Door Ton Harmsen Kerstmis heeft iets pastoraals. Het Weihnachtsoratorium van Johann Sebastian Bach bevat Hirtenmusik, Nederlanders zingen ‘De herdertjes lagen bij nachte’ en tijdens het kerstoffensief in de Gysbreght, de massamoord in de kerstnacht, spreekt de ‘Rey van Edelingen’ over de aanbidding door de herders: . De doecken daer dit kint in leit . … [Lees meer...] overNieuwjaar met Thomasvaer
17e eeuw
Mithridate van Racine: psychologisch raffinement en coups de théâtre
Door Ton Harmsen Racine’s Mithridate is onweerstaanbaar, niet alleen door de welluidende stijl maar vooral door de vele hartstochten die haarfijn tegen elkaar uitgespeeld worden. De structuur van een toneelstuk is voor de smaak van het classicisme pas goed als alle handelingen regelrecht uit elkaar voortvloeien, als er een logisch verband bestaat tussen alle scènes. Dat … [Lees meer...] overMithridate van Racine: psychologisch raffinement en coups de théâtre
In memoriam Karel Bostoen (1943-2016)
Door Johan Koppenol Vorige week donderdag, 15 december, overleed in zijn woonplaats Leiden Karel Bostoen. Karel werd geboren en groeide op in het Vlaamse Roeselaere. Toen hij de leeftijd had om te gaan studeren koos hij echter voor Amsterdam: daar kon je Nederlands studeren in plaats van Germaanse talen. Het feit dat zijn oudere broer Guido al in Nederland was neergestreken … [Lees meer...] overIn memoriam Karel Bostoen (1943-2016)
De eerste stapjes van een AiO
Door Jorik van Engeland Mijn eerste maanden als aio gingen gepaard met veel tegenstrijdig advies. Doe maar rustig aan, je zit pas in je eerste jaar. Als je iets wilt, moet je er voor gaan! Is het niet te vroeg om al over publiceren na te denken? Een publicatie laat altijd op zich wachten, je kan niet vroeg genoeg beginnen. Je thesis schrijf je bijna helemaal in je laatste … [Lees meer...] overDe eerste stapjes van een AiO
Het toppunt van retorica: Sophocles’ Philoctetes
Door Ton Harmsen Hoe meesterlijk de Griekse tragedieschrijver Sophocles ook is, in de Nederlandse renaissance is hij een ondergeschoven kindje. Cornelis van Ghistele, die ook Ovidius en Terentius vertaalde, zette Sophocles’ Antigone over uit een Latijnse versie (1556). Verder bracht de zestiende eeuw niets voort, behalve de vertaling van Ajax in het Latijn door Josephus Justus … [Lees meer...] overHet toppunt van retorica: Sophocles’ Philoctetes
Een nieuw nummer van ‘De Zeventiende Eeuw’
Een nieuwe aflevering van De Zeventiende Eeuw is verschenen. Dit nummer bestaat voor het grootste deel uit het themadossier over de invloed van Spaans theater op de zeventiende-eeuwse Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Vanuit verschillende invalshoeken beschrijven de auteurs de dynamiek van de cultural transfer van Spaanse stukken naar het Noord- en Zuid-Nederlands … [Lees meer...] overEen nieuw nummer van ‘De Zeventiende Eeuw’
Thomas Morus als verjaardagsgeschenk voor Jacob Cats
Door Ton Harmsen Van Leuven tot Bredevoort, overal in Nederland en België zijn lezingen, congressen, tentoonstellingen, snapshots en boekpresentaties rond de Utopia van Thomas Morus, die precies vijfhonderd jaar geleden in Leuven voor het eerst gedrukt werd. Morus was een rijk en vooraanstaand jurist, humanist en raadsman van Hendrik VIII. Zoals Erasmus zijn Lof der Zotheid aan … [Lees meer...] overThomas Morus als verjaardagsgeschenk voor Jacob Cats
Oorlog met andere middelen
Door Marc van Oostendorp Ik ken echt helemaal niemand die liever Dantes Paradiso leest dan Inferno. Ellende moet er zijn en anders vallen we in slaap. Wat dat betreft valt Lotte Jensen niet te benijden, die voor haar boek Vieren van vrede. Het ontstaan van de Nederlandse identiteit 1648-1815 door vele, vele jubelzangen, allegorieën en vrome overpeinzingen over de vrede heeft … [Lees meer...] overOorlog met andere middelen
Hugo de Groot op de zeilwagen van Simon Stevin
Door Ton Harmsen In de winter van 1601 nodigde prins Maurits een gezelschap van 28 man uit om hem te vergezellen op het uitstapje van de eeuw. De reis in de zeilwagen die Simon Stevin voor hem had gebouwd ging in razende snelheid over het strand van Scheveningen naar Petten. Onder de genodigden waren de Franse gezant Paul Choart de Buzanval, de Spaanse admiraal Francisco … [Lees meer...] overHugo de Groot op de zeilwagen van Simon Stevin
CALL FOR ARTICLES: EARLY MODERN LOW COUNTRIES (EMLC)
Door Feike Dietz In the spring of 2017, Early Modern Low Countries (EMLC) will publish its first issue. This new open access journal will appear in two installments every year, containing high-quality, original scholarship for an international readership on any aspect of the history and culture of the Low Countries between 1500 and 1800. The successor of two well-reputed … [Lees meer...] overCALL FOR ARTICLES: EARLY MODERN LOW COUNTRIES (EMLC)
Verlies van botheid door buitenlanders
Door Marc van Oostendorp In zijn nieuwe boek Lof der botheid deinst René van Stipriaan er niet voor terug zijn lezer eens flink te kwellen. In een van de hoofdstukken gaat het over de biografie van Constantijn Huygens, en Van Stipriaan beschrijft dan hoe in de loop van de tijd verschillende potentiële biografen zijn teruggedeinsd: dat leven duurde te lang, en zat te vol met … [Lees meer...] overVerlies van botheid door buitenlanders
Een slaef wil my verkrachten: Josef in Egypte
Door Ton Harmsen Bij de held breekt inzicht door, en daarmee kantelt de toestand op het toneel. De agnitio en de peripetie vormen de kern van de aristotelische toneeltheorie. De kunst is die ommekeer niet te presenteren als weer een nieuw hoofdstuk in het verhaal, maar als een dramatische psychologische climax. Een tragedie over Josef en de vrouw van Potifar moet dus niet … [Lees meer...] overEen slaef wil my verkrachten: Josef in Egypte
P.C. Hoofts tragedie Achilles en Polyxena op het Muiderslot
Op 16 maart 2017, de dag dat P.C. Hooft (1581-1647) 436 jaar geworden zou zijn, speelt Theater Kwast zijn tragedie “Achilles en Polyxena” op de beste plek denkbaar: in de ridderzaal van het Muiderslot. Een beetje verjaarsfeestje is natuurlijk niet compleet zonder de Trojaanse oorlogen. … [Lees meer...] overP.C. Hoofts tragedie Achilles en Polyxena op het Muiderslot
Een berooide student en een zingende molenaar
Door Ton Harmsen Het leven van een filoloog is met het internet in korte tijd wel een stuk gemakkelijker geworden. Natuurlijk was het twaalf jaar geleden veel avontuurlijker: als je iets wilde weten bracht je uren door in studiezalen en je was dolgelukkig als je vond wat je zocht, of iets wat erop leek. Nu tik je bij google drie woorden in en daar is het resultaat. De … [Lees meer...] overEen berooide student en een zingende molenaar
In reprise: Josef in Dothan, Vondels tiende tragedie
Door Ton Harmsen Het was al lang aangekondigd, en nu is het zover: www.inreprise.org is gelanceerd. Op de website staat een lijst van honderd spelen waaruit theatermakers kunnen kiezen, en er zal van alles gebeuren om het zover te krijgen dat ze op enig niveau – van simpele leesvoorstelling tot gecostumeerde avondvulling – iets daarvan opvoeren. Gelukkig is ongeveer een kwart … [Lees meer...] overIn reprise: Josef in Dothan, Vondels tiende tragedie
Spellingsvariatie als betekenisvariatie: over De Hond, Floddertje en de Statenbijbel
Door Feike Dietz Ophef over ij en ei Vorige week pleitte Maurice de Hond in de Volkskrant voor afschaffing van de ‘korte ei’, omdat het onderscheid geen enkele functie heeft, terwijl het zijn zevenjarige dochter veel verspilde energie kost om te leren welke woorden met de ‘ei’ en de ‘ij’ gespeld moeten worden. Het voorstel maakte bijzonder veel los: er verschenen columns en … [Lees meer...] overSpellingsvariatie als betekenisvariatie: over De Hond, Floddertje en de Statenbijbel
Johan de Brune: Gesuyckert met goe tael, gekruydt met scherpe reden
Door Ton Harmsen Constantijn Huygens is een Hagenaar, maar zijn hele leven lang heeft hij ook iets met Zeeland. Het begon toen hij nog jong, ambteloos en onbekend was: de Zeeuwse pensionaris Jacob Cats vroeg hem bij te dragen aan de gedichtenbundel Zeeuwse nachtegaal. Ook Johan de Brune de Oude, die Cats als pensionaris zou opvolgen, leverde werk voor de lyriekbundel die in … [Lees meer...] overJohan de Brune: Gesuyckert met goe tael, gekruydt met scherpe reden
Het reisverslag van Coenraad Ruysch. Deel XXIII: Van Marseille tot Montauban
Wij publiceren hier een kritische editie van het reisverslag van Coenraad Ruysch, verzorgd door Alan Moss van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hieronder staan links naar de tot nu toe verschenen delen: Ten geleide Verantwoording Deel I: mei 1674 – Van Amsterdam tot Hamburg | Google Earth Deel II: juni 1674 –Van Hamburg tot Ulm | Google Earth Deel III: juli-september 1674 … [Lees meer...] overHet reisverslag van Coenraad Ruysch. Deel XXIII: Van Marseille tot Montauban
Nederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Door Cora van de Poppe Recentelijk was in het nieuws veel aandacht voor de opmars van Engels in het wetenschappelijk onderwijs. Het merendeel van alle studies aan Nederlandse universiteiten wordt inmiddels al in het Engels gedoceerd. Deze trend wordt niet door iedereen met blijdschap ontvangen; de Taalunieraad pleit bijvoorbeeld juist voor een sterke positie van het Nederlands … [Lees meer...] overNederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Erasmus in Weerts dialect
Door Ton Harmsen Mijn wekelijkse column in Neerlandistiek.nl werpt vruchten af. Ik krijg opmerkingen van lezers over mijn data en mijn digitale edities, suggesties voor onderwerpen en complete teksten om te publiceren. Deze week stuurde Michiel de Vaan, aan de lezers van Neerlandistiek.nl welbekend, mij een bijzondere Erasmusvertaling toe, in een Nederlands dialect. Ik schreef … [Lees meer...] overErasmus in Weerts dialect
Gods roede versus Ursula
Door Ton Harmsen Voor zijn negende tragedie, Maeghden, haalt Vondel zijn stof uit de martelaarsverhalen. Hij kiest het levensverhaal van de heilige Ursula. Haar naamdag is 21 oktober, maar zelfs of zij bestaan heeft is de vraag. De veertienjarige Schotse koningsdochter maakt, om onder een huwelijk met een heidense prins uit te komen, met goedvinden van haar vader en in … [Lees meer...] overGods roede versus Ursula
Op de grens van literatuur en geschiedschrijving
Geen enkel Nederlands toneelstuk is in de zeventiende en achtiende eeuw zo vaak gedrukt en opgevoerd als Belegering ende het ontset der stadt Leyden door Reynier Bontius. Dit blij-eindend treurspel, voor het eerst gedrukt in 1645, hield tot 1821 stand op het Nederlandse toneel. Daarna werd het spoedig vergeten, maar met 111 drukken had het een ware zegetocht achter de rug. … [Lees meer...] overOp de grens van literatuur en geschiedschrijving
Electra: Vondel nieuwe stijl
Door Ton Harmsen Met zijn vertaling van Sophocles’ Electra (1639) gaat voor Vondel een nieuwe zon op. In de opdracht aan Tesselschade Roemers bewondert hij de stijl van Sophocles: ‘Walgelijcke opgeblaezenheid, waer van Griecken en Latynen hoe aelouder, hoe vryer zijn, heeft hier nergens plaets.’ We zagen ook al dat de karakterontwikkeling in de dialoog tussen Electra en haar … [Lees meer...] overElectra: Vondel nieuwe stijl
Wat staat daer?
Door Bas Jongenelen Het lezen van oude handgeschreven berichten is niet moeilijk. Vroeger konden ze die dingen immers ook lezen, dus waarom zouden wij dat nu niet meer kunnen? Het lezen van een Middeleeuws handschrift is dus net zo eenvoudig als Chinees: miljoenen mensen kunnen het. Ja, was het maar zo simpel, als je er niet mee opgegroeid bent, dan kom je er niet zo makkelijk … [Lees meer...] overWat staat daer?
Wwww
Door Ton Harmsen Leonard Blussé klaagde in zijn valedictio dat in het groot-auditorium van de Leidse Academie geen gebruik gemaakt mag worden van powerpoint. Zijn afscheidsrede ging over de cultuurcentra die ontstaan aan de monding van grote rivieren, zoals Shanghai aan de Yangzi jiang en Leiden aan de Rijn. Leonard liet zich door de Leidse mores niet uit het veld slaan: Maar … [Lees meer...] overWwww
