In Onvergetelijke toegewijde trouweloze tijd, Robert Ankers bundel uit 2015 die zijn laatste zou zijn, is dit gedicht te vinden: Tennis met GorterIk speelde laatst een partijtje tennis met Herman Gorter, Gorter won Maar daar ging het niet om, ook niet om de adviezen die hij gaf Over het net heen hoe ik betere gedichten zou kunnen schrijven Want de poëzie is geen tennis dat … [Lees meer...] overDichters over Gorter (2): Robert Anker
Artikel
Aan m’n tas getrokken – twee overdenkingen
Boven een boekbespreking van mijn hand, die op 27 januari 2022 is verschenen op het platform De reactor, is, the times they are a-changing, inmiddels, ik weet niet wanneer, een Disclaimer geplaatst. Ze luidt als volgt: Disclaimer: In deze tekst komt een ‘deadname’ voor. Dat betekent dat de auteur van gender en naam is veranderd. In deze bespreking … [Lees meer...] overAan m’n tas getrokken – twee overdenkingen
Niet de blauwbilgorgel
Wie kent hem niet, de blauwbilgorgel? Zijn vader was een porgel, zijn moeder was een porulan – en daar komen vreemde kind’ren van. Raban! Raban! Raban! Waarom vond ik dat niet grappig of leuk? Lag het er te dik bovenop, met die drie bedachte nieuwe monsternamen, én blauwbilgorgel, én porgel, én porulan? Was het te gewild, met dat zeggen ‘Daar komen vreemde kind’ren van’? … [Lees meer...] overNiet de blauwbilgorgel
Discomfort
De meteorologische instituten voorspelden dat 12 en 13 augustus 2024 in Nederland zwoele dagen zouden worden. De NOS wijdde daar een stukje aan en liet de termofysioloog Hein Daanen aan het woord, die uitlegde hoe het lichaam op plotselinge warmte reageert. Hij vertelde hoe die reacties een zekere loomheid tot gevolg hebben. Daarbij zei ie het volgende: In dat citaat viel … [Lees meer...] overDiscomfort
Etymologica: Hoe de haai aan zijn naam kwam
Rondom hun eenzame houten vaartuig doorklieft een stel vinnen de waterspiegel. De zeelui, niet allen vertrouwd met de aanblik, zijn op hun hoede. Bij de god van het diepe, wat gaat daar? De zo getoonde vinnen lijken op delen van hun eigen scheepsboord. Enkele vormen Hoewel Nederlands haai door meerdere talen overgenomen is, bijvoorbeeld als … [Lees meer...] overEtymologica: Hoe de haai aan zijn naam kwam
Het eerste kwart: Alfred Birney, De tolk van Java
In de negentiende eeuw ging veel literatuur over de vraag of iemands gedrag verklaard moet worden uit diens biologische herkomst of uit diens omgeving. Romans waren experimenten: wat gebeurt er met iemand als je hem (of soms haar) in bepaalde extreme omstandigheden verplaatst? En hoe kan een familie gaandeweg degenereren? Veel van zulke boeken worden er in de 21e eeuw niet … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Alfred Birney, De tolk van Java
Helemaal te gekke Titaantjes
(Hans Plomp 1944-2024) Op vrijdag 2 augustus kocht ik in Amsterdam weer eens Het Parool. Er stond een interview in met de schrijver en dorpskraker (Ruigoord) Hans Plomp. Plomp vertelt in het interview over liefde, vrienden, ziekte en dood. Vier dagen later, op 6 augustus overleed hij. Ik trok Het Amsterdams Dodenboekje (1970) uit de kast en herlas het ‘strooibiljet’ over … [Lees meer...] overHelemaal te gekke Titaantjes
O ja, Brusselmans
Literatuurliefhebbers kennen Herman Brusselmans van zijn mooie roman De man die werk vond uit 1985, die als klassiekertje in de Nederlandstalige letterkunde nu dus bijna aan zijn veertigste verjaardag toe is. Een wat minder kieskeurige lezersschare bleef Brusselmans nadien volgen. Zelf mocht ik, bij mijn jaarlijkse ronde langs onze eerstejaars Nederlands in Nijmegen, tot zo’n … [Lees meer...] overO ja, Brusselmans
Een shockerende schrijver?
