Er zijn vermoedelijk geen woorden waarover zoveel is geschreven als over Jood. Althans, dat meent Ewoud Sanders, en als er iemand is die dat weten kan, is hij dat – de Nederlandse historicus die het allermeest weet over taal. Sanders is zelf ook al heel lang bezig geweest met het onderwerp. Twintig jaar geleden deed hij al onderzoek naar 'het beeld van Joden in de … [Lees meer...] overWoordenboeken als wapens voor de rechter
antisemitisme
Het complot van bloeddorstige reptielen: een eeuwenoud antisemitisch narratief
Op donderdag drie november 2022 maakte de gemeente van Amsterdam bekend dat de Britse complotdenker David Icke Nederland niet in mocht komen. Icke zou spreken op een demonstratie van ‘Samen voor Nederland’, die eerder al werd verplaatst van de Dam naar het Museumplein vanwege veiligheidsoverwegingen. De IND stelde, in samenspraak met de politie en de NCTV, dat Icke een gevaar … [Lees meer...] overHet complot van bloeddorstige reptielen: een eeuwenoud antisemitisch narratief
‘Sy drincken bloet; dat seit die jeeste’
WikiLeaks wekte al de schijn, dat ze kinderen bestelden net als bij de pizzalijnEen pedonetwerk wereldwijd, vraag niet hoeVia Hillary Clinton tot de Oranjes aan toeWelkom op het allerleipste festivalJe hebt geen kaartje nodig, want je bent er alDit is de val van de cabalWhere we go one, we go all Aldus rapt Lange Frans in het vorig jaar uitgebrachte nummer ‘Lockdown’. … [Lees meer...] over‘Sy drincken bloet; dat seit die jeeste’
Etymologica: Het woord ‘jodenhaat’ ontstond uit antisemitisme
Gek genoeg bestaat er, naar mijn weten, nog geen uitvoerige historisch-taalkundige beschrijving van de woorden antisemitisme en jodenhaat. De etymologiebank, de belangrijkste bron voor de herkomst van Nederlandse woorden, vermeldt bij antisemiet slechts dat het Indonesisch dit woord uit het Nederlands heeft geleend. Op zich is dit veelzeggend, maar nadere informatie over … [Lees meer...] overEtymologica: Het woord ‘jodenhaat’ ontstond uit antisemitisme
Zandvoort werd ‘Jodenaquarium’ genoemd
Nu zoveel ogen op Zandvoort zijn gericht, hier de geschiedenis van een onfrisse bijnaam voor deze badplaats. Lang was Zandvoort een tamelijk onbeduidend vissersdorp met een enkel badhotel. Dat veranderde in 1881, toen er een spoorlijn naar Zandvoort werd aangelegd. Opeens dromden de badgasten toe, met name uit Haarlem en Amsterdam. Veel investeringen waren gedaan door … [Lees meer...] overZandvoort werd ‘Jodenaquarium’ genoemd
Dagboek van een lezer
Eind negentiende eeuw laaide het antisemitisme op. Er zijn twee affaires in deze tijd die dat bevorderden. Over de schoolstrijd schreef de opperrabijn van Amsterdam een stuk: de openbare scholen waren volgens hem in handen van socialisten gekomen zodat joodse kinderen verkeerde denkbeelden kregen. Daarom sloten de orthodoxe joden zich aan bij de schoolstrijd van de protestanten … [Lees meer...] overDagboek van een lezer
Een Joodse blackface bij de Halbertsma’s
Door Bouke Slofstra Levie Zadok, een Amsterdams-joods personage van Jan Schenkman, staat met een zwart gepoetst gezicht op de markt in Den Haag. Hij klopt het publiek geld uit de zakken door zich voor een “bosjesman” uit te geven. Het fragment komt uit de eerste van een serie Levie-Zadokbrieven, die vanaf 1854 verschijnt. De scène is waarschijnlijk op de werkelijkheid … [Lees meer...] overEen Joodse blackface bij de Halbertsma’s
‘Onbetaalbaar lollig’: twee varkens in een joods bed
