Ik vond maar één bewerking van dit verstervingsverhaal, deze politiek geëngageerde hongerstaking, deze kreet om gehoord te worden, deze eerste beschrijving in de literatuur van de eetstoornis boulimie. In De Struwelpetertjes van Daan Hoeksema uit 1927, heet de hoofdpersoon ook Soep-Hein. Heintje zei, ik eet niet meerEn gooit stout z’n lepel neer,Maar zijn Pappie … [Lees meer...] overEén soepheiniade
Artikel
Gouds Marokkaans Nederlands
Jarenlang heeft Khalid Mourigh onderzoek gedaan naar de specifieke eigenschappen van het 'Marokkaans Nederlands', de specifieke vorm van Nederlands die door Marokkaanse jongeren gesproken wordt, en om preciezer te zijn naar de taal van de Marokkaanse jeugd in Gouda – een interessante plaats voor dit soort onderzoek omdat er naar verhouding veel Marokkaanse families wonen die … [Lees meer...] overGouds Marokkaans Nederlands
Yn elts gefal trije ynfinitiven
Ynfinitiven binne bysûndere tiidwurden. Se feroarje bygelyks net at je in sin fan’e notiid nei de doetiid sette. Sjoch mar nei de foarbylden yn (1) en (2). Ite is hjir de ynfinityf. Sin (1) stiet yn’e notiid en sin (2) stiet yn’e doetiid. Je sjogge dat de persoansfoarm kin feroaret nei syn doetiid koe at de tiid feroaret. De ynfinityf ite bliuwt yn beide sinnen gelyk. (1) … [Lees meer...] overYn elts gefal trije ynfinitiven
Jan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (7)
XIII. In 1929 schreef Leonard Roggeveen de tekst van de krantenstrip De wonderlijke reis van Jan Klaassen, getekend door Felix Hess – de man van Eliza Hess-Binger, die in 1930 samen met Ljoeba Dworson IJscokar en Bagage van Samoeïl Marsjak zou vertalen voor de Haagse uitgeverij Servire (als IJsco en De reis door Rusland) in de … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (7)
Die eigenaardige, hortende bezwerende vorm
Brieven die in de richting gaan van poëzie, pelgrimsliederen volgens Gerbrandy, en uiteindelijk in poëzie overgaan: blijkbaar heeft poëzie kwaliteiten die in gewoon proza niet direct te vinden zijn. In een interview met Jessurun d’Oliveira uit 1964, toen Op weg naar het einde net was verschenen, heeft Reve zich het meest duidelijk uitgelaten over wat hem tot het … [Lees meer...] overDie eigenaardige, hortende bezwerende vorm
Wedstrijd: de nieuwe taalregel van 2023
De verloedering heeft nu ook al toegeslagen bij de redactie van Neerlandistiek. Waar wij eerder jong en energiek ieder jaar onze taalgenoten de kans gaven om ten strijde te trekken tegen de algehele normeloosheid waar het gaat om taal, hebben we in 2022 simpelweg geen wedstrijd uitgeschreven. Wat betekent dat onze taal vorig jaar niet is verrijkt met nieuwe strenge regels om … [Lees meer...] overWedstrijd: de nieuwe taalregel van 2023
Liederen van overgave
In Brief door tranen uitgewist lijkt een heel scala van poëtische mogelijkheden te worden opgeroepen. Het is de eerste brief in Nader tot U die begint met een psalminzet en zichzelf typeert als ‘een herfstlied, of avondzang.’ Met ‘Warte nur, warte nur’ in dezelfde alinea wordt het onderstreept: het is niet alleen een veelbetekenende verwijzing naar een gedicht, Wanderers … [Lees meer...] overLiederen van overgave
Germaanse woorden voor torens
Dankzij de Romeinen is in alle Germaanse talen een vorm van toren gangbaar, maar dat zegt niet dat men in onze streken eerder geen weet van rijzig bouwen had. We bekijken wat noordelijke woorden voor torens, waarvan een zeer oud lijkt: Oudhoogduits urrea. Tweeduizend jaar geleden Een van de eerste getuigenissen van een toren gebouwd door Germanen is te vinden in … [Lees meer...] overGermaanse woorden voor torens
Een oor voor muziek is een oor voor taal
