Toen in september vorig jaar de Sallandse vertaling van de Heliand was verschenen, heb ik enkele malen in den lande een lezing mogen geven over dit beroemde Oudsaksische werk uit de negende eeuw. Telkens had ik de beschikking over geavanceerde apparatuur, die van tevoren was opgesteld en waarmee ik mijn PowerPoint-presentatie kon geven, die ik dan van tevoren mocht opsturen. Zo … [Lees meer...] overSchoolbord en vakdidactiek
Artikel
Vreugde? Grote zorg!
De neerlandistiek blijft in elk geval behouden. Vooralsnog. Dat is zo'n beetje de strekking van een bericht dat Marc van Oostendorp gisteren op Neerlandistiek schreef. In een uitleg die de Nationale Commissie Sectorplannen (NCSP) gegeven heeft aan de sectorplannen voor de geesteswetenschappen is sprake van samenvoeging van Frans, Duits en Nederlands tot één landelijke … [Lees meer...] overVreugde? Grote zorg!
Verloren tijd
Een avond in Amsterdam op uitnodiging van uitgeverij De Harmonie voor de presentatie van het bijzondere boek Het universum van Willem Frederik Hermans van Max Pam, Hans Renders en Piet Schreuders. Het rijk geïllustreerde boek laat de speelse, vrolijke kanten van Hermans zien en is vormgegeven in het formaat van diens Mandarijnen op zwavelzuur, dat al evenzeer van een grimlach … [Lees meer...] overVerloren tijd
Geen zorgen: nasynchronisatie-Nederlands
Sommige taalverandering is nog altijd lastig te betrappen. Met een dochter in huis die naar school gaat, hoor je natuurlijk af en toe dingen die je zelf nooit zou zeggen. "Geen zorgen", bijvoorbeeld. Ik begrijp wat er bedoeld wordt, het is ook in mijn Nederlands volkomen welgevormd, het is me enige tijd niet eens opgevallen. Maar ik zou altijd zeggen: "Maak je geen … [Lees meer...] overGeen zorgen: nasynchronisatie-Nederlands
Het effect van fino. Over het gebruik van moedertaal in de klas
Rechtop: een woord dat algemeen gebruikt wordt en bekend is voor moedertaalsprekers van het Nederlands. Dit geldt echter niet voor nieuwkomers in Nederland. Wat doe je als je lesgeeft aan een dergelijke groep? Inderdaad, je gebruikt gebaren en je lichaam om de betekenis duidelijk te maken. In het geval van rechtop pak je een stoel en laat je het verschil zien tussen rechtop … [Lees meer...] overHet effect van fino. Over het gebruik van moedertaal in de klas
Simpel genoeg om van te houden
Over Toon de stad van Lies Van Gasse en Laurens Ham (Foto van Shiva Shenoy/CC BY 2.0) De lezer van Toon de stad, het derde deel in de reeks ‘Woorden temmen’, dwaalt door een imaginaire stad. Op elk adres is een gedicht gevestigd. Samenstellers Lies Van Gasse en Laurens Ham, beiden zelf dichter en docent, hebben een plattegrond gemaakt waarop te zien is dat op … [Lees meer...] overSimpel genoeg om van te houden
De neerlandistiek blijft behouden
Verwarrend nieuws, gisteren, van het Hoger Onderwijs Persbureau (zoals overgenomen door de Amsterdamse universiteitskrant Folia): "voor de kleine talen Nederlands, Duits en Frans komen er landelijke bacheloropleidingen." Verderop in het stuk wordt het nog zwarter, omdat daar gerept wordt van het feit dat die landelijke bacheloropleidingen al per 2025 moeten beginnen. Anderhalf … [Lees meer...] overDe neerlandistiek blijft behouden
Ooievaar
las ik het boek van Anjet Daanje uit. Na 655 bladzijden voelt deze lezer de behoefte om minimaal 655 woorden terug te schrijven. Ook vanwege Gemengde Gevoelens. Als ik ze nummer, kom ik misschien tot elf. 1. Daanje is een schrijver die niet te vergelijken is met wie dan ook in binnen- en, voor zover ik weet, buitenland. Met een ongelooflijke techniek jaagt ze je door elf … [Lees meer...] overOoievaar
De a die eigenlijk geen a is
