• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

klemtoon

Klemtoonverschuiving in “hoogleraar”

9 april 2024 door Henk Wolf 4 Reacties

Vorig jaar viel me voor het eerst op dat iemand "hoogleraar" anders beklemtoonde dan ik. Het ging om een studente ergens achter in de twintig en ze legde de klemtoon op "hoog".Toevallig zaten we op dat moment in een college over taalverandering, dus we thematiseerden het even. Er was nog een jongedame in de zaal die de klemtoon op "hoog" legde. De overige studenten … [Lees meer...] overKlemtoonverschuiving in “hoogleraar”

Hoe leg je klemtoon?

13 maart 2024 door Marc van Oostendorp 4 Reacties

Een van de raadselen waar je tegenaan loopt als je aan de universiteit de klankstructuur van het Nederlands doceert: er zijn altijd wel een paar studenten die zeggen dat ze geen klemtoon kunnen horen. Waar ligt de hoofdklemtoon in apparaat? Ze weten het niet. Het is ook geen aanstellerij, want als ik een vraag stel tijdens een tentamen (dat deed ik vorige maand) waarbij het van … [Lees meer...] overHoe leg je klemtoon?

Hoe wordt de klemtoon in een woord bepaald?

23 februari 2024 door Marc van Oostendorp Reageer

Hoe wordt toch de klemtoon bepaald in een Nederlands woord? Dat is nog lang zo makkelijk niet! Gelukkig kan Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, het je uitleggen. … [Lees meer...] overHoe wordt de klemtoon in een woord bepaald?

Overléggen en óverleggen – vooruit dan toch maar een keertje

26 september 2023 door Siemon Reker 3 Reacties

Het is een simpel verhaal, het ene overleggen is het andere niet. Kijk in Van Dale en zie een optisch verschil aangebracht dat spoort met variërende woordvormen én met een onderscheid in betekenis.Een paar plaatjes illustreren wat Nederlanders die een poosje hebben schoolgegaan zouden kunnen weten, kennis die zou ik denken niet misstaat voor mensen die in de Tweede … [Lees meer...] overOverléggen en óverleggen – vooruit dan toch maar een keertje

Het notulendebat: was het nótulen of notúlen?

1 mei 2021 door Siemon Reker Reageer

Het debat van deze week in de Tweede Kamer ging over dé notulen van de afgelopen tijd: die staatsgeheime verslaglegging door Rutte-III over de zaak rond de Kinderopvangtoeslagen die voor een deel zo veel jaren vroeger zijn vrijgegeven dan normaal. Het accent in het woord notulen wisselt, zegt Van Dale. Dat viel te constateren – er was variatie, maar de overgrote … [Lees meer...] overHet notulendebat: was het nótulen of notúlen?

Accentverschuiving als blijk van taalvaardigheid

28 april 2020 door Redactie Neerlandistiek 22 Reacties

Door Ad Welschen Gisteren, op een ongewone Koningsdag, ging het in het radioprogramma Spraakmakers  over onze nationale identiteit. Als spraakmakende gast was Lotte Jensen aanwezig. Zij is Deense van geboorte, maar is buitengewoon taalvaardig in het Nederlands, een voorbeeld van perfecte tweetaligheid, volmaakt accentloos en vloeiender dan menig hoog opgeleide  … [Lees meer...] overAccentverschuiving als blijk van taalvaardigheid

Klemtonen

22 april 2020 door Marc van Oostendorp Reageer

Quarantainecollege Fonologie (deel 7) In heel veel talen van de wereld – zoals het Nederlands – is één lettergreep in het woord gemiddeld wat langer, hoger en misschien luider dan de andere: de beklemtoonde lettergreep. Welke lettergreep dat is, verschilt per taal: soms de eerste, soms de een na laatste, soms de laatste. Bij nadere analyse blijkt er een betrekkelijk … [Lees meer...] overKlemtonen

Accenten in noord en zuid

28 januari 2020 door Redactie Neerlandistiek 36 Reacties

Door Miet Ooms De goede toehoorder heeft het waarschijnlijk wel eens gemerkt: sommige woorden hebben in België een ander woordaccent dan in Nederland. In sommige gevallen vormt de rijksgrens niet eens de grens tussen het ene en het andere accent, maar tussen de regio waar beide accenten kunnen (een wisselend accent) en die waar maar één accent gebruikelijk is. Soms is dat … [Lees meer...] overAccenten in noord en zuid

Aanvullend of aanvullend?

25 januari 2020 door Redactie Neerlandistiek 70 Reacties

Klemtoonverschuiving en morfonologie Door Ad Welschen U leest in uw dagblad: “Hij [verdachte Josef B.] hield buren altijd vriendelijk maar dringend op afstand. Moszkowicz [zijn advocaat] wilde voorafgaand aan de zitting geen aanvullende vragen beantwoorden.’’ (De Volkskrant, 21-1-20).  En u leest de laatste zin nog eens, maar nu hardop, met de normale … [Lees meer...] overAanvullend of aanvullend?