In ons oor komt van alles binnen: taal bijvoorbeeld, maar ook muziek. Hoe gaan onze hersenen ermee om? Er zijn aanwijzingen dat een talent voor muziek ook vaak talent voor taal impliceert. Althans voor bepaalde aspecten van taal: gevoeligheid voor zinsmelodie bijvoorbeeld, en ritme. Een nieuw artikel in het Journal of Phonetics van de Groningse onderzoeker Nelleke Jansen vat … [Lees meer...] overEen oor voor muziek is een oor voor taal
Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen
In de serie HeNLOS (Het Nieuws en Leerzame Oude Spreekwoorden) vandaag: Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen. NOS 27-11-2023: 'Gisteren zei Van Strien aanvankelijk gewoon aan de slag te gaan als verkenner. Hij zei dat de beschuldigingen aan zijn adres ongegrond zijn en dat hij "er met kracht afstand" van neemt.' Ergens 'afstand' van nemen, maar … [Lees meer...] overHet zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen
Een gedicht waar alles instond
Op weg naar het einde begon met een gedicht: het motto boven Brief uit Edinburgh. Drie brieven lang is het fenomeen ‘poëzie’ verder afwezig. In de vierde brief, Brief uit Gosfield, vernemen we vrijwel meteen dat de ‘ik’ ‘eergisteren’ een gedicht heeft geschreven: Gedicht Voor Mijn Negen En Dertigste Verjaardag en met een poëticale rechtvaardiging: ‘een werk van letterkunde over … [Lees meer...] overEen gedicht waar alles instond
Verdriet van Geldrop
40 jaar tandeloos (75) Toen A.F.Th. van der Heijden in 1983 aan De tandeloze tijd begon, was de Tweede Wereldoorlog misschien nog wel hét thema van de Nederlandstalige literatuur. Harry Mulisch had bijvoorbeeld een jaar eerder De aanslag gepubliceerd, en Hugo Claus publiceerde zijn Verdriet van België in hetzelfde jaar als De slag om de Blauwbrug. Strepen aan de hemel van … [Lees meer...] overVerdriet van Geldrop
Zichtbare tegenwoordigheid
In de lange Brief uit Edinburgh verschijnen op zeven plekken hoofdletters waar een doorsneelezer ze niet zou verwachten. Het geldt nog het minst voor de eerste keer: de boektitel Vertellingen Uit Het Dierenrijk gehoorzaamt aan drukkersconventies, maar in een lopende tekst worden de hoofdletters doorgaans niet overgenomen. In dezelfde alinea is sprake van de ‘Vleugels van de … [Lees meer...] overZichtbare tegenwoordigheid
Etymologica: de ui
De beste tijd om uien te oogsten is al lang weer voorbij. Die valt in augustus las ik ergens, maar een stukje over de benaming ui kan natuurlijk altijd. Dat ik dat nu pas doe, vind ik eigenlijk wel gek, want de ui (Allium cepa) is voor een taalkundige een heel dankbare plant. Zijn verschillende benamingen geven namelijk een mooi beeld van de culturele invloeden, die … [Lees meer...] overEtymologica: de ui
Ras en taal
Een intrigerende discussie, in het nieuwe nummer van het Journal of Sociolinguistics: moet er een raciolinguïstiek komen, een discipline die het verband tussen ras en taal bestudeert? De discussie is aangezwengeld door een artikel van de Amerikaanse geleerden Jonathan Rosa en Nelson Flores en verschillende andere geleerden reageren erop. Rosa en Flores hebben de laatste … [Lees meer...] overRas en taal
Waarom Vlaanderen? De volkstaal in evolutie
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (3.1) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze aan de hand van enkele voorbeelden de rol van … [Lees meer...] overWaarom Vlaanderen? De volkstaal in evolutie
Eén land blijft moedig weerstand bieden
Frédéric Beigbeder over de hedendaagse Franse literatuur In de wereld van literatuur blijft Frankrijk een uniek bastion van eruditie, zo betoogt de Franse romancier Frédéric Beigbeder in zijn onlangs verschenen Dictionnaire amoureux des écrivains français d'aujourd'hui. "Frankrijk is het enige land dat nog steeds gelooft dat boeken belangrijk zijn. (…) In het buitenland … [Lees meer...] overEén land blijft moedig weerstand bieden
