Elk jaar wagen een paar dappere en nieuwsgierige leerlingen in de (voor)examenklassen zich aan Lucifer. Het werk staat op Lezen voor de lijst op niveau 6. Een werk op het hoogste niveau lezen is een uitdaging die sommige van mijn leerlingen vrijwillig aangaan, en waar ze onderling heerlijk over kunnen snoeven (‘Heb jij nog niks van niveau 5 en 6 gelezen? Ik al Advocaat van de … [Lees meer...] overVondels Lucifer in de klas
Artikel
Oud-Zeeuws-Vlaams in Brazilië
Dertien sprekers waren er nog, van het Zeeuws-Vlaamse dialect zoals dat in Brazilië gesproken werd, toen een groepje onderzoekers er tien jaar geleden langskwam. De meesten waren al wat ouder, dus misschien zijn het er inmiddels alweer wat minder. Dat er sprekers bij gekomen zijn, is wel heel onwaarschijnlijk. De sprekers zijn nakomelingen van migranten die in de … [Lees meer...] overOud-Zeeuws-Vlaams in Brazilië
Linguïstische Miniatuurtjes om te lachen
Linguïstische Miniatuurtjes revisited (3) In juni 2023 is het precies 30 jaar geleden dat ik in het toenmalige Neder-L mijn allereerste miniatuurtje schreef (toen nog zonder titel). In de komende maanden zal ik met enige regelmaat zo’n oud miniatuurtje herlezen, en er met de kennis van nu iets nieuws (of fris) over proberen te zeggen. Vandaag: humor. Ten burele van de … [Lees meer...] overLinguïstische Miniatuurtjes om te lachen
Docent of leerling? Over forensische taalkunde
Leerlingen hebben niet altijd zin, tijd of de vaardigheid om zelf een opdracht te maken. Voor deze groep is internet een uitkomst. Over de meest uiteenlopende onderwerpen zijn daar betogen, beschouwingen of werkstukken te vinden. Ook boekverslagen liggen er voor het oprapen. Niet zo verstandige leerlingen plukken deze kant-en-klare schrijfsels van anderen ongewijzigd van het … [Lees meer...] overDocent of leerling? Over forensische taalkunde
Hoe lang nog voor de Taalunie?
Het was een mooi bericht, afgelopen december, en het werd vorige week met gepaste trots nog eens de wereld in gebracht door de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN): die vereniging krijgt vanaf volgend jaar structureel een miljoen euro per jaar van de Nederlandse overheid. Dat geld is hard nodig om aan tal van buitenlandse universitaire opleidingen Nederlands in … [Lees meer...] overHoe lang nog voor de Taalunie?
Plakken bij de boeren in Gemonde, een Klaverplak en meekes in Wijk en Aalburg en meetjes in Groningen
Ik ging met een voormalige collega Adrie wandelen in Gemonde. Een klein plaatsje tussen St.-Michielsgestel, Boxtel, Schijndel en Sint-Oedenrode, waar de vier zojuist genoemde gemeentes elk hun stuk van het dorp hadden. Adrie verliet het dorp zo’n 50 jaar geleden. De ruilverkavelingsmachinerie was rond die tijd vanuit het zuiden (Son) onderweg naar Gemonde. Maar naarmate men … [Lees meer...] overPlakken bij de boeren in Gemonde, een Klaverplak en meekes in Wijk en Aalburg en meetjes in Groningen
Wij zijn licht, jullie zijn lezers
"En wij weten niet of het u is opgevallen", zegt een van de vertellers van de roman Wij zijn licht van Gerda Blees, "maar toevallig zijn het vaak uitgerekend de mensen die met de mond het geloof in de universele kracht van liefde belijden die vervolgens komen met een eindeloze lijst van zaken die géén liefde zijn, die fout zijn en verkeerd, zoals wij, onschuldig brood uit een … [Lees meer...] overWij zijn licht, jullie zijn lezers
Het Meertens Nieuwjaarsboek: Trilbil en Duivelsdrek
Het is inmiddels een traditie geworden: het Nieuwjaarsboek van het Meertens Instituut. Het eerste boek verscheen in 2002. In december 2022 verscheen het twintigste boek: Trilbil en Duivelsdrek. 17 oude Groninger sprookjes van Trijntje Soldaats en haar toehoorders, geschreven door Theo Meder, de volksverhaalonderzoeker van het Meertens Instituut en bijzonder hoogleraar … [Lees meer...] overHet Meertens Nieuwjaarsboek: Trilbil en Duivelsdrek
Hoe noordelijk schreef Willem Frederik Hermans?
Hermans moet zich geërgerd hebben aan de hoeveelheid Engels in het dagelijkse leven, in het midden van de jaren ‘70. Toen al! Maar ook nieuwer, eigentijds Nederlands trof hem blijkbaar, zoals bijvoorbeeld het gebruik van ergens (dat vage en nuancerende woordje in de betekenis ‘in zeker opzicht’) (zie bv. bladzijde 149 en 154 van Onder … [Lees meer...] overHoe noordelijk schreef Willem Frederik Hermans?
Taalkundig redeneren met ChatGPT
Verschillende neerlandici hebben in dit tijdschrift al verslag gedaan van een conversatie met ChatGPT op hun eigen vakgebied. Dat moeten we blijkbaar allemaal doen, ik denk vooral ter geruststelling. Hoewel de prestaties van de software er namelijk op het eerste oog indrukwekkend uitzien, vallen ze bij een specifiek vakgebied al snel door de mand. Nicoline van der Sijs heeft … [Lees meer...] overTaalkundig redeneren met ChatGPT
Ontembaar leed / dat pandemie heet
Over de nieuwe Herzberg Covid en de lockdown hebben intussen al een heus stapeltje letterkunde opgeleverd (naast overigens het nodige andere, zoals de prachtige Netflix-special ‘Inside’ van Bo Burnham). Het is lang niet allemaal goed, maar soms ook heel erg wel, zoals Slot van Octavie Wolters. Een aparte vermelding in deze rij verdient Sneller langzaam de nieuwste bundel … [Lees meer...] overOntembaar leed / dat pandemie heet
Nieuw: een Handboek voor leerlingen
Het afgelopen jaar verscheen bij Educatieve uitgeverij Blink een bijzonder boek: het Handboek communicatie – taal – literatuur, bedoeld voor leerlingen die Nederlands volgen in de bovenbouw van havo en vwo. Waarom bijzonder? Omdat het een nieuw type handboek is. Er bestaat een Digitaal vakdidactisch Handboek van de Werkgroep Onderzoek Didactiek Nederlands (WODN) van Levende … [Lees meer...] overNieuw: een Handboek voor leerlingen
‘Het moet rijmen, dus ik doe maar wat.’
Parthonopeus: editiewerk in uitvoering - deel 19 Dan is nu eindelijk het moment aangebroken om weer terug te keren naar de kern van de serie: een vergelijking tussen de editietekst van Bormans en die van mij. In aflevering 14 citeerde ik Lieftinck, De Vreese en Van Berkum, die wezen op de onbruikbaarheid van Bormans’ Parthonopeus-uitgave voor wetenschappelijk onderzoek. Ik … [Lees meer...] over‘Het moet rijmen, dus ik doe maar wat.’
Frits van Egters’ namen en beroepen
Als het in december donkert, tikken tradities op de deur. Nadert de 22e december, dan rijst de vraag of het dit jaar weer tijd is voor herlezing van De Avonden van Gerard Reve. Of eens een jaartje niet? Met een verjaars-editie voor een bijbehorende vriendenprijs moedigde uitgeverij De Bezige Bij me aan om Frits van Egters andermaal te volgen. Om het bijna gegeven paard even … [Lees meer...] overFrits van Egters’ namen en beroepen
We denken nooit in ons eentje
Steengoede brief, van mijn Nijmeegse collega Mark Dingemanse en een indrukwekkende lijst andere geleerden, in het tijdschrift Cognitive Science deze week. In de brief vatten ze samen wat zij, en naar mijn indruk steeds meer onderzoekers, beginnen te vatten: we denken niet in ons eentje – misschien wel nooit. De menselijke hersenen zijn geen makkelijk van de omgeving af te … [Lees meer...] overWe denken nooit in ons eentje
De mensen van Ester Naomi Perquin in de brugklas
‘Manieren van leven’ heet het tweede gedicht in Ongevraagd advies (2022), de vijfde bundel van Ester Naomi Perquin. Ik las het, en het liet me niet meer los. Ik besloot het met mijn brugklas te lezen omdat de leerlingen gretige denkers zijn die niet bang zijn voor hun gevoelens. We lazen bovendien net een boek over een beer, Soldaat Wojtek van Bibi Dumon Tak. In Perquins … [Lees meer...] overDe mensen van Ester Naomi Perquin in de brugklas
Laat het examen Nederlands voortaan een meesterproef zijn
Al meer dan twintig jaar is er fundamentele kritiek op het Centraal Examen Nederlands havo en vwo. Elk jaar weer laait de discussie op over de tekstkeuze, vragen en correctievoorschriften en lukt het leerlingen, docenten en taalvaardige experts niet een hoog cijfer voor het examen begrijpend lezen te halen. Wij denken dat er alle reden is voor het College van Toetsing en … [Lees meer...] overLaat het examen Nederlands voortaan een meesterproef zijn
