Achter het Achtervoegsel 44 1985: net geslaagd voor het eindexamen maar nog niet voor het rijbewijs. Omdat we alle drie graag U2, headliner van popfestival Torhout/Werchter, wilden zien optreden, bood mijn vader aan om mij en twee schoolvrienden zondags naar Werchter te brengen en weer op te halen, twee keer een rit van ruim anderhalf uur. Er was maar één podium, dus … [Lees meer...] overMmm: mitraillette en matinette
Artikel
De Proto-Indo-Europese samenleving: bezit
De Bronstijd is de tijd waarin Europa zijn talen heeft gekregen. Indo-Europese talen. De relevantie ervan – of beter: de relevantie van het taalkundig onderzoek – staat buiten kijf. De Indo-Europese talen vormen immers een loepzuiver voorbeeld van de wijze waarop geesteswetenschappelijk onderzoek onze samenleving vormt: toen de Indo-Europese taalfamilie was ontdekt, … [Lees meer...] overDe Proto-Indo-Europese samenleving: bezit
“Reizigers worden verzocht …” is niet per se fout!
Daar gaan we weer Ik ben een grote fan van Aleid Truijens. Zij zet zich voortdurend in voor de kwaliteit van het onderwijs, met name het onderwijs in de Nederlandse taal. In haar recente column van 29 juli 2024, getiteld `Kinderen beter leren lezen en schrijven – in welk beroep heb je zoveel invloed?` (voor Volkskrant-abonnees.) benadrukt ze dat leraren een prachtige taak … [Lees meer...] over“Reizigers worden verzocht …” is niet per se fout!
Voorzetselverloedering
Het motto of devies van de Universiteit Utrecht is heel nobel: Sol iustitae illustra nos (moge de zon der gerechtigheid ons verlichten). In het licht (perongelukke pun) van de ook aan die universiteit bedreven geesteswetenschappen, meer in het bijzonder in dat van de taal- en taalgebruikswetenschap binnen de Neerlandistiek, ben ik dat brokje Latijn in de loop der tijd iets … [Lees meer...] overVoorzetselverloedering
Etymologica: Eer aan de wellegodin
Tussen de brokstukken van de Romeinse vesting Vindolanda in Noord-Engeland vond men twaalf jaar geleden een wijsteen met de voordien onbekende godinnennaam Ahuardua. En daarin was onmiddellijk een Germaans woord voor ‘stromend water’ te herkennen. Ontdekking Vindolanda bestond al enkele tientallen jaren toen de muur van Hadrianus ergens na het jaar 122 erlangs gebouwd … [Lees meer...] overEtymologica: Eer aan de wellegodin
Jong geleerd?
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 6.3 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. Het vorige stukje toonde maatschappelijke voorzichtigheid aan in het gebruik van Engels in … [Lees meer...] overJong geleerd?
Het eerste kwart: Adriaan van Dis, Ik kom terug
Een van de mooiste boektitels van de twintigste eeuw is misschien wel La storia van Elsa Morante: 'De geschiedenis' in de dubbele betekenis van dat woord als 'het geheel van gebeurtenissen uit het verleden' als 'het verhaal'. Er is een genre van de literatuur die laat zien hoe het verhaal van het individuele leven bepaald, vermalen, vermorzeld kan worden door de grote stroom … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Adriaan van Dis, Ik kom terug
Jeanne van Schaik-Willing, Uitstel van executie
De roman bestaat uit de volgende onderdelen: Prognose, Boek I: Uitstel (bestaande uit tien hoofdstukken), Boek II: Executie (28 hoofdstukken) en Nawoord (resp. acht, 61, 211 en vijf bladzijden). De spelling is, zoals dat nu heet, ouderwets (met bijvoorbeeld dubbele klinkers in woorden als leeraarschap, met naamvalsuitgangen en de -sch die pas later een … [Lees meer...] overJeanne van Schaik-Willing, Uitstel van executie
Kinderboekenspecial: Ik heb wel een mammoet gezien!
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Een blik op de cover geeft veel mee over dit boek: De cover toont ook meteen de kracht van een getalenteerd illustrator: het jongetje-in-kerstpak op de voorgrond, de mammoet-met-zonnebril … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Ik heb wel een mammoet gezien!