Competatief

28 oktober 2019 door Marc van Oostendorp 7 Reacties

De man met de beste taaloren van Nederland is zonder twijfel Siemon Reker. Deze emeritus hoogleraar Gronings was de eerste die het verschijnsel opmerkte dat Jan Stroop later Poldernederlands zou noemen. Nu hoorde hij drie jaar geleden al iets bij Mark Rutte dat anderen, pas recentelijk begint op te vallen: de man zegt competatief. Net als tal van anderen, die trouwens ook … [Lees meer...] overCompetatief

Hansworst

30 juni 2019 door Henk Wolf 7 Reacties

Door Henk Wolf Ik heb de klemtoon in het woord hansworst altijd op worst gelegd. Ik wist ook niet beter of iedereen deed dat. Tot iemand een paar jaar geleden verbaasd uitriep: "Wat zeg je nou?" Zij zei namelijk HANSworst, met de klemtoon op de eerste lettergreep. Dat vond ik weer heel erg gek. Uiteraard hebben we toen rondgevraagd en tot onze verbazing waren … [Lees meer...] overHansworst

Studeren aan ‘Dinges Instelling’

23 september 2018 door Henk Wolf 2 Reacties

Door Henk Wolf Tien jaar geleden stond aan de Rengerslaan in Leeuwarden nog de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, afgekort: NHL. In 2009 werd de naam gewijzigd in NHL Hogeschool. Dat is in veel opzichten een raadselachtige naam. Het opvallendste raadsel is natuurlijk waarom het woord Hogeschool nog eens gebruikt wordt als dat ook al in de afkorting zit. Raadselachtig is ook de … [Lees meer...] overStuderen aan ‘Dinges Instelling’

Baby’s die zinnen in woorden hakken

31 maart 2017 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp Nooit worden we meer zulke sponzen als we in de eerste jaren van ons leven waren. Stel, je bent een paar maanden oud en je wil je moedertaal leren. Het lijkt misschien een goed idee om dan te beginnen met woorden, maar helaas spreken mensen eigenlijk nooit in losse woorden. Ze zeggen alles aan elkaar en je hoort dan bijvoorbeeld dingen … [Lees meer...] overBaby’s die zinnen in woorden hakken

I-TAL-JA-NEN!

13 november 2016 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp Heeft het woord 'Italianen' vier of vijf lettergrepen? Eindelijk antwoord, in mijn zondagochtendminicollege van deze week! … [Lees meer...] overI-TAL-JA-NEN!

Waarom kennen we de klemtoon van onzinwoorden?

7 februari 2016 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege vertel ik vandaag over het eigenaardige verschijnsel dat we van onzinwoorden kunnen raden waar de klemtoon ligt – en dat alle sprekers van het Nederlands dat ongeveer op dezelfde manier doen. … [Lees meer...] overWaarom kennen we de klemtoon van onzinwoorden?

Ebola hééft geen juiste klemtoon!

23 oktober 2014 door Marc van Oostendorp 8 Reacties

Door Marc van OostendorpWaar komt toch de neiging van mensen vandaan om in taalzaken altijd per se een keuze te maken? De ziekte ebola doet zich nog niet voor, of mensen beginnen zich af te vragen wat nu de correcte klemtoon is. De VRT heeft er een mening over,  het Genootschap Onze Taal heeft er dezelfde mening over. Er zijn ook nog afwijkende meningen (Onze … [Lees meer...] overEbola hééft geen juiste klemtoon!

Extremere klemtoon in de Randstad?

20 augustus 2014 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van OostendorpVaak kun je zelfs door een wandje heen horen waar iemand vandaan komt. Wat de persoon zegt, hoor je niet: de identiteit van de klinkers en medeklinkers gaat verloren door de tussenliggende triplexplaten, maar toch hoor je: Hij is een Limburger en zij komt uit Rotterdam. Dat komt door de zinsklemtoon en de intonatie – de toonmelodie die je over de zin … [Lees meer...] overExtremere klemtoon in de Randstad?

Hoe (en waarom) kennen we klemtoon?

8 augustus 2014 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van OostendorpWaar ligt de klemtoon in anani? Ik durf te wedden dat je zegt: op na. In een webexperiment dat we het afgelopen jaar gedaan hebben onder enkele duizenden sprekers van het Nederlands, is gebleken dat ongeveer zeventig procent van de sprekers dat doet bij woorden als deze die ze nog nooit eerder hebben gehoord, bijvoorbeeld omdat ze (de woorden) niet … [Lees meer...] overHoe (en waarom) kennen we klemtoon?

Waar ligt de klemtoon in ‘holländisch’?

