Door Ton Goeman Een oostelijke dialect-onderstroom in de schrijftaal van de landsadvocaat:de ick-vorm van het werkwoord “zijn” in de bescheiden van Oldenbarnevelt Op 13 mei 1619, vier eeuwen geleden, werd Van Oldenbarnevelt na een zeer dubieus proces in Den Haag onthoofd wegens landverraad en majesteitschennis. De procesgang was zelfs voor die tijd al dubieus; en … [Lees meer...] over400 Jaar Geleden: ik zijn
Artikel
Gedicht: Truus Gerhardt • De polder
De polder Uit het weerbarstig water moeizaam opgewrongen,door een verbeten wil tot aardklomp saamgeklauwd,ligt in de ranke omraming van ’t rechthoekig houtde polder. In de hoeven, mensenschuw, gedwongen in ’t hartbeklemmend juk der mateloze eenzaamheid:staalharde levens, als kristallen afgezetdoor de getemde grond; gericht naar oude wet,rechtzinnig, karig van gebaar en … [Lees meer...] overGedicht: Truus Gerhardt • De polder
Ander literatuuronderwijs vergt tijd
Door Aukje van Hout Afgelopen weekeind schreef Coen Peppelenbos voor Tzum over het conceptvoorstel van curriculum.nu voor het schoolvak Nederlands (tevens gepubliceerd op Neerlandistiek). Dat conceptvoorstel presenteert de plannen die Curriculum.nu heeft om het vak van basisschool tot en met het vwo te herzien. Er wordt daarin stevig ingezet op het gebied van … [Lees meer...] overAnder literatuuronderwijs vergt tijd
Vlogboek – De start van de Nederlandse kinderliteratuur in de 18e eeuw
In deze video bespreekt Jörgen de start van de Nederlandse kinderliteratuur, oftewel het moment dat kinderen een literaire doelgroep werden. Aan het einde van de 18e eeuw verschijnen er ineens vele boeken voor kinderen met een sterk pedagogische lading. De dichtbundel Proeve van kleine gedigten voor kinderen van de Utrechtse advocaat Hieronymus van Alphen betekende een … [Lees meer...] overVlogboek – De start van de Nederlandse kinderliteratuur in de 18e eeuw
Nieuwe Parelduiker: ‘Schierbeek en de oorlog’
De oorlogsdagboeken van Bert SchierbeekTot zijn verrassing trof biograaf Graa Boomsma ze aan in het Literatuurmuseum: de oorlogsdagboeken van Bert Schierbeek. Fascinerende, openharige lectuur van de latere Vijftiger en levenslange vriend van Lucebert. Schierbeek was in 1942-’43 niet alleen voedselbonnenleverancier aan Joden, die hij zelf bij duikadressen onderbracht, maar hij … [Lees meer...] overNieuwe Parelduiker: ‘Schierbeek en de oorlog’
Ik ben blij dat ik niet meer naar school hoef
Door Coen Peppelenbos Op dit moment is er een team van veertien vrouwen (ik kan dus moeilijk het voorheen sekseneutrale meervoud ‘man’ moeilijk gebruiken) bezig om het schoolvak Nederlands, van basisschool tot en met vwo, te vernieuwen. Dat gebeurt bij alle vakken binnen curriculum.nu. Volgens goed Nederlands gebruik is de procedure volledig verpolderd, zodat iedereen het idee … [Lees meer...] overIk ben blij dat ik niet meer naar school hoef
Beschouwing en betoog: Jeetje, wat een lastige vraag
Door Marc van Oostendorp Soms is het leven een waargebeurde aflevering van het Verwarwoordenboek. Dat gold in ieder geval voor degenen die afgelopen vrijdag het centraal eindexamen Nederlands voor vwo hebben gedaan. Over het algemeen was het, om te beginnen, in zijn soort een goed examen. Ik houd zoals bekend niet van de soort, maar waar je een aantal jaar geleden ook … [Lees meer...] overBeschouwing en betoog: Jeetje, wat een lastige vraag
Rijckaert zonder Vreese : Hoofdstuk 1
Rijckaert zonder Vreese, sone van Robrecht de Duyvel, hertoghe van Normandien, die door syne kloecke daden ende voorsichticheyt koninc van Enghelandt wert. Zeer genuechlijcken ende zeltsaem om lesen.Van nieus uut de Fransoysche in Nederlandtsche tale overgheset. Kritische editie van de druk van Hieronimus Verdussen, Antwerpen 1619, en een diplomatische editie van de … [Lees meer...] overRijckaert zonder Vreese : Hoofdstuk 1
Rijckaert zonder Vreese als middernachtelijk feuilleton
Door Willem Kuiper Het enige dat ons rest van deze curieuze Middelnederlandse avonturenroman is een weliswaar morsige, maar zeker geen slordige (her)druk uit de werkplaats van Hieronimus Verdussen, Antwerpen 1619. Van die druk bestaat een facsimile editie in beperkte oplage: Een schone ende wonderlijcke Historie van Rijckaert zonder Vreese [...], bezorgd en ingeleid door W.L. … [Lees meer...] overRijckaert zonder Vreese als middernachtelijk feuilleton
Gedicht: Karel Jonckheere • Moeder
Moeder Zo lang zij rustig leeft kunnen wij haar vergeten,ze kost ons zorg noch geld, ze doet ons nimmer zeer;tweemaal in ’t jaar, misschien, gaan wij nog bij haar etenen lachen als ze zegt: Het is de laatste keer. Maar één kort spoedbericht maakt ons opnieuw tot zonen,wat ons gewichtig werd valt plots en dwaas uiteen,wij dachten in onze eeuw en in ons werk te wonentot wij … [Lees meer...] overGedicht: Karel Jonckheere • Moeder
Leila Ada (1853)
Jeugdverhalen over Joden (37) Door Ewoud Sanders Herkomst en drukgeschiedenis De Britse schrijver Osborn W. Trenery Heighway publiceerde dit bekeringsverhaal in 1852 in Londen onder de titel Leila Ada, the Jewish Convert. An authentic Memoir. Het was meteen een succes. In 1854 beleefde het boek al een vierde druk. Het werd vertaald in onder meer het Duits, Frans, Fins … [Lees meer...] overLeila Ada (1853)
Basta pasta!
Door Marc van Oostendorp Nene is vijf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze is net begonnen met Nederlands te leren. Dat is een behoorlijke opgave omdat ze niet alle mogelijkheden heeft gekregen om haar Hongaars net zo te ontwikkelen als een andere vijfjarige. Ze kan verschillende medeklinkers nog niet zeggen, zoals de l, de r, de j en de v (die in het Hongaars wel wat weg … [Lees meer...] overBasta pasta!
Gedicht: Karel Jonckheere • Heimwee naar moeders woordenschat
Heimwee naar moeders woordenschat Ach moeder, ik weet zoveel woorden meer en van de muze honderd lepe wetten om ze verbluffend naast elkaar te zetten tot schone larie over duister zeer. Maar als ik op een avond bij ruig weer de vangst bijeengaar uit mijn rijmennetten, de troost schudt uit de kuil van mijn sonnetten, vind ik mijn stem wel maar mijn hart niet … [Lees meer...] overGedicht: Karel Jonckheere • Heimwee naar moeders woordenschat
Iedere universiteit moet haar taalbeleid op orde hebben
Door Lotte Jensen Onlangs uitte Harald Merckelbach, hoogleraar rechtspsychologie aan de Universiteit Maastricht, in een column in NRC Handelsblad stevige kritiek op de brandbrief die een groep hoogleraren en prominenten naar de Tweede Kamer stuurden. Zij uitten daarin hun zorgen over het oprukkende Engels aan universiteiten en de op handen zijnde wetswijziging. Volgens het … [Lees meer...] overIedere universiteit moet haar taalbeleid op orde hebben
Geene meening is zoo ongerijmd, dat ze niet hare aanhangers heeft
De Multatulileescursus (30) Door Marc van Oostendorp - Dat 1870 was wel een wonderlijk jaar! - Ja, de Frans-Duitse oorlog! - Nee, ik bedoel in het leven van Multatuli. Vreemd genoeg schrijft hij in zijn brieven zelfs nooit over die oorlog. - En dan vind jij het desbetreffende jaar wonderlijk? - Dat bedoelde ik niet. Ik had er eerlijk gezegd niet eens bij stil gestaan dat … [Lees meer...] overGeene meening is zoo ongerijmd, dat ze niet hare aanhangers heeft
Centraal eindexamen Nederlands vwo 2019: mijn antwoorden
Door Marc van Oostendorp Zoals nu al een aantal jaar op rij heb ik vlak nadat het CE Nederlands vwo online kwam, zelf het examen gemaakt. Omdat er nog geen officieel correctievoorschrift is, zijn hier mijn antwoorden. Ik heb mijn best gedaan, maar kan niet garanderen dat alles goed is. De afgelopen jaren haalde ik gemiddeld ongeveer een 8. Eventueel commentaar (correcties) … [Lees meer...] overCentraal eindexamen Nederlands vwo 2019: mijn antwoorden
Gedicht: Jan-Willem Anker • De Nederlander zegt nee
Uit Ware aard, de nieuwe bundel van Jan-Willem Anker. De Nederlander zegt nee Terwijl hij eet zegt de Nederlander nee. Nederig zal hij zijn eten niet vergeten. Hij is nederig en Nederlander. Zegt nee. Een ondernemer die volmondig nee zegt. Zijn nee klinkt luid door zijn eten heen. Het eten weerhoudt hem niet van zijn nee. Integendeel. Ook etend laat hij het weten. Het … [Lees meer...] overGedicht: Jan-Willem Anker • De Nederlander zegt nee
Achtergronden van een tweetalig gesprek in Amsterdam en Friesland
Door Reitze J. Jonkman In de Neerlandistiek van 7 mei dook in het artikel ‘Afrikaans in Amsterdam’ een interessant sociaal-psychologisch verschijnsel op dat ik mijn vorige leven als taalsocioloog uitgebreid heb bestudeerd, namelijk het tweetalig gesprek. In het onderhavige geval ging het om een Afrikaans/Nederlandse dialoog, in mijn geval ging het om een Fries/Nederlandse … [Lees meer...] overAchtergronden van een tweetalig gesprek in Amsterdam en Friesland
Ter grootte van Utrecht: over geografische vergelijkingen
Door Marten van der Meulen Het is een universeel erkende waarheid dat mensen moeite hebben zich omvang voor te stellen. Als je zegt dat een meteoor 155.459 km3 is, of als je zegt dat er een olievlek ter grootte van 46.000 m2 in de Golf van Mexico is, dan is dat misschien wel waar, maar kan de gemiddelde mens daar niks mee. Wat doe je dan: je knalt er een lekkere vergelijking … [Lees meer...] overTer grootte van Utrecht: over geografische vergelijkingen
Gedicht: Anthonis de Roovere • twee rondeelkens
Rondeelkens (I) Die gheen pluymen en can strijcken, Die en dooch* ter wereldt niet. Is hy aerm, hy en sal niet rijcken, Die gheen pluymen weet te strijcken. Alomme soe heeft hy t’achterkycken. Hy wordt verschoven, waer men hem siet: Die gheen pluymen en can strijcken, Die en dooch ter wereldt niet. (IV) Die door de wereldt sal gheraken, Die moet connen … [Lees meer...] overGedicht: Anthonis de Roovere • twee rondeelkens
Het koppelteken van Willem-Alexander
Voornamendrift (38) Door Gerrit Bloothooft Ik kwam Marie Désirée tegen, een vijftiger. Ze zei dat haar ouders eigenlijk hadden gewild dat ze bij haar geboorte als Marie-Désirée ingeschreven zou worden maar dat de ambtenaar van de burgerlijke stand dat geweigerd had. Een koppelteken zou niet in een voornaam gebruikt mogen worden. Totdat het bij de geboorte van prins … [Lees meer...] overHet koppelteken van Willem-Alexander
Fokke & Sukke werken op het ministerie van OCW
(Geplaatst met toestemming van Reid, Geleijnse en Van Tol) … [Lees meer...] overFokke & Sukke werken op het ministerie van OCW
Pas verschenen: Hartstocht achter de horren. Haagse romans rond 1900
Rond het jaar 1900 maakten zowel de Nederlandse letteren als de stad Den Haag ingrijpende ontwikkelingen door. De romans werden moderner, experimenteler, en vooral vrijmoediger. Hartstocht achter de horren van Wim Tigges bespreekt romans van bekende Haagse auteurs als Louis Couperus en Marcellus Emants, maar ook van minder bekende, indertijd populaire schrijvers als Jeanne … [Lees meer...] overPas verschenen: Hartstocht achter de horren. Haagse romans rond 1900
De factchecker gefactcheckt: exponentiële groei
Door Freek Van de Velde Bart De Wever, de populairste rechtse politicus in Vlaanderen, heeft een boek geschreven over ‘identiteit’. Daarin schrijft hij “Het aantal begunstigden van een leefloon is sinds 2015 exponentieel gestegen tot meer dan 140.000 in 2017.” Die uitspraak is onder de loep genomen in de ‘factcheck’-rubriek van de krant De Standaard van 8 mei. Taalkundig … [Lees meer...] overDe factchecker gefactcheckt: exponentiële groei
Call for papers – Congres Werkgroep ‘De Moderne Tijd’ – Doelenzaal (UBA) Amsterdam, 20 december 2019
Rampzalig Nederland De omgang met rampen in Nederland, 1780-1940 (Let op: gewijzigde datum: 20 december 2019) Door de opwarming van de aarde en de toenemende dreiging van klimaatrampen heeft het historisch onderzoek naar rampen en rampverwerking een hoge vlucht genomen. Het besef is doorgedrongen dat overstromingen, aardbevingen, hittegolven, droogtes, en de gevolgen daarvan … [Lees meer...] overCall for papers – Congres Werkgroep ‘De Moderne Tijd’ – Doelenzaal (UBA) Amsterdam, 20 december 2019