Constantijn Huygens (sr.) is een van onze grotere grootste dichters maar omdat die gouden tijd van de grotere grootste dichters alweer zo ver van ons vandaan ligt, weten we dat niet. In 1621 schreef Huygens een verslag over zijn gruwelreis naar het lustoord van de Drost van Muiden, P.C. Hooft, gericht aan mejoffer Tesselschade Visser, getiteld Muydsche Reis. Het gedicht … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als Constantijn Huygens
Artikel
De ontwikkeling van persoonsnamen in de Germaanse talen
Jozef van Loon. Antroponymie van Noordwest-Europa tot de twaalfde eeuw. Deel I: Vorm en betekenis van de namen (Werken van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie. Vlaamse afdeling 31). – Peeters, Leuven-Paris-Bristol, CT 2021. 401 blz. ISBN 978-90-429-4633-0/eISBN 978-90-429-4634-7. In de Nederlandstalige naamkunde verschijnen de laatste jaren niet zo veel … [Lees meer...] overDe ontwikkeling van persoonsnamen in de Germaanse talen
De krulstaart van de olifant
Over Terug naar het eiland (1937) van Josine Reuling Toen ik zestien was, las ik voor het eerst een lesbische roman. Natuurlijk niet omdat ik interesse had in dat lesbische, het idee alleen al, maar om de verwerking van klassieke motieven erin te analyseren. Dat was immers het thema dat ik voor mijn leeslijst bij Nederlands had gekozen: een Orpheusmythe hier, een … [Lees meer...] overDe krulstaart van de olifant
Geert Milders?
Het metafoorgebruik van Geert Wilders tijdens verkiezingsdebatten ‘Wilders slaat een mildere toon aan, maar meeregeren is ver weg.’ In de verkiezingscampagne van 2023 werd het vaak genoemd in de media: de ‘mildere’ toon van Geert Wilders, oftewel: ‘Geert Milders’. Tijdens het lezen van die artikelen vroeg ik me af in hoeverre dit zo is. Is Geert Wilders werkelijk milder … [Lees meer...] overGeert Milders?
De wens en de moeder van de gedachte: Caroline
Twee vertegenwoordigers van de BBB zaten als harmonisch openingsduo aan de Buitenhof-tafel op Eerste Pinksterdag. Het hoofd van de partij, Caroline van der Plas (kleurig gekleed) en de man die zij bij afleiding een keertje als de nek betitelde, Henk Vermeer in effen beige. In een andere beeldspraak wellicht achtereenvolgens de mond en de hersenen van de BBB? Wie zal … [Lees meer...] overDe wens en de moeder van de gedachte: Caroline
Poulidor is een eponiem
'In Frankrijk was Poulidor altijd een buitengewoon populaire coureur geweest: een ware volksheld, met een hoge aaibaarheidsfactor. Nog tientallen jaren nadat hij was gestopt werd elke fietser in Frankrijk aangemoedigd met 'allez Poupou!' En nog altijd als de naam Poulidor valt wordt er geroepen: Poupou! Ja, die kennen we, dat was de eeuwige tweede. Poulidor heeft een … [Lees meer...] overPoulidor is een eponiem
Etymologica: sla
Dit zijn de namen voor ‘sla’ van onze niet-Nederlandse tuinders: Arabisch سلطة; Duits Salat; Engels salad; Frans salade; Koerdisch xas; Kroatisch salata; Persian سالاد; Spaans ensalada. We hebben (nog) geen Oekraïense medetuinders, maar hier alvast hun woord voor sla, салат in Cyrillisch schrift, omgespeld salat. Als je de … [Lees meer...] overEtymologica: sla
Een schandalige aanval
Ik weet niet of de schrijver Kluun een vwo-diploma heeft, maar als dat zo is, kan het hem misschien alsnog worden afgepakt. En als hij een havo of een vmbo-diploma heeft, dan die ook. Gisteren baarde de populaire auteur opzien door op op zijn Instagram-account dingen te beweren zoals: Het VWO eindexamen Nederlands van dit jaar is een schandalige aanval op schrijver … [Lees meer...] overEen schandalige aanval
Een wolf in de klas