O mensbare mensheid
Hoe te ontwaken uit de nachtmerrie waarop de Nederlandse verkiezingen zijn uitgedraaid? De afgelopen dagen las ik Mundus van Daniël Dobbelaere. Deze bibliofiele bundel bestaat uit 22 gedichten van elk drie regels, zonder kapitalen. Bij die bescheiden omvang hoor ik wellicht het begrip ‘hoog soortelijk gewicht’ te gebruiken, maar ik weet het niet. Politici … [Lees meer...] overO mensbare mensheid
Dat rare, bijna ongeloofwaardige Gronings van Engeland
De eerste brief in Op weg naar het einde is Brief uit Edinburgh. Na het gedicht boven de brief – Wat zegt u daarvan? Een mens hoort er van op - en de dagtekening lezen we het verslag van een reis en dat in een stijl die daar goed bij lijkt te passen: Enige uren geleden heb ik mij uit Amsterdam op reis begeven;Aldus bevind ik mij in de eersteklas lounge van een nachtboot. Met … [Lees meer...] overDat rare, bijna ongeloofwaardige Gronings van Engeland
Dat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
40 jaar tandeloos (74) Met Stultifera navis, het in 2021 in kleine, bibliofiele editie verschenen tiende deel van De tandeloze tijd wordt er een nieuwe kleur van aan het palet van emoties toegevoegd: dat van de spijt. De korte roman beschrijft een bootreis die Albert Egberts en zijn vriendin Corinne Suwijn in 2019 maken door het noorden van Noorwegen, om het noorderlicht … [Lees meer...] overDat durfde theaterdier Mozart zomaar over Shakespeare te schrijven
In alle talen
Over Op weg naar het einde en Nader tot U In 1989 verschijnt er in Tirade een artikel van Jaap Goedegebuure over Reves poëzie. De Verzamelde gedichten, die twee jaar eerder waren verschenen, hebben lauwe reacties opgeroepen. Aan het dichterschap van Reve werd zelfs getwijfeld: ‘Ik kom op de kwestie van de kwaliteit omdat me bij herhaling is … [Lees meer...] overIn alle talen
De zeggingskracht van Gerrit Krol (1934-2013)
In herinnering aan Gerrit Krol Het is 1978. Op schoot ligt De chauffeur verveelt zich (1973), van Gerrit Krol. De eerste roman die ik van deze schrijver lees. De roman is vol beelden, ideeën en gedachten. Geweldig, prachtig. Zoiets heb ik nog nooit gelezen. Ik loop naar het raam. Vanaf de zesde verdieping van de Bilderdijkkade in Amsterdam kijk ik neer op de gracht en de … [Lees meer...] overDe zeggingskracht van Gerrit Krol (1934-2013)
De Nobelprijs en het Engels
Het decembernummer van het wetenschappelijk tijdschrift Poetics (ja, mensen, voor sommige tijdschriften zijn decembernummers wat pepernoten zijn voor de Albert Heijn) wijdt een heel nummer aan literaire prijzen, met onder andere artikelen over de literaire prijs die, om wat voor duistere reden dan ook, voor velen aan de top van de pyramide lijkt te staan: de Nobelprijs. Een … [Lees meer...] overDe Nobelprijs en het Engels
De grens van het zegbare
Over Op weg naar het einde en Nader tot U Ik heb altijd een verwantschap met hem gevoeld, in die dorst naar het bereiken van de grens van het zegbare, in die afkeer, bij hem, om te estetiseren, en vooral in zijn gave, dat hij nooit clichés gebruikte. Dat schrijft Reve in maart 1963 aan de zusters Meyer en de auteur met wie verwantschap wordt gevoeld is een dichter, Herman … [Lees meer...] overDe grens van het zegbare
Eén wildejageriade
Dit verhaal kent ook slechts één imitatie, maar hier is de reden vermoedelijk dat het hoffmannse verhaal een vreemde eend in de bijt is: het gaat immers niet over kinderen die iets misdoen maar over een volwassene die lik op stuk krijgt van zijn beoogde prooi. Waardoor het verhaal zich minder goed laat inpassen in de opvoedkundige bundels die de nabootsers en bewerkers … [Lees meer...] overEén wildejageriade