Dat taal in Nederland de laatste jaren steeds meer een politiek onderwerp is geworden, blijkt onder andere uit het concept-coalitieakkoord dat gisteren werd gepresenteerd. Hoewel dit niet eens het allerdikste regeerakkoord aller tijden is, was er niet eerder zoveel aandacht voor taal als in 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst'. Wat overigens nu ook weer niet … [Lees meer...] overTaal in het regeerakkoord
Artikel
duidelijk / helder
Verwarwoordenboek vervolg (247) duidelijk / helder De woorden overlappen in betekenis, maar er is soms een subtiel verschil. duidelijk goed te begrijpen, goed waar te nemen Zijn betoog was duidelijk: zo snel mogelijk starten … [Lees meer...] overduidelijk / helder
10 jaar later spreken we nog steeds Nederlands
Tien jaar is een lange tijd – wat kan er in die tijd niet allemaal gebeuren!. Tien jaar geleden schreef ik op deze site mijn eerste dagelijkse stukje, over het Engels. Als je toen had gezegd dat er in 2021 in Nederland eigenlijk alleen nog maar Engels zou worden gesproken, en dat mensen je verwilderd hadden aangekeken als je in de supermarkt om 'een halfje brood' zou vragen, … [Lees meer...] over10 jaar later spreken we nog steeds Nederlands
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 5
Een schone ende ghenoechelijcke historie van joncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Muller te Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 5 … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 5
Kans op laaggeletterdheid
In een vorig stukje voor Neerlandistiek heb ik laten zien dat er geen sprake van is dat 24% van onze 15-jarige leerlingen op grond van het PISA-onderzoek uit 2018 ‘laaggeletterd’ kan worden genoemd. De 15-jarigen in dat onderzoek hebben, anders dan in de media en in de politiek werd beweerd, geen moeite met bijvoorbeeld het begrijpen van eenvoudige mededelingen of het lezen van … [Lees meer...] overKans op laaggeletterdheid
Verschillende typen zinnetje
De ene taalkundige schreef een artikel over 'twee typen subject' en de ander verbaasde zich over die titel: na woorden als soorten en typen komen toch vooral meervoudige zelfstandig naamwoorden voor? Waarom heette dat artikel dan niet 'twee typen subjecten'? Samen schreven Hans Broekhuis en Ina Schermer nu een artikel over deze constructie. Zo gaat dat in de taalkunde: om over … [Lees meer...] overVerschillende typen zinnetje
Toch niet weer over de Landelijke Kennisbasistoets?
Onlangs hoorde ik dat men besloten heeft om de LKT (de Landelijke Kennisbasistoets) nog jaren te handhaven. Zeg maar dag met je handje tegen vernieuwend literatuuronderwijs. Je wordt er treurig en moedeloos van, maar laten we de publicitaire barricaden maar weer eens opzoeken. Waarom hoor je nooit een dichter opscheppen over de prachtige oxymoron die hij in zijn gedicht … [Lees meer...] overToch niet weer over de Landelijke Kennisbasistoets?
Etymologica: Slapper de Malle Morstert wat zijn die ‘Engelse’ koppelingen oud!
Op het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik (SOS) kan iedereen foto’s inzenden van samenstellingen die ten onrechte met een spatie zijn gespeld, zoals kerst ballen en kussen slopen. Volgens de website worden dergelijke fouten onnodig veel gemaakt en lijkt het erop dat ze steeds vaker voorkomen. Dikwijls wordt het Engels daarbij als boosdoener gezien: door de vele Engelse … [Lees meer...] overEtymologica: Slapper de Malle Morstert wat zijn die ‘Engelse’ koppelingen oud!
What is good enough for Jesus
Jaap Dieleman uit Zeewolde blijkt momenteel een van de grootste tijdschriftuitgevers van Nederland: miljoenen exemplaren van zijn tijdschrift worden gratis huis aan huis verspreid. Hij verkondigt er kennelijk een blijde boodschap in, want hij is een evangelist, maar dat is dan wel de blijde boodschap dat het einde der tijden aankomt, en dat het vaccin tegen corona daar een rol … [Lees meer...] overWhat is good enough for Jesus
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 4
Een schone ende ghenoechelijcke historie van joncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Muller te Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 4 … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 4
Levende literatuur
Op een dag begon ik Couperus te hertalen. Niemand had het me gevraagd, ik had geen uitgever die al stond te springen, het leek me gewoon goed om zijn werk toegankelijk te maken voor mijn leerlingen. Er kwam discussie over: van Couperus blijf je af. Sommige hardcore Louis-fans hadden misschien nog liever dat niemand zijn werk las dan door dit sacrilège. … [Lees meer...] overLevende literatuur
“Mijn woordspelen is leeren”
Té vrij naar Hieronymus van Alphen De slogan “Mijn ballen wegen 130 gram” van Benny’s Vleesservice uit Nijmegen is dit jaar de winnaar geworden van de Verkiezing van de Slechtste Slogan. De tekst heeft eigenaar Benny van Es zelf verzonnen. Eerst had hij als slogan “Mijn gehaktballen wegen 130 gram” bedacht, maar die feitelijke mededeling heeft hij later veranderd in de … [Lees meer...] over“Mijn woordspelen is leeren”
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 3