Kranten vormen een bijzonder interessante bron voor taalkundig, letterkundig en historisch onderzoek. Al vanaf de zeventiende eeuw worden er in de Lage Landen kranten gedrukt waarin de lezers kennis konden nemen van belangrijke nationale en internationale politieke en militaire gebeurtenissen, zoals staatsbezoeken, veldslagen en vredesonderhandelingen. Daarnaast vormden kranten … [Lees meer...] overEen wolf in de klas
Nacht, trottoir – als carnavalskraker
Het carnavalslied is een van Neerlands onvolprezen unieke creatieve genres waar velen de neus voor ophalen, maar onterecht. Een goed carnavalslied is van een onweerlegbare, verpletterende, even apodictische als apocalyptische domheid waarvoor je werkelijk niet van gisteren moet zijn en als het even kan vroeg en uitgeslapen moet opstaan. Wat een pracht! Ik heb unne spijker in … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als carnavalskraker
Het eerste kwart: Het diner, Herman Koch
Er is een dunne lijn tussen satire en misanthropie: je kunt het gedrag van de mensen zo bespotten dat het genadeloos wordt. Dat het geweld om de hoek ligt. Zoiets geldt over het algemeen al voor het werk van Herman Koch – maar het geldt heel sterk voor Het diner, zijn bekendste en populairste boek. Paul Lohman is een geschiedenisdocent die op school niet te handhaven is … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Het diner, Herman Koch
Een rijker taalklimaat: niet zo sexy, maar wel urgent
De resultaten van PISA zijn inmiddels weer met een laagje stof bedekt en een enkele eenzame strijder probeert dit er nog af te blazen, maar veelal tevergeefs. Steeds meer leerlingen halen de referentieniveaus voor taal niet en verlaten de school als functioneel analfabeet. Het PISA-onderzoek kijkt naar de zelfredzaamheid van onze 15-jarige leerlingen, nu en in de toekomst, en … [Lees meer...] overEen rijker taalklimaat: niet zo sexy, maar wel urgent
Extreemrechtse bagger
O Nederland, let op u saeck Het is examentijd en ik oefen mijn tekstverklaring door het lezen en analyseren en vervolgens trachten te begrijpen – welwillend als ik ben qua opvoeding, om maar iets te noemen – van het ‘Hoofdlijnenakkoord 2024-2028’ van een viertal zich politieke partij noemende meutes wier afko’s me in de metaforische strot blijven steken als een … [Lees meer...] overExtreemrechtse bagger
De witte sneeuw
Over pleonasmen In elk van de volgende zinnen is sprake van een pleonasme: Wat deze zinnen gemeenschappelijk hebben is dat een deel van de betekenis van een woord wordt herhaald. In de bovenstaande zinnen: sneeuw heeft als aspect dat het wit is en gras dat het groen is, compagnons bevat al het aspect van ‘mede’, uitstellen heeft al het aspect van ‘tot later’, wellicht … [Lees meer...] overDe witte sneeuw
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
Meike de Boer, forensisch linguïst Wat kun je eigenlijk worden met zo’n studie Nederlands, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek verzamelen we interviews met afgestudeerden die een interessante baan hebben gevonden. Meike … [Lees meer...] over‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
Zo de ouden zongen
Zoals wel vaker het geval is wanneer ik nadenk over iets wat ik nog niet helemaal begrijp (en ik kan u verzekeren: dat gebeurt nogal eens), nam ook deze keer – om het met de woorden van de dichter Martinus Nijhoff te zeggen – het toeval een binnenweg naar het doel. Moest het, dat ik tijdens een slapeloze nacht de schakelaar van de radio omzette en midden in een uitzending van … [Lees meer...] overZo de ouden zongen
Bewonderenswaardig verliteratuurd
Het woord verliteratuurd heeft nooit een heel positieve bijklank gehad. Het Platoonse idee dat de literatuur alleen maar een afgeleide is van het werkelijke leven (dat zelf eigenlijk ook alleen maar een afgeleide is van de ideeën) is onuitroeibaar. En dat terwijl er natuurlijk niets fijner is dan lezen – waarom zou je dan neerzien op iemand die dat zijn hele leven … [Lees meer...] overBewonderenswaardig verliteratuurd
Eindexamen Nederlands moet overnieuw
Of tenminste elke leerling een punt erbij Gisteren ontving ik een mailtje van de Cito. Een tekst van mij was gebruikt voor het Eindexamen Nederlands op VWO-niveau. Aanvankelijk voel je je dan natuurlijk vereerd, maar dat gevoel was van korte duur. Toen ik de tekst kreeg toegestuurd, zag ik dat men een korte reactie van me van Neerlandistiek had geplukt en daarover een … [Lees meer...] overEindexamen Nederlands moet overnieuw
De stoel van Leo Vroman
Vromaneffect Leo Vroman, ongeboren,laat geen kikje van zich horen,tot hij zelf aan ’t baren slaaten het zoonzijn hem vergaat.Steeds als hij op niemand lijkt,heeft hij ons met zich verrijkt. Leo Vroman was, of eigenlijk ís onze intiemste dichter. Intiem met zijn lezer, intiem met de taal, intiem met het leven tot op het niveau van de biochemie. In alles wat hij schreef … [Lees meer...] overDe stoel van Leo Vroman
Nacht, trottoir – verschoven
Klassiek OuLiPoliaans is de verschuiving, wat bij Queneau de translation heet (Exercices de style nr. 68) en door Kousbroek vertaald is als translatie. Niet alleen teksten kunnen een translatie ondergaan, ook heiligen wanneer hun relieken naar een andere plek worden overgeheveld, en bisschoppen als ze worden overgeplaatst naar een ander ambtsgebied. In Ulysses zit in … [Lees meer...] overNacht, trottoir – verschoven
Renata de Bies over de Surinaamse Taalraad
Maandag overleed de Surinaamse neerlandicus Renata de Bies. Twee jaar geleden sprak ik met haar voor het tijdschrift Onze Taal, omdat ze toen net voorzitter was geworden van de Nationale Taalraad voor Suriname. Met toestemming van de redactie van Onze Taal herpubliceer ik dat interviewtje hier. De eerste plannen waren er al in 2011, maar het duurde tot afgelopen december … [Lees meer...] overRenata de Bies over de Surinaamse Taalraad
Vwo-eindexamen 2024: mijn antwoorden
Vanmiddag vond weer het centraal eindexamen Nederlands voor het vwo plaats, en traditiegetrouw heb ik dat gemaakt. Je merkt dat er iets aan het veranderen is: het eindexamen Nederlands bevat alleen maar teksten die iets te maken hebben met de neerlandistiek! Een artikel over literatuuronderwijs, een fragment literair proza en wat teksten over de roman De engelenmaker. Er was … [Lees meer...] overVwo-eindexamen 2024: mijn antwoorden
Carry van Bruggen, Een Indisch huwelijk
Na de teleurstellende leeservaring met Mina Krusemans Een huwelijk in Indië (1873), probeer ik mijn digitale leesgeluk te vinden in een bijna vijftig jaar jongere roman met een vrijwel gelijkluidende titel, geschreven door een jongere schrijfster. Reeds na een paar bladzijden is het eenvoudig om vast te stellen de deze korte roman van Van Bruggen (1881-1932) qua … [Lees meer...] overCarry van Bruggen, Een Indisch huwelijk
Om Radna Fabias kun je niet meer heen
Letterkundige en surinamist Michiel van Kempen over Caraïbische letteren in het voortgezet en universitair onderwijs Bij de start van de collegereeks Caraïbische letteren wees Van Kempen zijn studenten, waarvan ik er dit semester één ben, op de vele elementen in het hedendaagse Amsterdamse straatbeeld die ons herinneren aan het koloniale verleden. Op de … [Lees meer...] overOm Radna Fabias kun je niet meer heen
Chaim Levano (1928-2016), musicus in woorden
Limburger tegen wil en dank, dat was de Amsterdamse theaterman Chaim Levano. Dat hij in Limburg geboren en opgegroeid was, zag hij liefst als een vergissing. Limburgers noemde hij met een zelf gebrouwen scheldwoord ‘lijmlappen’, die op hun voordeligst semi-nazi’s waren. De enkele Limburger die zich met moeite tenslotte in zijn gunst mocht verheugen, vond zich bij het minste of … [Lees meer...] overChaim Levano (1928-2016), musicus in woorden