De aardbeving van Lissabon in 1755 trok over Europa net als de beeldenstorm van de Verlichting dat deed. Filosofen en schrijvers werden aan het denken gezet: wat zijn de implicaties van dit soort gebeurtenissen, hoe moeten we de samenleving inrichten? Pieter van Woensel (1747-1808), een schrijver die rampen en revoluties aan elkaar gelijkstelde, was één van hen. Over het … [Lees meer...] overEen shockerende schrijver?
Een vondst: de tekst van een rekest uit 1790
Excuus: er volgt nu een stuk over een mooie vondst die echter alleen van belang is voor degenen die echt álles van Betje Wolff willen weten. Het gaat over pensioenen en het achterhouden daarvan. Geen toeslagenaffaire, maar toch ook toen al een wantrouwige overheid die een uitkering waar de weduwe recht op had achterhield, waarschijnlijk omdat ze op de zwarte lijst van … [Lees meer...] overEen vondst: de tekst van een rekest uit 1790
Iedereen Reynaert!
Iedereen heeft recht op de Reynaert! Dat is de boodschap van de titel van dit sympathiek ogende boekje. Na de talloze hertalingen voor volwassenen, de vele bewerkingen voor de jeugd, allerlei versies in stripvorm, als hoorspel op cd, als raptekst enz. is er nu ook een versie voor ‘wie het Nederlands nog maar pril aan het ontdekken is’ (flaptekst). Een versie voor … [Lees meer...] overIedereen Reynaert!
De grote kolesee
Als je denkt dat je iets zelf bedacht hebt blijkt het vroeg of laat al veel eerder bedacht te zijn, en vaak veel beter. Maar gelukkig hoef je niet alles zelf te bedenken, om diezelfde reden: het is al bedacht, en vaak heel goed. Fascinerend zijn de klinkklanken in slaapliedjes, aftelversjes, speeldeuntjes, raadselrijmpjes enzovoort. Het wemelt er van de nieuwgevormde … [Lees meer...] overDe grote kolesee
Het eerste kwart: Annelies Verbeke, Dertig dagen
De discussie over culturele toeëigening – de vraag wie er recht heeft om welk verhaal te vertellen – is geloof ik alweer min of meer voorbij, maar in het jaar (2015) dat Dertig dagen van Annelies Verbeke verscheen, woedde hij volop. Toch zie ik in geen enkele bespreking uit die tijd die term vallen. Terwijl hij voor mij belangrijk is om het boek te begrijpen. Alphonse, de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Annelies Verbeke, Dertig dagen
Hoe spel je ’t Woudt?
Het is misschien wel de beruchtste lettercombinatie van het Nederlands: dt. Alleen al die twee letters roepen bij iedereen direct het idee van werkwoordspelling en daarmee bij velen stress en onzekerheid op. Schrijf je in deze zin nou word of wordt? Is werdt echt altijd fout en waarom schrijven sommige Vlaamse auteurs, en niet de minsten, het dan toch? Zo schrijft Griet Op De … [Lees meer...] overHoe spel je ’t Woudt?
