Door Anne Dykstra Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) schreef het Lexicon Frisicum uitdrukkelijk niet voor de Friese bevolking. Toch wordt hij gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Wurdboek fan de Fryske … [Lees meer...] over26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
Fries
Hoe een kleine studie een middelgrote kon worden: de casus Fries
Door Henk Wolf Wie op een dinsdagmiddag in Leeuwarden NHL Stenden Hogeschool binnen loopt en het lokaal opzoekt waar de eerstejaarscolleges Fries worden gegeven, ziet daar doorgaans een groep zitten van zo'n vijftien tot twintig studenten. Dat is al een paar jaar zo, maar vijf jaar geleden hadden we met heel andere aantallen te maken: drie, twee en soms maar één student, … [Lees meer...] overHoe een kleine studie een middelgrote kon worden: de casus Fries
To plough and cow stable: het Nederlands als etnische taal
Door Henk Wolf 'Naar ploeg en koestal vluchtte uw taal', schrijft Piet Paaltjens in zijn gedicht De Friesche poëet. De taal waar hij het over heeft, is het Fries. Oebele Vries heeft de zin gebruikt als titel van een boek, met als ondertitel 'De verdringing van het Fries als schrijftaal door het Nederlands (tot 1580)'. Die titel zegt bijna alles: in de tijd van een … [Lees meer...] overTo plough and cow stable: het Nederlands als etnische taal
Een negende huis
Door Henk Wolf Er is iets geks met rangtelwoorden. In een heleboel opzichten zijn dat gewoon bijvoeglijke naamwoorden. Maar er zijn kleine verschillen. En die verschillen manifesteren zich in het Nederlands net iets anders dan in het Fries. … [Lees meer...] overEen negende huis
De Fryske Akademy: een sterfhuis
Door Bearn Bilker, Jan Kersbergen en Reinier Salverda De Fryske Akademy is sinds eind 2016 onverminderd op weg naar het ravijn. Het weerstandsvermogen en de liquiditeitspositie zijn ver onder de maat en het wetenschappelijk prestige is weg. … [Lees meer...] overDe Fryske Akademy: een sterfhuis
Nieuwe spellingchecker voor het Fries
Door Henk Wolf Twee weken geleden klopte een collega op de deur van mijn werkkamer. Opgewonden vroeg hij of ik de nieuwe staveringshifker al had gezien. De Word-versie op onze werkcomputers was voorzien van de Friese spellingchecker. … [Lees meer...] overNieuwe spellingchecker voor het Fries
Keukenstafels
Door Henk Wolf Waar het Nederlands één woord keukentafel heeft, heeft het Fries er minimaal twee: keukentafel en keukenstafel. Die twee vormen zijn niet onderling uitwisselbaar. Een keukentafel (zonder tussen-s en met de woordklemtoon op keuken) is een willekeurige tafel die in een keuken staat of die gemaakt is om in een keuken te staan. De Ikea en de Kwantum verkopen … [Lees meer...] overKeukenstafels
In geval van twijfel: vraag een frisist!
Door Henk Wolf Een bekende vertelde me deze week dat ze had meegedaan aan een psycholinguïstisch onderzoek. De onderzoeker had elektroden op haar hoofd geplakt en daarna moest ze Friese woorden naar het Nederlands vertalen en andersom. Ze wist niet precies wat het doel van het onderzoek was, maar het viel haar wel op dat de onderzoeker niet Friestalig was en misschien niet in … [Lees meer...] overIn geval van twijfel: vraag een frisist!
Neemt KNAW afscheid van Fryske Akademy?
Persbericht FNP De Statenfractie van de FNP stelt schriftelijke vragen aan gedeputeerde Fokkens over de actuele positie van de Fryske Akademy (FA). Naar eigen zeggen heeft de Koninklijke Academie van Wetenschappen (KNAW) feitelijk al afscheid genomen van de Akademy als aangesloten instituut. De FNP wil garanties dat een nieuwe positie in het wetenschapsbestel niet ten koste … [Lees meer...] overNeemt KNAW afscheid van Fryske Akademy?