De woordenschat van Kinderen voor Kinderen
We kennen het allemaal, Kinderen voor Kinderen – of je er nu zelf als kind naar luisterde of kinderen hebt die er nu naar luisteren. Sinds 1980 zijn de liedjes van het populaire kinderkoor een vast onderdeel van menig Nederlands huishouden. Oorspronkelijk is Kinderen voor Kinderen opgezet met het doel geld in te zamelen voor de VARA-speelgoedactie. Het koor bleek echter zo’n … [Lees meer...] overDe woordenschat van Kinderen voor Kinderen
A is een knotwilg
Als je kleine kinderen wil gekmaken – en wie wil dat niet, het bereidt ze in elk geval goed voor op de grotemensenmaatschappij – zijn er nog wel meer abecedaria te bedenken. Een alfabet met telkens hetzelfde woord, bijvoorbeeld: A is een vliegtuig, dat vliegt door de lucht.B is een vliegtuig, dat vliegt boven Vught.C is een vliegtuig, met een neus en een staart.D is een … [Lees meer...] overA is een knotwilg
Context en syntax (Consyntaxtext)
Het eerste wat je ‘leest’ van zo’n bericht, als ik even mag generaliseren, is niet het bericht, maar de foto, dan de kop boven het geheel en ten derde de tekst onder de foto. In dit geval is dat eigenlijk niet eens nodig, want er ‘staat’ drie maal ongeveer precies (haha) hetzelfde, namelijk dat er ergens een toren van een kerk is gewaaid. Inhoudelijke details volgen in het … [Lees meer...] overContext en syntax (Consyntaxtext)
Slavernij, excuses en familienamen
De Raad van State heeft in maart het 'Besluit geslachtsnaamwijziging nazaten van tot slaaf gemaakten' behandeld en adviseert het besluit zo spoedig mogelijk in werking te laten treden. Artikel 1a van het wetsontwerp luidt: De geslachtsnaam van een persoon wordt op zijn verzoek gewijzigd, indien hij verklaart een nazaat te zijn van een tot slaaf gemaakte aan wie de … [Lees meer...] overSlavernij, excuses en familienamen
Van geheimtaal tot branding – Engels en kinderen
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 6.2 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze hoe en waar jonge Vlaamse kinderen (niet) in contact komen met Engelse … [Lees meer...] overVan geheimtaal tot branding – Engels en kinderen
Het eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Uiteindelijk gaan alle romans over de kracht van verhalen. Ik geloof dat dit nog te weinig besproken is voor FIkry El Azzouzi's Drarrie in de nacht (2014). Er was zeker bij het verschijnen van de roman ook van alles dat er op het eerste gezicht van afleidde. Drarrie in de nacht gaat over vier puberjongens in een dorp in het Waasland, die al dan niet naar eigen keuze een … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Van Simon tot Gerard (Kornelis van het ) Reve
Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Gerard (Kornelis van het) Reve verscheen in 2023 bij De Bezige Bij de zeventigste druk van De Avonden. C.J. (Kees) Aarts werkt aan de bibliografie van de Volksschrijver. Straf monnikenwerk. Alleen al de drukgeschiedenis van De Avonden is met alle varianten in taal, foutieve verwijzingen naar omslagontwerpers en fotografen van de … [Lees meer...] overVan Simon tot Gerard (Kornelis van het ) Reve
Kinderboekenspecial: Het eerste licht
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ “Het gebeurde plots in de langste nacht.” Op afscheid kun je je niet voorbereiden. Wie een dierbare verliest, blijft achter met ontreddering, ongeloof en onbegrip. Er dient zich een zoektocht aan … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Het eerste licht
Ik kan ’t nîet wachten
In het lied ‘Ik kan ’t nie wachten’ van de Drentse groep Skik somt de zanger Daniël Lohues een reeks verplichtingen op die hij moet vervullen, maar het ontbreekt hem aan tijd om welke activiteit dan ook uit te voeren, wat in de tekst herhaaldelijk tot uiting komt in de verzuchting: In het Nederlands zouden we zeggen: ‘Maar ik heb er de tijd niet voor’. Wat is er nu … [Lees meer...] overIk kan ’t nîet wachten
Yappen over taal
Ik ben columnist geworden van het prachtige tijdschift M'ntaal, het ledenblad van de onvolprezen Nijmeegse studievereniging voor studenten Taalwetenschap, Intens. Dit is mijn debuut. (Ga ook Taalwetenschap studeren in Nijmegen en je krijgt alle volgende nummers van M'ntaal thuis.) Het Nederlands is een onoverzienbare oceaan. Ik heb het gevoel dat ik de hele tijd op de … [Lees meer...] overYappen over taal
Staatsmanesk
Afgelopen week, op dinsdagochtend 9 juli, konden we via de radio (NPO 1) de geboorte meemaken van een morfologische nieuwvorming in het Nederlands, een afgeleid adjectief dat qua combinatie en betekenis werkelijk bijzonder genoemd mag worden. Het gaat hier om het neologisme staatsmanesk, opgevangen uit de mond van de journalist-presentator Roos Abelman, een van de … [Lees meer...] overStaatsmanesk
Etymologica: het medezeggenschap
Het Nederlands kent drie woordgeslachten: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Onzijdige woorden zijn te herkennen aan het bepaald lidwoord het, terwijl de andere twee als bepaald lidwoord de hebben. Wie twijfelt of een de-woord mannelijk of vrouwelijk is, kan het woordgeslacht opzoeken op Woordenlijst.org, de uitgebreidere, online versie van het Groene Boekje. Kennis van het … [Lees meer...] overEtymologica: het medezeggenschap
De tieners zijn het!
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (6.1) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. Waar Deel 4 (hoger onderwijs) en Deel 5 (onderwijs) vooral inzetten op de positie van het … [Lees meer...] overDe tieners zijn het!
Het eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Tom Lanoye is de virtuoos van de 21e eeuwse Nederlandse letteren. Dat blijkt onder andere uit het feit dat hij heel uitlopende genres heeft beoefend, en die allemaal met grote virtuositeit, waarin hij tegelijkertijd dingen vertelt over de wereld die je verder nergens leest. Groot is de wereld van de twee hoofdpersonen van Lanoyes roman Gelukkige slaven (2014) – waarvan de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Demografische zorgen in naamkundige verhoudingen?
Over grootsteedse families die uitdunnen en de bevolkingsgroei in dorpsgemeenschappen Momenteel is er veel aandacht voor demografische ontwikkelingen die zorgwekkend worden genoemd. Vergrijzing is er één van en bij de PVV en adepten richt men zijn pijlen op immigratie, in het bijzonder op vluchtelingen uit ontwikkelingslanden, omdat 's lands absorptievermogen overbelast … [Lees meer...] overDemografische zorgen in naamkundige verhoudingen?
Kinderboekenspecial: De reis van de jonge ossenhoeder
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Sta ‘ns even stil bij hoeveel mensen op de wereld ervan dromen om jouw leven te mogen leiden. Dat zet vast wat van je zorgen in perspectief. Het helpt om af en toe je eigen context door de ogen … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: De reis van de jonge ossenhoeder
