Wat iedereen moet weten over taal (16) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. Wat zijn de kleinste elementen van de taal? Veel mensen buiten de taalkunde zouden … [Lees meer...] overWat zijn de basiselementen van taal?
Artikel
De Helhond sliep
Met verhevigde concentratie zaai en wied ik in De appelmoestuin. Het wordt mijn pretentieuste boek tot nu toe. Niet zozeer omdat het een nieuwig type essays wil brengen, als wel omdat ze in eerste instantie zijn bedoeld voor jongeren. Meer dan ooit weeg ik woorden. Er bestaat immers zoiets als toegankelijkheid, registerdrift en bukken versus hurken … [Lees meer...] overDe Helhond sliep
Het lezen gaat door
Leeslogboek: augustus Ik ben volkomen gericht op lezen en op boeken. Dat geldt al minstens vanaf mijn tweede of derde levensjaar, als we de mensen mogen geloven van mensen die toen wat ouder waren. Weliswaar groeide ik op in een gezin, een familie van lezers, maar het lijkt me lastig om te bepalen of ik nu zo gesocialiseerd ben met het boek, of dat er een genetische … [Lees meer...] overHet lezen gaat door
In memoriam Renée van Bezooijen (1952-2025)
Op 21 mei 1952 werd Renée Alice Martha Goverina van Bezooijen geboren in het Belgische Kortrijk, op 21 juli 2025 overleed ze in het Friese Kûbaard. Twee plaatsen waarvan de naam begint met en K, en dan houdt de gelijkenis meteen op. Het is tekenend voor Renée, die zich in een veranderlijke loopbaan ontwikkelde van klankgeleerde tot kunstenaar (zonder dat eerste overigens … [Lees meer...] overIn memoriam Renée van Bezooijen (1952-2025)
Mock him not
Het zijn en blijven, wilde ik zeggen, de onverwachte, raar en bijzonder gezegde dingen die altijd het leukste zijn om te lezen, die het meeste doen en je het beste bijblijven. Daarom is het voor vertalers ook zo belangrijk om, als er bijzonder geformuleerde dingen in het origineel staan, die bijzondere formuleringen dan ook bijzonder in het Nederlands te … [Lees meer...] overMock him not
‘Onko teillä ohjelmaa?’ (Haben Sie einen Spielplan?; vert.)
Stel dat je in 1970 helemaal vrij en onafhankelijk denkt, wat denk je dan? Dat kan natuurlijk van alles zijn, het denken is nu eenmaal vrij, maar je zou bijvoorbeeld kunnen denken: dat alle sociale strijd in die tijd, zélfs de strijd tegen Franco in Spanje, allemaal onbelangrijk is zolang de ene helft van de mensheid (de mannen) de andere helft (de vrouwen) onderdrukt. Of: dat … [Lees meer...] over‘Onko teillä ohjelmaa?’ (Haben Sie einen Spielplan?; vert.)
Diefstal van een gouden tandenstoker en een knaap door waternimfen ontvoerd
Hylas en de nimfen (1896) door John William Waterhouse Deze zomer verscheen de vertaling van Harm-Jan van Dam van de Monobiblos van Daniël Heinsius. Een Neolatijns dichter die met zijn Nederduytsche poemata een ferm stempel heeft gedrukt op onze letterkunde. Mijn twee belangrijkste leermeesters (twee van de drie) bespreken zijn werk in hun proefschrift: Sonja Witstein en … [Lees meer...] overDiefstal van een gouden tandenstoker en een knaap door waternimfen ontvoerd
Hoe maak je van tieners lezers?
Welkom bij mijn leesclub! Het schooljaar begint en ik deel graag mijn ideeën over lezen en leesonderwijs. Dit is een aangepaste versie van de lezing die ik hield bij de lancering van lezeninhetvo.nl. Wil je niet alleen geïnspireerd, maar ook goed geïnformeerd worden? Bekijk de website! Vandaag bespreken we de vraag: Hoe maak je van tieners lezers? Ik ga deze kwestie ontleden … [Lees meer...] overHoe maak je van tieners lezers?