Des kegels
Door Henk Wolf Ton den Boon schrijft vandaag in Trouw over des kegels. Dat komt voor in een rijmpje van Romke de Jong uit Kubaard. Het stond op een spandoek dat begin deze week werd gebruikt bij een demonstratie in Den Haag van boeren tegen het agrarisch beleid van de Nederlandse regering. Het rijmpje gaat zo: Wij agrariërs zijn des kegelswij zijn het zat met alle … [Lees meer...] overDes kegels
25 oktober 2019, Leeuwarden: Dag van de Friese taalkunde
Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de tiende Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde. In de lezing wordt over wetenschappelijk onderzoek gerapporteerd, … [Lees meer...] over25 oktober 2019, Leeuwarden: Dag van de Friese taalkunde
De Fryske Akademy op in krúspunt
Door Abe de Vries Wittenskiplik ûndersyk nei de Fryske taal, skiednis en kultuer bestiet al ieuwen. Dat begjint by midsieuske skiedskriuwers, ferhuzet nei it hôf fan de Nassaus en de universiteit fan Frjentsjer, fynt ûnderdak by it Frysk Genoatskip, efkes letter ek by it Frysk Selskip, en bedarret úteinlik yn 1938 yn in spesjaal foar dat doel oprjochte Fryske Akademy yn … [Lees meer...] overDe Fryske Akademy op in krúspunt
Helje-en-bringservice
Door Henk Wolf Als ik 's morgens naar het werk rij, hoor ik voor de radio vaak een reclame van een bedrijf met een "helje-en-bringservice". Dat is Fries voor 'haal-en-brengservice', maar wel opvallend Fries. Het Nederlands heeft één type regelmatige werkwoorden, het Fries heeft er twee. Je hebt werkwoorden met een woordenboekvorm (onbepaalde wijs, infinitief, hele werkwoord) op … [Lees meer...] overHelje-en-bringservice
Nederlandse Rijksoverheid tevreden over eigen beleid voor minderheidstalen
Door Henk Wolf De Nederlandse Rijksoverheid heeft zichzelf ertoe verplicht zorg te dragen voor vijf kleine talen: het Fries, Nedersaksisch, Limburgs, Jiddisch en Romanes. Dat is gebeurd door het Europees Handvest voor regionale talen en talen van minderheden te ratificeren. Om de drie jaar onderzoekt een groep deskundigen (juristen, politici, onderzoekers) in opdracht van de … [Lees meer...] overNederlandse Rijksoverheid tevreden over eigen beleid voor minderheidstalen
Hoe(zo) ben je zo dik? Miratieve modaliteit in het Nederlands en Fries
Door Henk Wolf Het vraagwoord hoe komt in zowel het Nederlands als het Fries voor, maar er is een subtiel verschil, dat ik nog nooit beschreven heb gezien. Eerst de overeenkomsten. In beide talen kom je zinnen tegen als de volgende: Hoe ben je zo dik geworden? Hoe bist sa grou wurden? Daarin is hoe dubbelzinnig. Het kan vragen naar de oorzaak en is dan ongeveer … [Lees meer...] overHoe(zo) ben je zo dik? Miratieve modaliteit in het Nederlands en Fries
Waar vind je nog frisisten?
door Goffe Jensma en Henk Wolf Een ijzeren wet in universitair Nederland is dat de grote vissen de kleine eten. Om financieel het hoofd boven water te houden openen Colleges van Bestuur en Faculteitsbesturen aan hun geesteswetenschappelijke faculteiten steeds bredere opleidingen om daarmee steeds omvangrijkere groepen studenten te interesseren. Het visje Fries heeft in deze … [Lees meer...] overWaar vind je nog frisisten?
Welke taalvoorschriften willen we zo langzamerhand weleens kwijt?
Door Henk Wolf In het onderwijzen van taalvoorschriften zit een rare paradox. Aan de ene kant is het nuttig om mensen taalvoorschriften te leren. Als ze die kennen, kunnen ze zich eraan houden en dat heeft een aantal voordelen. Ze worden dan serieuzer genomen en het komt minder vaak voor dat discussies over de vorm van hun taal de aandacht afleiden van de inhoud. Aan de … [Lees meer...] overWelke taalvoorschriften willen we zo langzamerhand weleens kwijt?