Half december 1870 publiceerde de smid J.C. Wiegman de komische voordracht Twee biggen in een bedsteê, of Kluchtig avontuur van den Jood David. Zijn uitgever had hoge verwachtingen en die kwamen uit: tot 1894 werden er ruim zevenduizend exemplaren van verkocht. En zeker tot 1925 werd deze voordracht met veel succes opgevoerd. … [Lees meer...] over‘Onbetaalbaar lollig’: twee varkens in een joods bed
Vluchtelingen in de Liederenbank, deel 3, Joseph Schmidt
In de jaren 30 van de 20e eeuw kwamen veel emigranten, op de vlucht voor het nationaal-socialisme, naar Nederland. Hier probeerden zij hun carrière voort te zetten. Dat gold in het bijzonder voor degenen die werkzaam waren in de amusementssector. Hun producties vonden gehoor bij het Nederlandse publiek. Ik onderzoek, mede aan de hand van de Nederlandse Liederenbank, wat hun … [Lees meer...] overVluchtelingen in de Liederenbank, deel 3, Joseph Schmidt
Smausekinderen. Over De verlatene van Carry van Bruggen
'Is dat schelden as 'k zeg dat jullie smausekinderen bennen, of wou je nog zeggen van néé?' In deze video bespreekt Jörgen De verlatene van Carry van Bruggen. Over hoe de schrijver de gevolgen van achteloze jodenhaat voor een jong individu voelbaar probeert te maken in taal. Je kunt dit boek online lezen via de DBNL: https://dbnl.org/tekst/brug004verl02_01/ … [Lees meer...] overSmausekinderen. Over De verlatene van Carry van Bruggen
Op 28 oktober 2020 verschijnt: Lachen om Levie. Komisch bedoeld antisemitisme (1830-1930) door Ewoud Sanders
In 1850 bedacht de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) een personage dat een zware stempel zou drukken op de Nederlandse cultuur: Zwarte Piet. Vijf jaar later creëerde hij een ander succesvol personage: de even laffe als lepe joodse soldaat Levie Mozes Zadok. Beide figuren wekten de spotlust op. Levie was zelfs een rage. In 1855 verkochten elkaar genadeloos … [Lees meer...] overOp 28 oktober 2020 verschijnt: Lachen om Levie. Komisch bedoeld antisemitisme (1830-1930) door Ewoud Sanders
Het Paaschfeest van Roosje Breetveld (1878)
Jeugdverhalen over joden (1) Door Ewoud Sanders Vorig jaar promoveerde ik op een onderzoek naar jeugdverhalen over jodenbekering. In mijn proefschrift, getiteld Levi’s eerste kerstfeest, worden 13 katholieke en 67 protestantse bekeringsverhalen samengevat en geanalyseerd. Inmiddels heb ik nog een paar van die verhalen gevonden. Daarnaast vond ik nog allerlei andere … [Lees meer...] overHet Paaschfeest van Roosje Breetveld (1878)
Aanstootgevend jeugdboek over jodenbekering niet herdrukt
Uitgeverij Den Hertog in Houten heeft besloten om De zoektocht naar Lea Rachel, een jeugdboek over jodenbekering, niet te herdrukken. In dit boek staat onder meer dat joden op de grond spugen als zij over Jezus of christenen praten en dat zij een vreugdedansje maken als zij hun christelijke buren hebben weggepest (het gojimpakkertje). De auteur, M.H. Karels-Meeuse, baseerde … [Lees meer...] overAanstootgevend jeugdboek over jodenbekering niet herdrukt
Hora est : Levi’s eerste kerstfeest. Jeugdverhalen over jodenbekering, 1792-2015
Door Willem Kuiper Afgelopen vrijdag 3 maart 2017 promoveerde Ewoud Sanders op een nogal ongewoon onderwerp: boeken voor jongvolwassenen over de bekering van Joodse kinderen tot het Christendom. In 2014 verbaasde de auteur menige tweedehands boeken(ver)koper met een inhoudelijk heel bijzonder en van buiten zeer smaakvol uitgegeven boekje: De handel en wandel van de … [Lees meer...] overHora est : Levi’s eerste kerstfeest. Jeugdverhalen over jodenbekering, 1792-2015