Niet zelden leidt misbegrip van een spelling tot een nieuwe uitspraak die vervolgens ook nog eens ingang vindt. Soms gaat het dan om een gewestelijke vorm die verkeerd ‘vernederlandst’ wordt, zoals gebeurd is met namen als Ten Kate en Kerkrade met hun oneigenlijke a. Verdonkering Het Noordwestgermaans, de voorloper der Noord- en Westgermaanse … [Lees meer...] overDe a die eigenlijk geen a is
er valt spa rood op een kerncentrale
Waarom gedichten van Joost Oomen lezen? Sommige dichters lees je om ontroerd te raken, andere om te lachen, en nog weer andere om geraakt te worden door verheven gevoelens. Maar er zijn ook dichters die je leest omdat ze zorgen voor een voorjaarsschoonmaak in je hoofd. Weg met het spinrag en het getob! De ramen open zodat de zachte lentebries en het lichte lentelicht naar … [Lees meer...] overer valt spa rood op een kerncentrale
‘De dood ontdooit wat was bevroren’
Over Nijhoffs Pierrot aan de lantaarn 19 maart jl. publiceerde Maarten Klein het artikel ‘Schaduwdansen met Nijhoffs Pierrot, tot de dood erop volgt’, waarin hij een analyse en interpretatie onderneemt van Nijhoffs gedicht ‘Pierrot’ uit De wandelaar. Hij brengt daarbij zijdelings de ‘Clowneske Rapsodie’ Pierrot aan de lantaarn ter sprake. Voor ons een mooie aanleiding om een … [Lees meer...] over‘De dood ontdooit wat was bevroren’
Etymologica: Groente
Het kabinet wil de btw op groente en fruit verlagen of afschaffen, maar onderzoeks- en adviesbureau SEO beweerde op 31 maart dat dit praktisch onuitvoerbaar is, omdat het niet mogelijk zou zijn precies te bepalen welke producten vallen onder groente en fruit. Dit leidde tot veel hoongelach. Laten we ons niet in de politiek mengen maar eens bekijken waar de begrippen voor … [Lees meer...] overEtymologica: Groente
Wat een leven, wat een boek!
Gaia van Bruggen schreef een prachtige biografie van Mimi Hamminck Schepel (1839-1930), de tweede echtgenote van Eduard Douwes Dekker, alias Multatuli. De titel van het boek roept het beeld op van deze bijzondere vrouw: 'Verheven ongemanierd'. Het verhaal wordt verteld in levend Nederlands. Ik heb het ademloos uitgelezen. De geschiedenis heeft niet mild geoordeeld over Mimi … [Lees meer...] overWat een leven, wat een boek!
Leven in dienst van een genie
Bijna niets gunde Multatuli zijn vriendin Mimi Hamminck Schepel. Hij wilde niet dat ze aan het toneel ging of dat ze zelf een succesvol schrijver zou worden. Hij maakte zoveel ruzie met al haar beste vriendinnen dat ze zich steeds genoodzaakt zag de vriendschap op te zeggen. Toen ze een kind wilde adopteren, voelde ze dat ze dit achter zijn rug om te doen omdat ze anders … [Lees meer...] overLeven in dienst van een genie
U heeft ervoor gekozen op dit nummer niet gebeld te willen worden
‘U kunt elke maand weer opzeggen, gewoon een mailtje sturen’, had de jongen bij het station gezegd. Dat klonk geruststellend maar ik wist toen al dat ik dat niet ging doen. Dat zou allemaal zo erg niet zijn als je er dan tenminste vanaf was. Dat is niet zo: sommige van die Goede Doelen gaan hun donateurs ook nog thuis bellen. Aan de telefoon is het makkelijker nee zeggen dan … [Lees meer...] overU heeft ervoor gekozen op dit nummer niet gebeld te willen worden
Humpty Dumpty
Als ik ’s nachts niet kan slapen, denk ik aan Humpty Dumpty. Het kinderversje spookt al anderhalf jaar rond in mijn hoofd, want hoe moet je het vertalen? Niet de naam, die is simpel. Dat wil zeggen, dat is een kwestie van een particuliere keuze die eigenlijk niet verkeerd kan uitpakken, want alles is leuk of kan dat zijn (tot op zekere hoogte en tot een bepaalde grens). … [Lees meer...] overHumpty Dumpty
Een manifest voor de humaniora
Een paar weken geleden hadden we in onze Nijmeegse afdeling Nederlandse Taal en Cultuur een discussie over de duurzaamheidsdoelstellingen. Dat komt zo: onze collega Edwin van Meerkerk heeft een subsidie gekregen om met alle opleidingen te praten over hoe we werk aan die doelstellingen in ons onderwijs kunnen verwerken. Er zijn redenen om dat niet te doen: een universitaire … [Lees meer...] overEen manifest voor de humaniora