Kinderboekenspecial: Samen op weg
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Van ‘geen enkele iemand’ (0) naar één iemand die zich afvraagt hoe het zou zijn om elders te wonen (1), via twaalf mensen bij de paspoortcontrole op de luchthaven (12) en tweeënzestig mensen … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Samen op weg
Nacht, trottoir – als De Schoolmeester
De onverwoestbare Schoolmeester heeft ook zijn kijk op het Petersburgse gebeuren en hij geeft – noblesse oblige – een adembenemende nieuwe draai aan deze universele kaleidoscoop. In plaats van een metempsychotisch inzicht krijgen we een dreigende daadwerkelijke fysieke reïncarnatie, ín dit leven: wij zijn allen een, ja, wij zijn allen eender, eenden, hazen, dichters, … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als De Schoolmeester
Jacob Hiegentlich, jood in een katholieke ‘reincultuur’
Dit artikel verscheen in september 2018 in ‘Literatuurportret’, een online reeks op de site van het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) Waarom zou je de boeken van Jacob Hiegentlich nog lezen en waarderen? Tijdens zijn leven was er maar in beperkte kring belangstelling voor. De kritiek was soms niet mals. Wie zich echter verdiept in zijn werk, … [Lees meer...] overJacob Hiegentlich, jood in een katholieke ‘reincultuur’
Taalonderwijs aan nieuwkomers: beleid en praktijk in Engeland, Ierland, Oostenrijk en Spanje
Elk land met immigranten (oftewel: elk land) staat voor een uitdaging: hoe zorg je dat nieuwkomers de dominante taal of talen van het land voldoende machtig worden, zodat ze kunnen meedoen in de samenleving? Deze vraag is het onderwerp van de cursus 'Meertalig onderwijs in Nederland: beleid en praktijk', die ik elk jaar geef aan de Universiteit Utrecht. Aan het eind van de … [Lees meer...] overTaalonderwijs aan nieuwkomers: beleid en praktijk in Engeland, Ierland, Oostenrijk en Spanje
‘Toch min ik ’t zwart Schiedam’
H.A.M. Roelants (1827-1907), uitgever te Schiedam (2) François HaverSchmidt ontving op woensdag 16 december 1874 zijn ambtgenoot N.C. Balsem, predikant te Lange Zwaag, en bood hem logies aan. Roelants liet de rol van gastheer graag aan HaverSchmidt, maar als secretaris gaf hij bij de vergadering vanzelfsprekend ‘acte de présence’. HaverSchmidt herinnerde de secretaris ten … [Lees meer...] over‘Toch min ik ’t zwart Schiedam’
Nicolien Mizee
Etymologica: De Gallichkamp
Bij het naspeuren van de middeleeuwse geschiedenis van een streek stuit men wel eens op bijzondere toponiemen. In het gebied tussen Maas en Merwede kwam ik de veldnaam Gallichkamp tegen. De Gallichkamp lag in het westen van de centrale kom van het gebied, het laagste deel van het gebied. Voor gebiedskenners: tussen Almkerk en Dussen. Ooit waren er zeven molens nodig om het hier … [Lees meer...] overEtymologica: De Gallichkamp
Ons mama wint het van de bro’s
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 6.4 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. Waar het vorige stuk zich op de pretieners richtte, kijken we hier naar de topverdachten in de … [Lees meer...] overOns mama wint het van de bro’s
Het eerste kwart: Inge Schilperoord, Muidhond
Een vraag die bij besprekingen van romans zelden gesteld wordt: waarom vertelt deze schrijver dit verhaal? Hooguit wordt de vraag weleens aangeraakt in hoeverre een verhaal autobiografisch is – alsof autobiografie het enige motief is om een bepaald verhaal te vertellen. Inge Schilperoord is forensisch psycholoog. Muidhond gaat over een jongen, Jonathan, die ontslagen is uit … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Inge Schilperoord, Muidhond
De Proto-Indo-Europese godsdienst
Binnenkort is in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden een expositie over de Bronstijd. Het leek me, zoals ik al eerder schreef, een aardig idee de toenmalige samenleving te beschrijven aan de hand van de taal. Dit Bronstijderfgoed biedt immers een fantastisch venster op een van de toenmalige samenlevingen: de Yamnaya-cultuur in het huidige Oekraïne. Die is … [Lees meer...] overDe Proto-Indo-Europese godsdienst
Kinderboekenspecial: Net goed!
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Dit boek over pesten en plagen verkent overtuigend en creatief hoe letters en vormgeving ingezet kunnen worden om dit thema recht aan te doen, en concreet om de verhoudingen tussen verteller en … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Net goed!