Is het Friese woord ‘gebeure’ een hollandisme?
Door Henk Wolf Wie in een Nederlands-Fries woordenboek kijkt of een cursus Fries volgt, die leert dat het Nederlandse gebeuren in het Fries barre zou zijn. Wie dan echter luistert naar het gesproken Fries, ontdekt dat dat barre een zeldzaam woord is, vooral in gebruik bij mensen die een cursus Fries hebben gevolgd. Het woord dat in het gesproken Fries domineert, is gebeure. … [Lees meer...] overIs het Friese woord ‘gebeure’ een hollandisme?
Oproep voor de 10e Dag van de Friese taalkunde (25-10-2019)
10e Dag van de Friese taalkunde / 25-10-2019 Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de tiende Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde, … [Lees meer...] overOproep voor de 10e Dag van de Friese taalkunde (25-10-2019)
Heel de toekomst van het Hylpers
Door Marcel Plaatsman Gisteren reisde ik naar Friesland. Het was er het weer voor; Friesland is misschien wel op z’n mooist met het eendenkuikentjesweer van gisteren en vandaag. Het riet langs de plassen is nu nog geel van de winter, maar de velden zijn donkergroen en de vogels jagen er overheen: kieviten, grutto’s, af en toe een kiekendief. Met het dieseltreintje voer ik … [Lees meer...] overHeel de toekomst van het Hylpers
‘Hoofdzaak’ als bijwoord
Door Henk Wolf Vroeger hoorde ik in Friesland vaak het woord hoofdzaak gebruikt worden waar je ook 'hoofdzakelijk' of 'in hoofdzaak' kunt zeggen, als bijwoord dus. Dat gebeurde in elk geval in het Fries en ik vermoed ook in het Nederlands, maar helemaal zeker ben ik daar niet van. Nu lijkt dat gebruik grotendeels verdwenen. Het gaat om het gebruik zoals in de volgende … [Lees meer...] over‘Hoofdzaak’ als bijwoord
De toekomst van de frisistiek in Nederland: een symposium
Het lijkt niet goed te gaan met de frisistiek in Nederland. Die constatering vormt de aanleiding tot het organiseren van een congres over de toekomst van de frisistiek. Wie de frisistiek – de wetenschappelijke studie van de Friese taal- en letterkunde – van nu overziet en vergelijkt met de situatie van zo'n veertig, vijftig jaar geleden, zal zien dat er heel wat is veranderd. … [Lees meer...] overDe toekomst van de frisistiek in Nederland: een symposium
Nieuw rapport biedt een actueel overzicht van de contactvariëteiten in Friesland
De Fryske Akademy heeft in opdracht van de Taalunie een onderzoek uitgevoerd naar de taalkundige positie en het functioneren van de zogenaamde contactvariëteiten Fries – Nederlands in Friesland. Het onderzoek ligt in lijn met het implementatieplan taalvariatie van het Algemeen Secretariaat van de Taalunie. Het beschrijven van taalvariatie is een van de beleidslijnen in dat … [Lees meer...] overNieuw rapport biedt een actueel overzicht van de contactvariëteiten in Friesland
Boekjes lezen werkt het beste
Door Marc van Oostendorp Voorlezen is goed voor de taal van kinderen. Ja, daar staan jullie niet van te kijken! Het is dan ook de minst interessante uitkomst van een onderzoek dat Evelyn Bosma en Elma Blom deze maand publiceerden in het Journal of Child Language. Het werkt waarschijnlijk meestal beter dan zomaar een verhaal vertellen, en dat komt misschien doordat een … [Lees meer...] overBoekjes lezen werkt het beste
July 2019, Oxford: First Oxford Old Frisian Summer School
It is a great pleasure to announce the first Oxford Old Frisian Summer School, taking place in Oxford, St Edmund Hall/Taylor Institution Library from 8th-13th July, organised in close co-operation with the university of Groningen. Special topic: Anglo-Frisian connections. Why a summer school? In Oxford, there is hardly any opportunity to study Old Frisian within the … [Lees meer...] overJuly 2019, Oxford: First Oxford Old Frisian Summer School