De eerlijke vinderette
Achter het achtervoegsel 28 Onbevangen een boek lezen is er voor een etteloog niet bij. De sensor voor oude en nieuwe ette-woorden staat altijd aan, want op elke bladzijde kan zomaar een ette-woord opduiken. Dat ondervond ik een paar weken geleden tijdens het lezen van De eerlijke vinder van de Belgische schrijver Lize Spit. In dat boekenweekgeschenk kwamen maar liefst … [Lees meer...] overDe eerlijke vinderette
Slips of the hand: versprekingen in gebarentaal
In het tweede nummer van Onze Taal dit jaar staat een interessant artikel van Berthold van Maris en Max Kisman over een voor de psycholinguïstiek intrigerend fenomeen: versprekingen. Als je wilt weten hoe taal in het menselijk brein werkt, dan zouden die versprekingen het inzicht daarin kunnen vergroten als je begrijpt wat er precies in het brein verkeerd gaat als mensen een … [Lees meer...] overSlips of the hand: versprekingen in gebarentaal
Rebelse kinderen, burgerlijke ouders: Mary Dorna en Annie M.G. Schmidt
‘Ik wil echt goede boeken lezen, maar niet de boeken van mijn vader,’ schreef een leerling uit V4. Voor haar leeslijst Nederlands heeft ze de ambitie om de Nederlandse literatuur te leren kennen. Haar vader staat klaar met adviezen maar zij wil haar eigen keuzes maken; ze wil boeken lezen die canoniek zijn maar die haar ook iets te zeggen hebben. Boeken die ze zich kan … [Lees meer...] overRebelse kinderen, burgerlijke ouders: Mary Dorna en Annie M.G. Schmidt
Etymologica: lente
Er is geen jaargetijde waarvan de komst van oudsher zozeer wordt verwelkomd als de lente, in ’t bijzonder de maand mei. ‘Die winter is verganghen, ic sie des meien schijn”, schreef een middeleeuws dichter. Dat was in zijn tijd toen de winters doorgaans bar koud waren, een nog grotere belevenis dan tegenwoordig. ’t Was ook vooral de maand mei waar men naar uitzag. De literatuur … [Lees meer...] overEtymologica: lente
Puntje puntje puntje…
In compromis acht vlijt Evi, een jonge provinciale Estse journaliste in de dop, zich tegen de hoofdstedelijke journalist-verteller aan, en zegt in steenkolenrussisch: Ik heb jouw artikelen veel gelezen. Heel veel grappigs. En heel vaak veel puntjes in... Hele tijd veel puntjes in... Ik wil graag in Tallinn werken. Hier is een hele kleine … [Lees meer...] overPuntje puntje puntje…
Is het onbegrijpelijk? Het is te verstaan
Harry Mulisch over de poëzie van de jaren vijftig Aan een veelzijdig oeuvre als dat van Harry Mulisch blijken af en toe toch nog weer nieuwe kanten te ontdekken. En zo publiceerde het Artistiek Bureau in Groningen onlangs de poëzierecensies die de schrijver in de jaren vijftig maakte, voorafgegaan door een heel inzichtelijk voorwoord van Mulisch-kenner Marita Mathijsen. … [Lees meer...] overIs het onbegrijpelijk? Het is te verstaan
Waarom Nederlanders voor Vlamingen vaak als kleuters klinken
Waar je maar moeilijk aan ontsnapt, ook als beroepstaalkundige, zijn gevoelens van vertedering of ergernis als je mensen zich anders hoort uitdrukken dan je gewend bent. Er is een aanzienlijke hoeveelheid onderzoek naar ‘attitudes’, voor het Nederlands – bijvoorbeeld van mijn naaste collega’s Laura Rosseel en Stef Grondelaers. Vooroordelen over West-Vlaams, Limburgs, Brabants, … [Lees meer...] overWaarom Nederlanders voor Vlamingen vaak als kleuters klinken
Luidkeels hahahaënd
Wouter Godijn is zo’n vertrouwde verschijning in de Nederlandse literatuur dat ik over zijn boeken heen begin te kijken. Dus begin ik bij zijn recentste bundel poging een luchtig gedicht te schrijven (2022) opnieuw, aan de buitenkant. Dan is het gelijk hommeles met de flaptekst, een tekstsoort waarin ChatbotGPT al jaren ondergronds actief is en die hier net iets te opzichtig … [Lees meer...] overLuidkeels hahahaënd