Een schone ende ghenoechelijcke historie van joncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Muller te Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 3 … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 3
#SARABURGERHARTTOO
Intussen hoor ook ik van collega’s die, vaak op verzoek van studentenvertegenwoordigers, ‘trigger warnings’ verschaffen bij syllabi en andere collegeteksten: een expliciete waarschuwing vooraf bij materiaal dat studenten dienen te lezen of bekijken, die aangeeft dat hij of zij zich moet voorbereiden op geweld, racisme of seksueel misbruik, omdat er mogelijk oude trauma’s … [Lees meer...] over#SARABURGERHARTTOO
Hoe hun hebben doorbreekt
Zou het in Haarlem begonnen zijn? De allereerste verwijzing naar hun hebben vinden we in ieder geval in een artikel in De nieuwe taalgids uit 1911. J.A. Vor der Hake (uit Haarlem) schrijft: In plat Utrechts en eveneens b.v. in het dialekt van Gouda is Hullie gongen der niet heen heel gewoon.Ook in 't dialekt van de Veluwe is hullie één van de vormen voor … [Lees meer...] overHoe hun hebben doorbreekt
Oorlog in de taalkunde: Een update
In oktober 1971 debatteerde Noam Chomsky in Eindhoven met Michel Foucault, zoals ik onlangs hier in herinnering bracht. Na zijn terugkeer op het MIT zal Chomsky zich niet eenvoudigweg rustig aan een stukje taalkundige analyse hebben kunnen wijden. Begin jaren ’70 was hij op twee fronten strijdvaardig actief. Ten eerste was daar zijn politiek activisme, vooral gericht tegen … [Lees meer...] overOorlog in de taalkunde: Een update
De nieuwe taalregel van het jaar 2021
We zijn eruit: het Nederlands kan worden uitgebreid met een zeer goede taalregel, streng en ingewikkeld. De kwaliteit van de inzendingen heeft de jury – dit jaar bestaande uit een delegatie van de hoofdredactie van Neerlandistiek en de taalregeldeskundige Wouter van Wingerden – aangenaam verrast. Het bleek nodig zijn om de ingezonden regels in de praktijk te beproeven. Bij een … [Lees meer...] overDe nieuwe taalregel van het jaar 2021
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 2
Een schone ende ghenoechelijcke historie van joncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Muller te Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 2 … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 2
harnas / pantser
Verwarwoordenboek vervolg (246) harnas / pantser De woorden overlappen in betekenis, maar pantser is veel ruimer in betekenis. harnas lichaamsbescherming (van metaal of leer) Zo’n harnas van een ridder, weet je hoeveel … [Lees meer...] overharnas / pantser
De paardenstaart van Angela K. (slot)
Na de moord op Sheila slaat de hoofdpersoon in De weg naar Sacramento op de vlucht. Aan het eind van de epiloog verwoordt Krol het recht dat zijn loop zal krijgen, als rechtvaardiging: wie iemand vermoordt moet daarvoor evenredig gestraft worden: ‘Het recht. Een lange, lange geweerloop, waarin een kogel voortsuist. Eenmaal afgeschoten is hij niet meer tegen te houden; hij kent … [Lees meer...] overDe paardenstaart van Angela K. (slot)
Nestor van het nieuwe millennium
Door alle aandacht voor de jongste generatie dichters, die van het niet meer zo heel jonge nieuwe millennium, zou je nieuwe bundels van wat oudere dichters over het hoofd kunnen zien. Dat in hun boeken nauwelijks nog dageraads- en mei-liederen klinken zal geen verbazing wekken. Het is er herfst, zoals in 'Enfin', de bundel waarmee Anton Korteweg vijftig jaar dichterschap … [Lees meer...] overNestor van het nieuwe millennium
De statistiek van onze fantasieën
Uit romans kun je veel leren over hoe de wereld in elkaar zit. In ieder geval de wereld van de fantasie, die natuurlijk een onderdeel is van de zogeheten 'echte' wereld, want die fantasie komt voort uit mensenhoofden en spookt rond in mensenhoofden en doet mensenhoofden veranderen. Als je alle romans die in een bepaalde taal in ons taalgebied verschenen zijn, krijg je … [Lees meer...] overDe statistiek van onze fantasieën
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 1
Een schone ende ghenoechelijcke historie van joncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Muller te Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 1 … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 1
Poëtische transnationaliteit: noorderwind
Ontmoeting in Sicilië met Radna Fabias en Kira Wuck Verhandeling van Laura Restuccia ter gelegenheid van de ontmoeting met de Nederlandse dichteressen Radna Fabias en Kira Wuck, in Palermo op 30 oktober 2021 in het kader van het Festival delle Letterature Migranti. Ik heb het beeld van de wind gekozen om de dichtbundels van Radna Fabias en Kira Wuck in te leiden. Het is … [Lees meer...] overPoëtische transnationaliteit: noorderwind
Etymologica: Bilderdijks bedenksels
In een eerdere bijdrage aan deze rubriek heb ik stilgestaan bij woorden waarvan de bedenker bekend lijkt te zijn. Uit het Middelnederlandsch Woordenboek noemde ik één voorbeeld uit het werk van Lodewijk van Velthem en drie van Jan van Ruusbroec. Deze aantallen vallen totaal in het niet bij het aantal nieuwe woorden dat ontsproten is aan het vernuft van Willem Bilderdijk … [Lees meer...] overEtymologica: Bilderdijks bedenksels