Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (21) - Die gheen pluymen en can strijcken Anthonis de Roovere (1430-1482) laat zich in zijn werk van allerlei zijden zien: als religieus man én als cynicus, als lyricus én als denker. Dat alles heel vaardig en ambachtelijk gegoten in de dichtvormen die in het Frans waren en ontstaan en die de rederijkers in de … [Lees meer...] overIs hy aerm, hy en sal niet rijcken,
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken
Ende bij den drollen int weer weghen
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (20) – Nu noch Nu noch is een van de bekendste kluchten uit de late middeleeuwen. Een man klaagt bij zijn buurman over zijn vrouw die altijd ruziemaakt. Wat moet hij doen? Zijn buurman zegt: je moet vanaf nu als ze iets zegt, alleen nog maar zeggen ‘nu noch’ . Dat doet de man, maar het leidt natuurlijk vooralsnog … [Lees meer...] overEnde bij den drollen int weer weghen
Ic saelt orconden over al
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (17) – Beatrijs De eerste regel van Beatrijs (1371) is de bekendste: ‘Van dichten komt mi cleine bate’, ‘dichten levert me weinig op’, de verzuchting van iemand die zijn beroep van het dichten zou willen maken. De tweede regel: ‘die liede raden mi dat ict late’,de mensen zeggen dat ik er beter mee kan ophouden. … [Lees meer...] overIc saelt orconden over al
In desen grondelosen wiele der Simpelheit
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (16) – Die geestelike brulocht van Jan van Ruusbroec Jan van Ruusbroec (1293-1381) schreef misschien voor godsdienstige tijdgenoten die niet voldoende Latijn kenden om de theologische literatuur te kunnen volgen, en er zijn mensen die beweren dat hij zelf misschien maar matig Latijn kende. Toch zijn zijn werken zijn … [Lees meer...] overIn desen grondelosen wiele der Simpelheit
Doe quamen den graue droeue gaste
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (15) – Rijmkroniek van Holland van Melis Stoke De Rijmkroniek (eind dertiende en begin veertiende eeuw) waarin de geschiedenis van het graafschap Holland werd opgetekend door – onder meer – de klerk Melis Stoke (ongeveer 1235 - ongeveer 1305) is literair minder indrukwekkend dan bijvoorbeelde de Spiegel historiael … [Lees meer...] overDoe quamen den graue droeue gaste
“Soudi ghelouen an een hoen / Oft dat een hont bast”
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (14) – Karel ende Elegast Karel ende Elegast, geschreven in het midden van de dertiende eeuw, is een avonturenverhaal waarin Karel de Grote ’s nachts op aansporing van een engel uit stelen gaat, en daarbij geholpen wordt door de meesterdief Elegast, die in eerste instantie niet weet dat hij met de keizer van doen … [Lees meer...] over“Soudi ghelouen an een hoen / Oft dat een hont bast”
“Wildi muse?”“Of icse wille!”
Vanden Vos Reynaerde - Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (13) De held van Vanden vos Reynaerde (geschreven tussen ongeveer 1260 en 1270) bereikt alles wat hij wil dankzij zijn grote taalvaardigheid, zijn talent om zijn gesprekspartner te doorzien en precies te zeggen wat nodig is om deze te manipuleren. Het dierenepos, geschreven door een schrijver … [Lees meer...] over“Wildi muse?”“Of icse wille!”
Hadewijch
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (12) Heel veel van wat we overgeleverd hebben uit de middeleeuwen, stond op rijm. Proza was vaak voor puur zakelijke doeleinden: ambtelijke documenten bijvoorbeeld. Maar Hadewijch (die leefde in de dertiende eeuw), schreef haar 'visioenen' in proza. Het zesde visioen begint betrekkelijk aards, met het noemen van … [Lees meer...] overHadewijch
Leven van St. Lutgart van Willem van Affligem
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (11) Lutgardis van Tongeren (1182 – 1246) was een belangrijke dertiende-eeuwse mystica en non. Haar leven werd al vrij snel na haar dood in het Latijn beschreven door de dominicaan Thomas van Cantimpré. De Nederlandse bewerking is mogelijk eveneens van een zeer geleerde monnik Willem van Affligem (1220-1297): zijn … [Lees meer...] overLeven van St. Lutgart van Willem van Affligem
Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (10) In deze roman in verzen van Diederic van Assenede (ongeveer 1230-ongeveer 1293) is Floris verliefd op Blancefloer, maar zij is helaas gekocht door een islamitische vorst, die als betreurenswaardige gewoonte heeft dat hij vrouwen een jaar de zijne maakt en daarna vermoordt – een gewoonte die hij voor Blancefloer … [Lees meer...] overFloris ende Blancefloer van Diederic van Assenede
De roman van Walewein
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (9) Een van de Middelnederlandse verhalen over koning Arthur de Roman van Walewein, of Walewein en het schaakbord (rond 1250), kun je lezen als een door en door ironisch boek, voor een publiek dat nu niet per se alles geloofde dat het voorgeschoteld kreeg. Allerlei volkomen ongeloofwaardige avonturen maakt … [Lees meer...] overDe roman van Walewein
De reis van Sint Brandaan
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (8) Aan boeken wordt in de middeleeuwen nog zo veel zorg besteed dat je alleen al daarom eigenlijk geloofde dat wat erin stond waar was. Eeuwenlang hadden ze vooral gediend om de waarheid in het Latijn te vertellen aan degenen die het konden lezen. Ondertussen moet er ook in de dialecten die later de basis voor het … [Lees meer...] overDe reis van Sint Brandaan
Tprieel van Troyen van Segher Diengotgaf
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (7) Tprieel van Troyen van Segher Diengotgaf, een Brabants auteur uit de dertiende eeuw, is een zogeheten hoofse roman, die waarschijnlijk bedoeld was voor een deel van de adel dat zich in de opkomende steden gevestigd had. We kennen de tekst omdat Jacob van Maerlant hem integraal citeert in zijn Historie van Troje. … [Lees meer...] overTprieel van Troyen van Segher Diengotgaf
Minneliederen van Henric van Veldeke
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (6) De eerste Nederlandstalige dichter die we bij naam kennen is Heinric van Veldeke, ergens rond het midden van de twaalfde eeuw geboren in Hasselt in Belgisch-Limburg of eigenlijk een gehucht in de buurt van Hasselt dat (dus) Veldeke heette. Het is eigenlijk een beetje zonderling om hem Nederlandstalig te noemen. Je … [Lees meer...] overMinneliederen van Henric van Veldeke
Ysengrimus
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (5) Een eeuw vóór Vanden Vos Reynaerde werd geschreven, verscheen rond 1148 in Gent de Ysengrimus, met verhalen in het Latijn over hoe de vos Reinaert de wolf Isengrim te slim af is. Deze vroege versie van het verhaal, geschreven door iemand die zich Magister Nivardus noemde, is vooral een satire op de corruptie van … [Lees meer...] overYsengrimus
Egmondse Willeram
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (4) De oudste Nederlandse tekst die overgeleverd is in de oorspronkelijke hand van degene die zelf verantwoordelijk was voor de tekst, in dit geval: de vertaler, heet de Egmondse Willeram. Het kreeg die naam omdat het mogelijk geproduceerd is in de Abdij van Egmond. Er is nog een naam: de Leidse Willeram, omdat het … [Lees meer...] overEgmondse Willeram
Wachtendonckse psalmen
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (3) Het oudste Nederlands is vertaald Latijn. Elfhonderd jaar geleden heeft iemand de psalmen vertaald in een taal die een (oostelijk) Nederlands dialect zou kunnen zijn. Waarom die persoon het deed, weten we niet. Het is mogelijk dat het bedoeld was voor een parallelle tekst met de Latijnse, en dat dit bedoeld was … [Lees meer...] overWachtendonckse psalmen
Bijbel van Wulfila
De geschiedenis van het Nederlands in 100 boeken Het Gotisch is een dode tak in de boom van de Germaanse talen. Wanneer het Duits en het Engels zussen van het Nederlands zijn, is het Gotisch op zijn best een oudtante. Omdat het de enige Germaanse taal is die zo oud is, geeft het inzicht in het oudste Germaans en daarom wordt het nog steeds bestudeerd. Wulfila (‘Wolfje’, … [Lees meer...] overBijbel van Wulfila
Een geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken
1: De Rigveda's De geschiedenis van een taal en de geschiedenis van de literatuur die in die taal geschreven is, worden meestal gescheiden behandeld. Daar is van alles voor te zeggen, maar ook wel het een en ander tegen. Literaire teksten bieden vaak heel goede – en in sommige periode nagenoeg de enige – voorbeelden van de taal. Bovendien laten schrijvers vaak, door hun … [Lees meer...] overEen geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken
