewijk opnieuw uit. Binnenkort verschijnt zijn meesterwerk Rood Paleis, waarover ik vorige maand iets vertelde in het radioprogramma De Taalstaat. In 2017 was het de beurt aan Karakter uit 1938. Deze eerste collegeweek van de laatste onderwijsperiode staat enigszins in het teken van deze … [Lees meer...] overDe duistere woede van het verwante bloed
Afko’s in Beatrijs
Op zaterdag 27 januari 2024 vond aan de Universiteit Leiden de finale plaats van de 24e Taalkundeolympiade, georganiseerd door het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL). Meer dan honderd leerlingen uit 4, 5 en 6 vwo die zich via een voorronde hadden gekwalificeerd, kregen vier uur de tijd om in een grote collegezaal vijf uitdagende opgaven over oude en moderne talen … [Lees meer...] overAfko’s in Beatrijs
Eens een heks, altijd een heks
Het heksbeeld in een reeks sagen uit de 19e en 20e eeuw Hoewel heksen nooit hebben bestaan, kan iedereen zich ongetwijfeld iets bij hen voorstellen. Heksbeelden lopen echter nogal uiteen, afhankelijk van de verhalen, boeken en films waarmee iemand bekend is. Het was in het Europa van de middeleeuwen niet anders, zelfs tot laat in de vijftiende eeuw: mensen erkenden het … [Lees meer...] overEens een heks, altijd een heks