Het overgrote deel van het heelal is niet voor ons bestemd
Aan het eind van zijn boek Erosie (1960) liet Willem Frederik Hermans zich kennen als iemand die zich zorgen maakte over het antropoceen: De plaats die het fysiek niet zo sterke mensdier in de wereld heeft weten te veroveren is indrukwekkend, maar de menselijke individuen moeten er met verlies van alerlei vrijheden voor betalen als zij er prijs op blijven stellen in zo … [Lees meer...] overHet overgrote deel van het heelal is niet voor ons bestemd
Kunst en wetenschap
Een sterke opening is het halve werk, maar van de opening moet Vondels Lucifer het niet hebben. Integendeel, de beginclaus van Lucifer is helemaal zo best niet. Het slot is echter ijzersterk. Vondels boodschap is in onze tijd misschien wel actueler dan ooit – daarover later meer. Eerst iets over een goede opening, want dat Vondel een toneelstuk fantastisch kon laten beginnen, … [Lees meer...] overKunst en wetenschap
Überfictie, of: pseudoniem tot parodie
Bedenkingen bij Evi Aarens Sommige schrijvers zijn zó goed, dat ze wat clichés zullen worden aan het land der fabelen toevoegen. Agatha Christie (waarschuwing: spoilers) bedacht voor The Murder of Roger Ackroyd niet de whodunit—die bestond al—maar wel de whodunit waarbij de vierde muur totaal afgebroken werd door de optekenaar (de ik-figuur) van de historie uiteindelijk … [Lees meer...] overÜberfictie, of: pseudoniem tot parodie
De energie van kleine piemels!
Het weblog aller Nederlandse weblogs is natuurlijk Frontaal Naakt van Peter Breedveld: meestal vermakelijk en soms steek je er ook nog wat van op. Zoals gisteren toen hij aandacht besteedde aan een weinig benoemde eigenschap van de slur, het smaadwoord, de invectief. Over dat soort woorden valt sowieso van alles op te merken (ik heb daar een paar jaar geleden ook al over … [Lees meer...] overDe energie van kleine piemels!
Nederlandse taal en cultuur: diversiteit
In Broerstraat 5, het alumniblad van de Rijksuniversiteit Groningen, staat een mooi interview met onze Groningse oud-student Nederlands Ramtin Sadeghpoor, inmiddels leraar Nederlands in Drachten. Ramtin laat goed zien hoe onderwijs nog altijd een emancipatie-instrument kan zijn, al is dat helaas niet meer vanzelfsprekend het geval: oplettende ouders en onbevangen leerkrachten … [Lees meer...] overNederlandse taal en cultuur: diversiteit
Satan en de Saksen
Op 27 december jl. eiste secretaris Oleksii Danilov van de Nationale Veiligheidsraad in Oekraïne dat de van de Russisch-Orthodoxe Kerk afgesplitste Oekraïense tak zich moet distantiëren van Moskou en moet zeggen dat de Russische president Poetin Satan is. Ook het hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk, patriarch Kirill, is volgens Danilov een duivel. … [Lees meer...] overSatan en de Saksen
Moet ik soms mijn onderbroek laten zakken?
Waarom de poëzie van Esther Jansma lezen? Εen van de eigenaardigheden van moderne poëzierecensies is dat ze meestal geheel en al bestaan uit uitleg: deze beeldspraak betekent dit, de dichter heeft die en die vorm gekozen vanwege dat. Mij verbaast dat altijd een beetje. Voor zover een recensie bedoeld is om lezers te informeren of ze iets wel of niet moeten kopen, is het … [Lees meer...] overMoet ik soms mijn onderbroek laten zakken?
Scholen maken zich in vacatures niet druk om werkdruk
Vacatures voor eerstegraadsdocent Nederlands (slot) Na de publicatie van ons eerste artikel over vacatures voor eerstegraadsdocenten Nederlands reageerden er docenten die aangaven dat niet alleen salaris ertoe doet. Een van hen schreef: “Ik ben eerder nieuwsgierig naar hoe de school aankijkt tegen het docentschap, de ideale klassengrootte, de balans werk en privé, de ideale … [Lees meer...] overScholen maken zich in vacatures niet druk om werkdruk