Elias of het gevecht met de nachtegalen voor het eerst in het Spaans
In 2019 stelde de uitgever van de Spaanse uitgeverij La Umbría y la Solana mij voor om een literaire klassieker uit het Nederlands te vertalen. De uitgeverij, met een catalogus die vooral uit melancholische uit het Portugees vertaalde titels bestaat, leek een ideale plek om Elias of het gevecht met de nachtegalen in het Spaans te publiceren. Ondanks het feit dat het een … [Lees meer...] overElias of het gevecht met de nachtegalen voor het eerst in het Spaans
Wat zijn de verschillende woordsoorten?
Wat iedereen moet weten over taal (15) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier deze weken op een rijtje. In het Nederlandse systeem delen we zinsontleding op in redekundige en taalkundige … [Lees meer...] overWat zijn de verschillende woordsoorten?
Oudhollandsch Gezelschapsspel
Nederlandstalige prozaïsten anno 1961 Deze week gaat de column van Opheffer in De groene Amsterdammer over Nieuwe romanciers van W.M.L.E. van Leeuwen uit 1961. Dat boek bevat een reeks essays over toentertijd actuele schrijvers, of, zoals Opheffer het typeert, een ‘homerische lijst van 25 schrijvers’ [zie het plaatje]. Hoewel Opheffer liefdevol aandacht schenkt aan Van … [Lees meer...] overOudhollandsch Gezelschapsspel
Hoalt d’eigen sproake in eer’
Een boek over het Hellendoorns dialect De taal van Hellendoorn van Jan Nijen Twilhaar biedt een unieke kijk op de taal en cultuur van Hellendoorn. Ik ben veel te weten gekomen over de taal en cultuur van Hellendoorn waar ik wel geboren, maar niet getogen ben. Mijn ouders waren net als Gerard en zijn vrouw uit het boek: ze wilden hun kinderen (helaas voor mij) geen … [Lees meer...] overHoalt d’eigen sproake in eer’
Hoe gewoon is meertaligheid in de wereld?
Wat iedereen moet weten over taal (14) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. Er bestaan twee soorten taalwetenschappers: degenen die geïnteresseerd zijn in het … [Lees meer...] overHoe gewoon is meertaligheid in de wereld?
Binnenrijm van bloed
Ik ben onder de indruk van dit nieuwe boek van Antjie Krog. Binnenrijm van bloed is een relaas dat lonkt en bijt. Een vertelling over een dochter en haar moeder die zichzelf en elkaar proberen terug te vinden in hun land van herkomst, de provincie Vrystaat. In een kantelende wereld praten en schrijven ze in brieven aan elkaar over landeigendom, "voortrekkers" en "baasskap", … [Lees meer...] overBinnenrijm van bloed
‘Onzegbare verveling was mijn deel.’
Peter Heringa (H.G. Liebentrau, Peter Leberecht), geletterd dichter Geen enkele Nederlandse dichter heeft tijdens zijn leven zo zijn best gedaan om voor het grote publiek onzichtbaar te blijven als Peter Heringa (1945-1987). Rond zijn vijftiende schreef hij zijn eerste poëzie, maar pas vanaf 1982, in de laatste jaren van zijn leven, begon hij mondjesmaat te publiceren. Een … [Lees meer...] over‘Onzegbare verveling was mijn deel.’
Zijn gebarentalen echte talen?
Wat iedereen moet weten over taal (13) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. Ik denk dat er weinig vragen in de lijst zijn waarop het antwoord onder … [Lees meer...] overZijn gebarentalen echte talen?