30 april 2014 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp Omdat ik deze week zijdelings geschreven had over Russisch, kreeg ik een e-mail van mijn beroemde Vlaamse collega José Cajot over holländisch. In het Duits ligt de klemtoon in dat woord op hol; waarom leggen Nederlandstaligen het op län? Het komt niet doordat de klemtoon altijd op de voorlaatste lettergreep ligt in het Nederlands, al komt dat patroon … [Lees meer...] overWaar ligt de klemtoon in ‘holländisch’?

Waarom nieuwslezers volgen

19 januari 2014 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Door Marc van Oostendorp Het is vreemd om een nieuwslezer tegen te komen. Je kent de stem, maar zo iemand blijkt er altijd anders uit te zien dan je dacht. Kennelijk vorm je je op basis van een stem onwillekeurig een beeld van de persoon. (Ik ben zelf ook wel eens iemand tegengekomen die zei: 'ik dacht dat u zwart haar had en slank was!' Toen heb ik mijn haar geverfd en ben … [Lees meer...] overWaarom nieuwslezers volgen

Cúltureel erfgoed, pólitieke elite

15 juni 2013 door Marc van Oostendorp Reageer

Waarom klemtoon soms naar voren schuiftDoor Marc van Oostendorp "Dit is al een paar jaar gaande," schrijft iemand op het Meldpunt Taal, "maar steeds meer hoor ik bij woorden met drie of meer lettergrepen de klemtoon op de eerste lettergreep: cùlturele hoofdstad, Débussy, ìdeale partner, spèctaculaire show. En gisteren (12-06-2913) 3 x in het Tropenmuseum-item tijdens Eén … [Lees meer...] overCúltureel erfgoed, pólitieke elite

Nogmaals ‘doodziek’

25 april 2013 door Marc van Oostendorp 9 Reacties

Een vragenlijstjeDoor Marc van Oostendorp  Ruim een jaar geleden schreef ik al eens over ons onderzoekje naar de klemtoon in doodziek en zeeziek.  In het laatste bijvoeglijk naamwoord ligt de klemtoon onveranderlijk op het eerste lid (dat geef ik aan met onderstreping):- Het kind is zeeziek.- Het zeezieke kind ligt in bed.Maar bij doodziek is dat anders. … [Lees meer...] overNogmaals ‘doodziek’

Grote Taaldag

9 februari 2013 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van OostendorpVandaag is het weer Grote Taaldag, hoera! Voor de derde keer alweer gebeurt er van alles in Utrecht: er worden tientallen lezingen gegeven, er worden prijzen uitgereikt voor het mooiste proefschrift en de beste populair-wetenschappelijke publicatie van het afgelopen jaar. Zoals iedere taalkundige heb ik allerlei belangen: voor allebei de prijzen heb … [Lees meer...] overGrote Taaldag

De klemtoon in PvdA

17 juli 2012 door Marc van Oostendorp 22 Reacties

Toen ik de post van Gaston Dorren las, gisteren, hier op Neder-L, werd ik even bang. De post ging over afkortingen en letternamen, en eigenlijk over de spelling ervan, maar ik begon ineens te vrezen voor de uitspraak.Niet zo lang geleden kreeg ik een vraag doorgestuurd die daarover ging:Waarom ligt de klemtoon bij afkortingen die letter voor letter worden uitgesproken altijd … [Lees meer...] overDe klemtoon in PvdA

Doodziek, dóómm en slimmer

4 februari 2012 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Was u net van plan om vandaag voor dag en dauw op te staan, en dan ligt er sneeuw en ijs! U wilde natuurlijk naar de Grote Taaldag in Utrecht en u was vastbesloten zich door niets en niemand van dat voornemen te laten weerhouden, maar u had buiten weeralarm oranje gerekend. Ik ben zelf al vertrokken om samen met mijn collega Björn Köhnlein van het Taalportaal een presentatie … [Lees meer...] overDoodziek, dóómm en slimmer

Volgende »

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jolanda Kooijmans • Constant

de koeien kauwend en herkauwend in het kikkerbadje
onder de hoge lucht die een zoete pudding is
met ganzen in lange slierten vloekend en tierend
in een groots verband

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LOOPMUIS

Niet eenzamer, maar even eenzaam,
welk huis hij kiest of welke plaats,
zijn poten laten hem niet los,
hij loopt, soms eet hij uit zijn poot,
hij loopt,
tot hij zijn graf haalt, inderhaast.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
16 mei 2025: In contact met collecties

16 mei 2025: In contact met collecties

5 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1947 Renata de Bies
sterfdag
2024 Renata de Bies
➔ Neerlandicikalender

Media

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Nachoem W. Wijnberg

Nachoem W. Wijnberg

11 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

Kruispunt/Croisement: Nederlands in Noord-Frankrijk

10 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact