Door Ton Harmsen Laat je een paar keer keihard plat op het toneel vallen, maak je belachelijk door angstig weg te lopen voor een duel. Of beraam uit woede over een futiliteit een dubbele moord. Als je dat in 1668 in een Nederlandse klucht doet – zoals Adriaan Bastiaensz de Leeuw in Broershert – is je succes een eeuw lang verzekerd. Adriaan Bastiaensz. Leeuw was toneelspeler … [Lees meer...] overBroershert, de duëllerende huisknecht
17e eeuw
Met Lambert van den Bos naar de kastelen van Napels
Door Ton Harmsen Italië is het land waar de oudheid en de renaissance nog altijd het straatbeeld bepalen. Een reisgids uit de zeventiende eeuw laat zien hoeveel er in de loop der eeuwen toch veranderd is. In de Wegh-wyser door Italien (1657) geeft Lambert van de Bos een beeld van Napels zoals het er uitzag toen het tot het Spaanse koninkrijk van Filips de Tweede, de Derde en … [Lees meer...] overMet Lambert van den Bos naar de kastelen van Napels
Helden in de hemel van Nassau
Door Ton Harmsen De meest lucratieve verovering in de opstand tegen Spanje was die van de Zilvervloot. ‘Zijn naam is klein, zijn daden bennen groot’ klinkt het nog eeuwenlang in de klaslokalen. Ook militair heeft Piet Heyn de republiek veel goed gedaan: ineens was er geld voor het onbetaalbare initiatief van Frederik Hendrik om ’s-Hertogenbosch te veroveren. Hij had daarvoor … [Lees meer...] overHelden in de hemel van Nassau
Het reisverslag van Coenraad Ruysch. Deel XXI: Van Lyon tot Grenoble
Wij publiceren hier een kritische editie van het reisverslag van Coenraad Ruysch, verzorgd door Alan Moss van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hieronder staan links naar de tot nu toe verschenen delen: Ten geleide Verantwoording Deel I: mei 1674 – Van Amsterdam tot Hamburg | Google Earth Deel II: juni 1674 –Van Hamburg tot Ulm | Google Earth Deel III: juli-september … [Lees meer...] overHet reisverslag van Coenraad Ruysch. Deel XXI: Van Lyon tot Grenoble
Het estafettestokje van de Carthaagse spelen
Door Ton Harmsen ‘Eindelijk! De Lairesse’: Rijksmuseum Twenthe bereidt onder die titel een overzichtstentoonstelling over Gerard de Lairesse voor. Daar zullen ongetwijfeld de zes gravures te zien zijn die hij in 1668 maakte voor de toneelstukken Didoos doot en Julfus van Andries Pels. Aan elk bedrijf gaat een toepasselijke gravure vooraf van deze kunstschilder en graveur uit … [Lees meer...] overHet estafettestokje van de Carthaagse spelen
Andries Pels op de drempel van het Frans-Klassicisme
Door Ton Harmsen In 1669 is Andries Pels een van de oprichters van Nil Volentibus Arduum. Maar in 1668 was het Frans-Klassicisme nog ver weg. Zonder zich te bekommeren over ‘eenheid van handeling’ of ‘waarschijnlijkheid’ schrijft Pels in dat jaar twee stukken waarin kunst- en vliegwerken, godenverschijningen, lange monologen en verdeling in drie bedrijven nog een heel andere … [Lees meer...] overAndries Pels op de drempel van het Frans-Klassicisme
Jaarcongres Werkgroep Zeventiende Eeuw
Het jaarcongres 2016, ‘Oud… Maar niet versleten! Ouderdom in de zeventiende eeuw’, vindt plaats in de Universiteitsbibliotheek van de Katholieke Universiteit Leuven (Ladeuzeplein 21) op zaterdag 27 augustus 2016. Programma 10h00– Welkomstwoord voorzitter DZE 10h15-11h00 Keynote Lynn Botelho (Indiana University of Pennsylvania) 11h00-12h30 – Fysieke aspecten van … [Lees meer...] overJaarcongres Werkgroep Zeventiende Eeuw
Catharina Questiers vondelt zonder het te zeggen
Door Ton Harmsen Hoe belangrijk Horatius voor Vondel ook was, slechts tweemaal heeft hij een van diens odes metrisch vertaald. Maar in 1654 verscheen zijn prozavertaling van alle ‘Odes’, het ‘Carmen saeculare’ en de ‘Ars poetica’. Horatius compleet, behalve de satiren en de brieven. Vondels vertaling van de eerste ode heeft zijn buurvrouw Catharina Questiers geïnspireerd tot … [Lees meer...] overCatharina Questiers vondelt zonder het te zeggen
Het reisverslag van Coenraad Ruysch. Deel XX: Van Genève tot Lyon
Wij publiceren hier een kritische editie van het reisverslag van Coenraad Ruysch, verzorgd door Alan Moss van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hieronder staan links naar de tot nu toe verschenen delen: Ten geleide Verantwoording Deel I: mei 1674 – Van Amsterdam tot Hamburg | Google Earth Deel II: juni 1674 –Van Hamburg tot Ulm | Google Earth Deel III: juli-september … [Lees meer...] overHet reisverslag van Coenraad Ruysch. Deel XX: Van Genève tot Lyon
Scheele Griet grijpt haar kans
Door Ton Harmsen Het gaat goed met de zeventiende-eeuwse klucht. Er zijn opvoeringen door het hele land, het ouderwetse vermaak vindt waardering. Ceneton merkt dat ook: steeds vaker sturen lezers uit alle windstreken door hen gedigitaliseerde kluchten toe. Hoe meer handen, hoe lichter het werk. De jongste aanwinst is De klucht van Scheele Griet of gestrafte wellust door … [Lees meer...] overScheele Griet grijpt haar kans
Vrede: utopie of haalbaal ideaal? Boekpresentatie & debat
In de loop van de geschiedenis zijn tal van vredescongressen georganiseerd en vredesorganisaties opgericht. De Nobelprijs voor de vrede is ingesteld om personen te eren die zich op uitzonderlijke wijze voor de vrede hebben ingezet. Cynici menen echter dat de toestand van vrede nooit te bereiken zal zijn. Sterker nog: elke vrede vormt de opmaat van een nieuwe oorlog. Wie heeft … [Lees meer...] overVrede: utopie of haalbaal ideaal? Boekpresentatie & debat
Gysbreght voor Grotius: Vondels zevende tragedie
Vondel draagt zijn Gysbreght van Aemstel (1637) op aan Hugo de Groot. Die was in 1631 en 1632 enige tijd in Amsterdam geweest in de hoop amnestie te krijgen en zich weer blijvend in Holland te kunnen vestigen. Amsterdam had een sterke arminiaanse factie met burgemeesters als Andries Bicker en Jacob Dircksz de Graeff, maar dat wil niet zeggen dat Grotius er erg hartelijk is … [Lees meer...] overGysbreght voor Grotius: Vondels zevende tragedie
Video: Herstelde Hongers-dwang
Het is 3 december 1573. Don Frederik, de zoon van de gevreesde Hertog van Alva, strijkt met zijn troepen neer voor de muren van Haarlem met het verzoek of de bevolking zich over wil geven. De Haarlemmers weigeren. Een ontluisterende belegering van 7 maanden volgt. Aanvankelijk lukt het om de stad over het bevroren Haarlemmermeer te bevoorraden, maar als de dooi inzet wordt de … [Lees meer...] overVideo: Herstelde Hongers-dwang
Jacob Cats als rechtbankverslaggever
Door Ton Harmsen Behalve haar proefschrift over funeraire poëzie schreef Sonja Witstein ook twaalf artikelen, die gebundeld zijn in Een wett-steen van de ieught. Die titel verwijst naar de woorden waarmee Huygens de professor omschrijft in zijn Zedeprinten; het is ook een verwijzing naar de Wetsteen der vernuften, wat een van Witsteins lievelingsboeken was. Over Jacob Cats … [Lees meer...] overJacob Cats als rechtbankverslaggever
Met Lambert van den Bos naar de kerken van Napels
Door Ton Harmsen Wie naar het buitenland gaat koopt een reisgids. In de zeventiende eeuw was dat niet anders. Er waren gidsen voor allerlei landen, variërend van praktische handleidingen (type Lonely Planet) tot beschrijving van kunst en cultuur (Agon cultuurgids). Italiëgangers – handelaars, studenten, geleerden, geestelijken en militairen – reisden over de Alpen of per boot, … [Lees meer...] overMet Lambert van den Bos naar de kerken van Napels
Het reisverhaal van Coenraad Ruysch. Deel XIX: Genève
Wij publiceren hier een kritische editie van het reisverslag van Coenraad Ruysch, verzorgd door Alan Moss van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hieronder staan links naar de tot nu toe verschenen delen: Ten geleide Verantwoording Deel I: mei 1674 – Van Amsterdam tot Hamburg | Google Earth Deel II: juni 1674 –Van Hamburg tot Ulm | Google Earth Deel III: juli-september … [Lees meer...] overHet reisverhaal van Coenraad Ruysch. Deel XIX: Genève
Gedicht: G.A. Bredero — Het elfde sonnet van de schoonheid
HET ELFDE SONNET VAN DE SCHOONHEID O rijpen boezem wit die voor mijn ogen stadig Zo liefelijken zweeft, gelijk den wederschijn Van d'allerwitste sneeuw aan d'oorsprong van den Rijn - Maar uwe schimmering, o zwakke ogen schadig! Met maagdelijke melk verschijnen daar beladig Twee zilver dopkens rond, op elke staat een robijn, 't Zijn appelkens gelijk, daarop twee … [Lees meer...] overGedicht: G.A. Bredero — Het elfde sonnet van de schoonheid
Een schilderijententoonstelling in Vondels zesde toneelstuk
Door Ton Harmsen Het is een beetje verwarrend dat het woord ‘treurspeler’ bij Vondel twee betekenissen heeft: het is zowel een personage uit een treurspel als een treurspelschrijver. De laatste betekenis heeft het woord in de voorrede van Huigh de Groots Iosef of Sofompaneas, waar Vondel schrijft: ‘Ick hier mede vast in ’t vertolcken en rijmen bezigh en verruckt zijnde, liet my … [Lees meer...] overEen schilderijententoonstelling in Vondels zesde toneelstuk
Nederlandse poëzie van Caspar Barlaeus
Door Ton Harmsen Funeraire gedichten, met lof en rouw, verliesverwerking en troost, kunnen heel erg persoonlijk zijn. Dat leert het proefschrift van Sonja Witstein ons. Vondel over zijn dochtertje, Huygens over zijn vrouw, Hooft over zijn jeugdvriendin: het onderwerp staat heel dicht bij de dichter, en daar kan emotionele en indrukwekkende poëzie uit voortkomen. Een dichter … [Lees meer...] overNederlandse poëzie van Caspar Barlaeus
De kluchten van Joan van Paffenrode
Door Ton Harmsen Gelukkig beschikt de mens over een flinke dosis leedvermaak, anders zouden we maar weinig plezier beleven aan het zien of lezen van een zeventiende-eeuwse klucht. In die kluchten leren we de mens van zijn slechtste en ongelukkigste kant kennen. In blijspelen wil de hoofdpersoon nog wel eens iets goeds doen, daar helpen de personages elkaar om uit de … [Lees meer...] overDe kluchten van Joan van Paffenrode
Paffenrode’s treurspel over Willem van Arkel
Door Ton Harmsen Veldslagen, belegeringen van steden en strooptochten van legers: de literatuur staat er vol mee. Het beleg van Maastricht van 1673 (de stad is vaker ingenomen) is op minstens twee plaatsen terug te vinden in de literatuurgeschiedenis. Op 24 juni 1673 sneuvelde daar de graaf van Artagnan, die eeuwig voortleeft in De drie musketiers van Alexandre Dumas. … [Lees meer...] overPaffenrode’s treurspel over Willem van Arkel
Het reisverhaal van Coenraad Ruysch. Deel XVIII: Van Vicenza tot Genève
Wij publiceren hier een kritische editie van het reisverslag van Coenraad Ruysch, verzorgd door Alan Moss van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hieronder staan links naar de tot nu toe verschenen delen: Ten geleide Verantwoording Deel I: mei 1674 – Van Amsterdam tot Hamburg | Google Earth Deel II: juni 1674 –Van Hamburg tot Ulm | Google Earth Deel III: juli-september … [Lees meer...] overHet reisverhaal van Coenraad Ruysch. Deel XVIII: Van Vicenza tot Genève
Erasmus’ strijd tegen de oorlog
Door Ton Harmsen In het derde hoofdstuk van zijn autobiografie (La vita scritta da lui medesimo) staat Benvenuto Cellini tegenover een dreigende groep mensen. Onvervaard zwaait hij met een mes, terwijl hij zelfverzekerd uitroept: ‘als iemand mij aanvalt, haal dan snel de biechtvader, want de dokter zal niets meer voor hem kunnen doen’ (corra per il confessoro, perchè il medico … [Lees meer...] overErasmus’ strijd tegen de oorlog
Vondels vijfde tragedie: de rampzalige kuisheid van Hippolytus
Door Ton Harmsen Geeraerdt Brandt, niet in alle opzichten een vriend van Vondel want hij was afkerig van diens katholicisme, bewonderde de oude meester zeer en bezocht hem geregeld. De grote hoeveelheid bijzonderheden die hij daardoor over zijn leven en zijn werk kende stelde hem in staat een biografie te schrijven vol feiten die anders niet bewaard zouden zijn. In 1682, drie … [Lees meer...] overVondels vijfde tragedie: de rampzalige kuisheid van Hippolytus
Inburgeringscursus Shakespeare mislukt
Door Ton Harmsen Gemiste kans... Als Abraham Sybant op het titelblad had geschreven dat De dolle bruyloft zijn vertaling was van The taming of the shrew van William Shakespeare, was toneellievend Nederland in 1657 wel wakker geworden. Nu duurde het tot het eind van de achttiende eeuw voordat Shakespeare via Franse vertalingen zijn weg naar Nederland vond. En pas toen L.A.J. … [Lees meer...] overInburgeringscursus Shakespeare mislukt
