Als je de opschriften op de markt en in de winkels in Zaandam mag geloven, is peen in onze streek ’t gewone woord voor de wortel, de Daucus carota. Dat klopt aardig met ’t kaartje dat hierbij gaat, want hoewel in Noord-Holland wortel ’t meest gebruikt wordt, komt peen toch in een aantal plaatsen voor, de gearceerde cirkeltjes, ook in Zaandam, als … [Lees meer...] overEtymologica: peen
Artikel
Hoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
De nieuwe regering is er nog niet eens, maar dit weekeinde lichtte de toekomstige premier al een tipje van de sluier op over de manier waarop zijn regering de leescrisis te lijf gaat. Met het socialemediaplatform X! Dat 'emancipeert en bevrijdt de massa's'. Want kennelijk krijgen we een sociaal-democratische regering die gaat doen aan arbeidersverheffing. Dankzij X zullen … [Lees meer...] overHoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
Het mysterie van de backstep
Gegeven: een grafkist om een fiets in te begraven. We zitten in The Dalkey Archive van Flann O’Brien en na de ontmoeting met Augustinus in een grot onder water verbazen we ons nergens meer over. We krijgen straks ook nog een Joyce die blijkt te leven en te wonen in het stadje Skerries (we schrijven beginjaren 1960) waar hij hulpbarman in een kroeg is. Dus mensen die door … [Lees meer...] overHet mysterie van de backstep
De taal van de student
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.2) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje geven ze een kort historisch overzicht van een van de … [Lees meer...] overDe taal van de student
Leuven Frans, Leuven Vlaams, Leuven Engels? 1968
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.1) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje trappen ze met wat petite histoire een nieuw luik van de reeks af waarin de … [Lees meer...] overLeuven Frans, Leuven Vlaams, Leuven Engels? 1968
Het eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Er is maar één Nederlandse schrijver die het lukt een feel good-verhaal te maken over de euthanasie op een moeder, en over een miskraam, en de platheid van een groepje acteurs en filmmakers, en dat is Ronald Giphart. Ik beschouw Ik omhels je met duizend armen (2000) als zijn meesterwerk. (In mei verschijnt er na bijna vijf jaar eindelijk weer een nieuwe druk, ik geloof de 22e.) … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Dubbel
De uil had zich vervlogen naar een kat,sloeg daar zijn nagels uit terwijl hij dieveel liever zag verloren aan een rat.Wie dat niet vat, die vreet geen poëzie. Je kunt naar Rome of het Leidseplein,maar het zal altijd draaien om het rijmvan wie je bent of graag zou willen zijn.Om scherven, snippers, een tekort aan lijm. Wie gelooft nog in de rechte lijn?Dat je geen vader … [Lees meer...] overDubbel
Der is neat om glêd te striken
Trinus Riemersma (1938-2011) is in grut Frysk skriuwer. Hy wûn twa kear de heechste literêre priis fan Fryslân, de Gysbert Japicxpriis: yn 1967 foar syn debútroman Fabryk en yn 1995 foar syn masterwurk De reade bwarre. In man dy’t in biografy fertsjinnet en dy no ek krijt. Skriuwer is syn omkesizzer Doeke Sijens. ‘Us mem wie in suster fan Trinus, dus ik ha him en de famylje … [Lees meer...] overDer is neat om glêd te striken
Heilige Gramschap
Debuut van Maurice D’Haese heruitgegeven Deze zomer heeft de Vlaamse uitgeverij Houtekiet ongevraagd een stille wens van mij in vervulling doen gaan: ze besloot tot heruitgave van de onbekende prachtroman De Heilige Gramschap van Maurice D’Haese, een boek dat veel meer aandacht verdient dan het tot dusver kreeg. Het was D’Haeses debuut dat in 1952 verscheen, maar ondanks … [Lees meer...] overHeilige Gramschap
Herman Koch
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overHerman Koch
De avonden van Gerard Reve in de klas
De herdenking van het honderdste geboortejaar van Gerard Reve is niet onopgemerkt gebleven. Het Literatuurmuseum heeft naar aanleiding daarvan zelfs een tiendelige ‘kletspodcast’ over De avonden uitgezonden, goed voor niet minder dan zeven en een half uur radio, en daar heb ik met heel gemengde gevoelens naar zitten te luisteren. Zie mijn reactie op: … [Lees meer...] overDe avonden van Gerard Reve in de klas
Voornamenlijstjes
NRC 5-1-2024 Voornamendrift 110 De media krijgen maar geen genoeg van populaire voornamen, ook al is er weinig nieuws te melden. Noah staat weer één bij de jongens en bij de meisjes stond Julia al jaren hoog. In de top-20 kwamen bij de jongens Mats en Guus er in en gingen Boaz en Benjamin er uit. Bij de meisjes kwamen Elin en Maeve binnen en verdwenen Lotte en Eva. De … [Lees meer...] overVoornamenlijstjes
God zou een paard kunnen zijn
Het is Lucebert-jaar! Althans, op 15 september 2024 vieren we de honderdste geboortedag van de grote kunstenaar – die een paar jaar geleden met zo'n enorme smak van allerlei voetstukken donderde, toen bleek dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog ronduit antisemitische brieven had geschreven aan een geliefde. Het jaar lijkt nu begonnen te zijn met nog meer brieven aan een … [Lees meer...] overGod zou een paard kunnen zijn
Bij een explosie
In een heel heldere analyse van de gespannen situatie rond Israël en Libanon, in de Volkskrant van 6 januari 2024, refereert Jenne Jan Holtland in de eerste alinea aan ‘de drone-aanval van afgelopen dinsdag, waarbij Israël een hoge Hamas-leider doodde in zuidelijk Beroet.’ In de derde alinea komt hij op dit onderwerp terug met de woorden: ‘Dinsdag: de moord op … [Lees meer...] overBij een explosie
De voorzetsels van Lale Gül
Marc van Oostendorp bracht in Neerlandistiek een interessante discussie op gang over de taal in het werk van Lale Gül, de ‘Lale Gül taal’. Met daarbij de vraag over de relatie tussen ‘afwijking’ en ‘norm’, en over de verschillende manier waarop literatuurmensen en taalkundigen daarnaar kijken. Moet het afwijkende taalgebruik gezien worden als een bewijs van onvermogen, een … [Lees meer...] overDe voorzetsels van Lale Gül
Spellinggeweten
Wat een vreselijk woord heb ik een tijdje geleerd door de – op zich lovenswaardige – kerndoelen Nederlands te lezen. Ik ben er nog steeds ontdaan van. Een woord dat me de haren te berge doet rijzen, al is het maar omdat het laat zien dat een strijd die ik inmiddels al decennia voer, echt nergens toe leidt, dat de hele wereld aanneemt dat het volkomen normaal is om kinderen op … [Lees meer...] overSpellinggeweten
Wat talingen tekent
Met een groene oogschaduw geschikt voor de jaren tachtig gaat het manvolk der wintertalingen welgesmukt de wereld door. Ook de zomertalingen zijn mooi bij de kijkers gevlekt, zij het met wit. Ligt dat misschien vervat in de benaming taling? Niet alleen de kleur van de vlek verschilt tussen de twee talingen hier, ook de plek en vorm. Bij de wintertaling wordt het oog geheel … [Lees meer...] overWat talingen tekent
Meester van het aforisme
Uitgever Aart Hoekman schreef een mooi boek over de laatste jaren (2017-2020) van zijn goede vriend, de schrijver Maarten Biesheuvel. De opzet van dit fraai vormgegeven kleine boek is even eenvoudig als genereus. In cursieve letter laat hij Biesheuvel ruim aan het woord en dat levert trefzeker proza op. Het gaat om een heel kleine selectie uit zo'n 20 uur aan geluidsopnamen. … [Lees meer...] overMeester van het aforisme
Ironie voor kinderen
Soms kun je pas goed leren hoe ingewikkeld iets is door te zien hoe kinderen het doen. Ironie herkennen bijvoorbeeld: iemand zegt iets, 'Schumann is mijn favoriete componist aller tijden', en je beseft meteen: hier klopt iets niet, hier is ironie aan de hand. Er wordt wel over geklaagd dat ironie niet meer begrepen wordt, overigens zonder dat er bij mijn weten ooit enig bewijs … [Lees meer...] overIronie voor kinderen
De prunus
Je had een prunus in mijn tuin geplantwaarmee je mijn verjaardag vieren wilde.Een tere boom, pril in het oud verbandvan bloeien, sterven, huilen, tierelieren. Hij heeft het niet gered – geen zin in grondom te bestaan – maar gaf mij reden omniet steeds te denken aan de vreemde wonddie woorden vloeien liet, de korst die glom. Hoe bloeit hij nu, hoe lang ook al verdord.Met … [Lees meer...] overDe prunus
Jan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (10 en slot)
Alle Jan Klaassen-schrijvers?... Zijn ze allemaal stuk voor stuk zonder uitzondering massaal toegedekt en toegedekend ingepakt en ingestopt, gesmoord en vermoord door de pedagogerie? Neen! Er is er één die dapper weerstand biedt aan de verleutering, verkleutering en verpietepeutering van de oerfiguur. Eén die de klassieke pop uit het stof haalt, met … [Lees meer...] overJan Klaassen, de Nederlandse Petroesjka (10 en slot)
Waarom maakt een komma het verschil?
Iedereen herkent het wel: je staat ’s ochtends op met een brandende vraag als ‘Sinds wanneer hangt het verschil tussen een uitbreidende en beperkende bijzin eigenlijk af van een komma?’ of ‘Wie heeft de gekke regel bedacht dat er geen komma mag staan voor en?’ Hoe kun je nu het antwoord op zo’n vraag vinden? Daarvoor moet je zoveel mogelijk oude taalgidsjes … [Lees meer...] overWaarom maakt een komma het verschil?
Hoe erg het is dat het Taalmuseum gesloten is
Vindt de academische taalkunde het eigenlijk wel belangrijk dat anderen ook iets over de taalkunde weten? Het was een van de opmerkelijkste aankondigingen van de sluiting van een museum die ik ooit gehoord heb: Fresco Sam-Sin vertelde zaterdag bij De Taalstaat dat hij zijn Taalmuseum heeft moeten sluiten. Wat het opmerkelijk maakt is het enthousiasme waarmee Sam-Sin vertelt … [Lees meer...] overHoe erg het is dat het Taalmuseum gesloten is
Wonderlijke verbindingen
Op het eiland waar ik rust en ruimte zoek, leg ik de laatste hand aan mijn beloofde boek en lees ik soms iets om de zinnen te verzetten. Zo stak ik voor vertrek nog gauw een late roman van Willem Brakman in mijn reistas: De gelukzaligen (1997). Dat bleef vanmiddag niet onopgemerkt aan de stamtafel van hotel Van der Werff. Lezend in de gelagkamer, schuilend voor de eindeloze … [Lees meer...] overWonderlijke verbindingen
‘Het mirakel van Edam’, een koppermaandag present
Op de website van de Stichting Tourist Information Edam-Volendam kunt u lezen dat er in 1602 een grote stadsbrand plaatsvond in Edam, die ontstond nadat de bliksem in de kerktoren geslagen was. In dat zelfde jaar drukte Hieronymus Verdussen te Antwerpen een pamflet, waarin de ‘ware’ toedracht van deze ramp uit de doeken gedaan werd. U kunt dit pamflet op Google Books lezen door … [Lees meer...] over‘Het mirakel van Edam’, een koppermaandag present
