De makers van een middeleeuws perkamenten manuscript hebben moeten strijden met het perkament dat krult. Om een hanteerbaar manuscript te verkrijgen moet het manuscriptblok plat zijn. Het perkamenten blad krult naar de haarzijde: haarzijde ) vleeszijde. Een huid is aan de vleeszijde open om voedingsstoffen toe te laten tot de huid. Naar de haarzijde is de huid steeds meer … [Lees meer...] overDe krommende kracht van het perkament
Artikel
Met verzen als vloedlijnen
Binnenkort versturen we Taalpost 2500! Taalpost is een nieuwsbrief van het Genootschap Onze Taal – toch al sinds jaar en dag mijn favoriete genootschap aller tijden – waarvan ik sinds het begin één van de redacteuren ben, met mijn goede collega, de Vlaamse tekstschrijver Erik Dams. We begonnen in januari 2020, dus dat betekent ongeveer 100 Taalposten per jaar, gemiddeld twee … [Lees meer...] overMet verzen als vloedlijnen
ELB
Je bent niet belbaar, ELB, neeniet telbaar in je verstrooiingmaar wakker in je namen appelboom belbus beugelbekcelbewoner enkelband fabelboekfakkelbaard grendelbuur egelbuikketelbink koppelbaas telbaronrinkelbel sleutelbos wikkelbandijzelbeker speekselbrand slapende jij met je muis in de meelbakpersen de luizen je stem nog uit schellakontruimen je stenen mijn … [Lees meer...] overELB
Een oude geschiedenis
Om redenen die hier niet van belang zijn lees ik momenteel 's Morgens en 's avonds niet bellen (1969) van Aya Zikken (1919-2013), een auteur die ik, toen ik dit boek op straat vond, waarschijnlijk alleen van naam kende uit een bijzin in de literatuurgeschiedenis, een zin in de trant van: 'Verder moet ook nog genoemd worden [...]' of iets vergelijkbaar denigrerends … [Lees meer...] overEen oude geschiedenis
Thuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
De pandemie was in sommige opzichten een ramp en in andere een schandaal. Er zijn onverteerbaar veel mensen gestorven en er zijn een aantal idiote maatregelen genomen. Maar voor de creatieve wetenschapper was het ook een kans. Een zo'n creatieve wetenschapper is mijn collega Sharon Unsworth die samen met Marieke van den Akker en Caya van Dijk een artikel schreef over haar … [Lees meer...] overThuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
Van Afrika tot Zimbabwe
Van hier tot Tokio – Facetten (xii) Laten we een aantal voorbeelden zoeken uit een reeks van landen, ver weg alsof het om Tokio gaat. Daarna keren we langzamerhand terug naar Nederland vanwaaruit over een tijdje het slotakkoord van deze serie zal klinken. Eigenlijk vallen deze voorbeelden van “van hier tot X” uiteen in twee groepen. Allereerst is daar het type met de … [Lees meer...] overVan Afrika tot Zimbabwe
Romanschrijver Arthur van Schendel blaast 150 kaarsjes uit
Rob Groenewegen werkt aan diens biografie In letterlievend Nederland werd het stil toen de radio en de landelijke kranten op 12 september 1946 berichtten dat Arthur van Schendel in alle stilte was overleden. Het was het heengaan van een Europees auteur van formaat, een van de onbetwiste grootmeesters van het Nederlandse proza tussen pakweg 1900 en 1945. Na zijn dood … [Lees meer...] overRomanschrijver Arthur van Schendel blaast 150 kaarsjes uit
Wat ik geleerd heb van Weet ik veel
Een van de dingen die ik heb geleerd van mijn deelname aan de RTL-quiz Weet ik veel: hoeveel mensen er nog naar zogeheten lineaire televisie kijken. Ik dacht eigenlijk dat vooral studenten alleen nog online kijken, en dan streaming of anders on demand. Maar Weet ik veel is een quiz die vantevoren is opgenomen (alle afleveringen zijn opgenomen in januari, inclusief een paar die … [Lees meer...] overWat ik geleerd heb van Weet ik veel
Fama non olet – Zikken, Kouwenaar en Haasse
In de prachtige biografie men moet beschrijft Arjen Fortuin meerdere financiële troebelen alsmede het eeuwige gevecht om aandacht en reputatie in het leven van Gerrit Kouwenaar. Enig soelaas op beide gebieden bracht, neem ik aan, het aanbod van Querido dat Kouwenaar samen met Adriaan Morriën en Jacques den Haan de redactie zou vormen van Stemmen van schrijvers, … [Lees meer...] overFama non olet – Zikken, Kouwenaar en Haasse
Etymologica: In volle varwe
Kleur tooit het land weer nu de krokus bloeit als vrolijke voorbode van Vrouwe Oostere, de lieve lentegeest. We kunnen haar wel evengoed Vrouwe Varwe noemen, met het oude woord voor ‘kleur’ dat ons allen nog bekend is in zijn nieuwere, mindere vorm verf. In het Germaans, de voorloper van onze taal en dier zusters, moet dit woord nog *farwō geluid … [Lees meer...] overEtymologica: In volle varwe
Ensembəl
Hoe spreek je precies het woord ensemble uit? Daarover staat een interessante melding op het Meldpunt Taal: De presentatoren van npo klassiek doen in het algemeen erg hun best om de namen van componisten en muziekstukken op de juiste manier uit te spreken. En meestal lukt dat ze heel aardig. Daarom wekt het des te meer verbazing dat ze vrijwel zonder uitzondering ‘ensemble’ … [Lees meer...] overEnsembəl
De stekker eruit trekken
Pieter Omtzigt heeft de stekker uit de coalitiebesprekingen getrokken, hoor en lees je nu overal. Die uitdrukking blijkt verrassend jong. De invloed van technische ontwikkelingen op onze woordenschat heeft me altijd geïnteresseerd. Ik bedoel: zonder de uitvinding van stoommachines zouden we nu niet zeggen dat iets of iemand op stoom ligt. Aan het begin van de … [Lees meer...] overDe stekker eruit trekken
It’s the economy, stupid
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.6) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze hoe economische argumenten in de kaart van het Engels kunnen … [Lees meer...] overIt’s the economy, stupid
Het eerste kwart: Patricia De Martelaere, Het onverwachte antwoord
Het onverwachte antwoord van Patricia De Martelaere is uit deze lijst misschien het boek uit mijn leeslijst voor dit jaar dat ik tot nu toe het vaakst gelezen heb. Het is een spiegel van hoe ik in het leven sta. De eerste keer, bijvoorbeeld, ongeveer twintig jaar geleden, was ik verzeild geraakt in een van de meest explosieve relaties in mijn leven, met allerlei dramatische … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Patricia De Martelaere, Het onverwachte antwoord
Wetholders in city halls eat up all the bitterballs
Mooi nieuws gisteren op Neerlandistiek. Het onvolprezen tijdschrift de lage landen, dat alleen al kan bogen op een indrukwekkende collectie recensies op recent verschenen Nederlandstalige literatuur, is genomineerd voor een jaarlijkse taalprijs van de Belgische taalsector. In de categorie ‘beste taalpublicatie’ neemt het tijdschrift het op tegen drie andere taalinitiatieven. De … [Lees meer...] overWetholders in city halls eat up all the bitterballs
Tosca, Maud Vanhauwaert
Op haar website schrijft de auteur het volgende over haar romandebuut (ik neem evenwel aan dat haar uitgever dit voor haar heeft geschreven, wellicht op haar instigatie, want de tekst verschijnt overal in advertenties voor het boek) dat op de langlijst staat van nominaties voor de Libris-Literatuurprijs 2024: In een brief aan haar uitgever legt vertaalster May uit hoe een … [Lees meer...] overTosca, Maud Vanhauwaert
Mejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Van hier tot Tokio – Facetten (xi) Frederik-Jan (de dubbele voornaam is geen toeval) Van Hier tot Gunder was een door Roemer of andere SP’ers gefingeerde naam voor iemand van adel, verondersteld rijke huizenbezitter bovendien. Onder de werkelijke, niet-verzonnen adellijke familienamen in Nederland vinden we in de sfeer van X tot Y Van Hemert tot … [Lees meer...] overMejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Harry Mulisch als vertaler
We zullen het over Harry Mulisch moeten hebben. Geen prettig onderwerp, ik weet het. Ook geen prettige auteur. Ik krijg er de kriebels van. Waar Hermans een genie was die zich een nul vond is Mulisch een nul die zich een genie vond. Wat hem voor mij onleesbaar maakt. Mulisch is het alleen maar om standing en status te doen en uit iedere zin, zelfs iedere terloopse opmerking … [Lees meer...] overHarry Mulisch als vertaler
Lanceloet en het hert met de witte voet
Lanceloet en het hert met de witte voet vind ik een van de tofste ridderromans. Vooral ook omdat het een kort verhaal is. Qua queeste zijn er uiteraard langere en dus betere verhalen te vinden, maar die vervelen mij op een gegeven moment. Lanceloet en het hert met de witte voet is lekker compact, en alles zit erin. Zelfs die arrogante Keye. Kortom, iedereen zou het moeten … [Lees meer...] overLanceloet en het hert met de witte voet
‘Hij koopt toch vooral een band’
Over het Hinaufkaufen (3) Meer dan een eeuw lang kon binnen het boekenvak worden volgehouden dat de afnemer van goedkope lectuur uit zichzelf wel zou overgaan tot de aanschaf van duurdere boeken. Al die tijd was er niets wat daarop duidde. En toch werd die profetie uiteindelijk vervuld. In de vorige aflevering werd gesteld dat het Hinaufkaufen rechtstreeks … [Lees meer...] over‘Hij koopt toch vooral een band’
De moeder de vrouw in Messengersprache
Een van de beste inleidingen in de Nederlandse taalkunde heeft een update ondergaan! Onlangs verscheen de tweede druk van Niederländische Sprachwissenschaft van Ute K. Boonen en Ingeborg Harmes. Zo'n boek zou je eigenlijk in het Nederlands moeten vertalen, verzuchtte ik tien jaar geleden, en nog steeds bestaat er geen echt Nederlandse evenknie van: een inleiding in de hele … [Lees meer...] overDe moeder de vrouw in Messengersprache
Een tijdloos verhaal aan de andere kant van de deur
‘Denk je wel eens na voordat je een deur opendoet?Je weet nooit echt wat er is aan de andere kant.Je denkt het te weten, maar zéker weet je het pas als je de deur geopend hebt.’ Op deze wijze opent Tonke Dragt haar boek Zeeën van tijd. Aan de andere kant van de deur uit 1992. Niet eerder heb ik dit werk van Dragt gelezen, sterker nog: dit is het eerste boek uit haar oeuvre … [Lees meer...] overEen tijdloos verhaal aan de andere kant van de deur
Meer is altijd beter
Reuze benieuwd ben ik, al sedert november vorig jaar, want toen kondigde Uitgeverij Pluim de verzamelbundel 10 onder 30 aan: ‘een barometer van het literaire klimaat en een voorspelling van de literaire sterren van de toekomst’. Het betrof een keuze van tien, geheim gehouden, veelbelovende auteurs van onder de dertig, uitverkoren door Marja Pruis, die zelf 64 is en zodoende als … [Lees meer...] overMeer is altijd beter
‘Een aristocratisch artikel’
Over het Hinaufkaufen (2) Meer dan een eeuw lang kon binnen het boekenvak worden volgehouden dat de afnemer van goedkope lectuur uit zichzelf wel zou overgaan tot de aanschaf van duurdere boeken. Al die tijd was er niets wat daarop duidde. En toch werd die profetie uiteindelijk vervuld. ‘De Boekhandel heeft zijn toekomst even als ieder ander vak. De moderne geest dringt … [Lees meer...] over‘Een aristocratisch artikel’
Over het Hinaufkaufen
Meer dan een eeuw lang kon binnen het boekenvak worden volgehouden dat de afnemer van goedkope lectuur uit zichzelf wel zou overgaan tot de aanschaf van duurdere boeken. Al die tijd was er niets wat daarop duidde. En toch werd die profetie uiteindelijk vervuld. Veilingen van uitgeversrestanten konden volgens een inzender in het Nieuwsblad voor den Boekhandel van 1859 geen … [Lees meer...] overOver het Hinaufkaufen