Bibliophielen-gevoeligheidjes
Een paar jaar geleden nodigde de Leidse Universiteitsbibliotheek mij uit om een klein onderzoek te doen naar de boekenverzameling van Menno ter Braak (1902-1940), die als collectie was ondergebracht in het magazijn van de bibliotheek. In die verzameling bevond zich een groot aantal recensie-exemplaren, boeken die Ter Braak gebruikte om zijn besprekingen voor dagblad Het … [Lees meer...] overBibliophielen-gevoeligheidjes
Haagse shitshow
Het is even zoeken naar het goede woord. Er wordt volop over geschreven, gepraat en geklaagd. Tot nu toe hoorde en las ik woorden als chaos, deconfiture, demasqué, meltdown, ramsjpolitiek en natuurlijk puinhoop, puinbak en puinzooi. Ik heb het vanzelfsprekend over Nieuw Sociaal Contract (NSC), de partij voor Beter Bestuur, die het kennelijk een voorbeeld van goed bestuur … [Lees meer...] overHaagse shitshow
Zijn sommige talen beter dan andere?
Wat iedereen moet weten over taal (12) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. Sommige vragen zijn vermoedelijk onzinnig voor wetenschappers. Vraag nooit 'Wat is … [Lees meer...] overZijn sommige talen beter dan andere?
Etymologica: Huisvlijt
Op 13 augustus vergeleek de Volkskrant de campagneposter van PVV-leider Geert Wilders, met een blonde vrouw en een vrouw met hoofddoek, als ‘zijn nieuwste staaltje huisvlijt’. Dat is geen positieve kwalificatie: de meeste mensen zullen net als ik huisvlijt associëren met gemacrameede tafelkleedjes en zelfgekleide asbakken uit de jaren zeventig. Van Dale is overigens milder in … [Lees meer...] overEtymologica: Huisvlijt
Het zijn en blijven
Het zijn en blijven, hoe je het ook wendt of keert, van alle dingen die ooit gezegd of geschreven zijn en zullen zijn op de wereld, altijd de bijzonder gezegde en geschreven dingen die je bijblijven. En dan maakt het niet uit of die gewild of ongewild zijn, per ongeluk of expres, vergipsingen zijn of dichterlijke observaties, onbeholpen vertalingen van Kuifje-dialogen of skits … [Lees meer...] overHet zijn en blijven
Wat is taalwetenschap?
Wat iedereen moet weten over taal (11) Onlangs verschenen de resultaten van een onderzoek: wat vinden taalwetenschappers dat mensen moeten weten over taal? Dat resulteerde onder andere in een lijst van 25 vragen. Korte antwoorden op die vragen zet ik hier de komende weken op een rijtje. De wetenschap die taal bestudeert heeft in het Nederlands drie namen: taalkunde, … [Lees meer...] overWat is taalwetenschap?
Het boekenvandalisme van E. du Perron
Charles Edgar (‘Eddy’) du Perron (1899-1940) is vooral bekend als de auteur van Het land van herkomst (1935), waarvan de titel doorklinkt in Het land van aankomst van Paul Scheffer. Samen met Menno ter Braak richtte Du Perron het toonaangevende tijdschrift Forum op. Hij was de man van het ventisme, het persoonlijke en authentieke in de literatuur, en hield er uitgesproken … [Lees meer...] overHet boekenvandalisme van E. du Perron
‘Het is hier stil en zomersch’
Neel Doff in de Kempen Stefan Brijs deed bijna vijfentwintig jaar geleden iets interessants: hij combineerde een biografische schets over een inmiddels nog maar weinig gelezen schrijfster met de geschiedenis van een paar decennia van het dorp waar ze woonde. De schrijfster was Neel Doff (1858-1942). Het dorp was Genk. Neel Doff, kwam de laatste decennia van … [Lees meer...] over‘Het is hier stil en zomersch’
Marcel Möring
Onder de tafel was voor mij als jonge schrijver mijn huis. De pointe, het hoogtepunt van mijn zoektocht, begon achter het afhangende tafelkleed. De mens heeft daarna geen woonplaats anders dan te midden van andere mensen, die, rond de tafel kletsend, het proces van entropie versnellen en zo het einde van de wereld in hun gesprekken opnemen. Dat de wanorde van een … [Lees meer...] overMarcel Möring
