Het debat van deze week in de Tweede Kamer ging over dé notulen van de afgelopen tijd: die staatsgeheime verslaglegging door Rutte-III over de zaak rond de Kinderopvangtoeslagen die voor een deel zo veel jaren vroeger zijn vrijgegeven dan normaal. Het accent in het woord notulen wisselt, zegt Van Dale. Dat viel te constateren – er was variatie, maar de overgrote … [Lees meer...] overHet notulendebat: was het nótulen of notúlen?
klemtoon
Accentverschuiving als blijk van taalvaardigheid
Door Ad Welschen Gisteren, op een ongewone Koningsdag, ging het in het radioprogramma Spraakmakers over onze nationale identiteit. Als spraakmakende gast was Lotte Jensen aanwezig. Zij is Deense van geboorte, maar is buitengewoon taalvaardig in het Nederlands, een voorbeeld van perfecte tweetaligheid, volmaakt accentloos en vloeiender dan menig hoog opgeleide … [Lees meer...] overAccentverschuiving als blijk van taalvaardigheid
Klemtonen
Quarantainecollege Fonologie (deel 7) In heel veel talen van de wereld – zoals het Nederlands – is één lettergreep in het woord gemiddeld wat langer, hoger en misschien luider dan de andere: de beklemtoonde lettergreep. Welke lettergreep dat is, verschilt per taal: soms de eerste, soms de een na laatste, soms de laatste. Bij nadere analyse blijkt er een betrekkelijk … [Lees meer...] overKlemtonen
Accenten in noord en zuid
Door Miet Ooms De goede toehoorder heeft het waarschijnlijk wel eens gemerkt: sommige woorden hebben in België een ander woordaccent dan in Nederland. In sommige gevallen vormt de rijksgrens niet eens de grens tussen het ene en het andere accent, maar tussen de regio waar beide accenten kunnen (een wisselend accent) en die waar maar één accent gebruikelijk is. Soms is dat … [Lees meer...] overAccenten in noord en zuid
Aanvullend of aanvullend?
Klemtoonverschuiving en morfonologie Door Ad Welschen U leest in uw dagblad: “Hij [verdachte Josef B.] hield buren altijd vriendelijk maar dringend op afstand. Moszkowicz [zijn advocaat] wilde voorafgaand aan de zitting geen aanvullende vragen beantwoorden.’’ (De Volkskrant, 21-1-20). En u leest de laatste zin nog eens, maar nu hardop, met de normale … [Lees meer...] overAanvullend of aanvullend?
Competatief
De man met de beste taaloren van Nederland is zonder twijfel Siemon Reker. Deze emeritus hoogleraar Gronings was de eerste die het verschijnsel opmerkte dat Jan Stroop later Poldernederlands zou noemen. Nu hoorde hij drie jaar geleden al iets bij Mark Rutte dat anderen, pas recentelijk begint op te vallen: de man zegt competatief. Net als tal van anderen, die trouwens ook … [Lees meer...] overCompetatief
Hansworst
Door Henk Wolf Ik heb de klemtoon in het woord hansworst altijd op worst gelegd. Ik wist ook niet beter of iedereen deed dat. Tot iemand een paar jaar geleden verbaasd uitriep: "Wat zeg je nou?" Zij zei namelijk HANSworst, met de klemtoon op de eerste lettergreep. Dat vond ik weer heel erg gek. Uiteraard hebben we toen rondgevraagd en tot onze verbazing waren … [Lees meer...] overHansworst
Studeren aan ‘Dinges Instelling’
Door Henk Wolf Tien jaar geleden stond aan de Rengerslaan in Leeuwarden nog de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, afgekort: NHL. In 2009 werd de naam gewijzigd in NHL Hogeschool. Dat is in veel opzichten een raadselachtige naam. Het opvallendste raadsel is natuurlijk waarom het woord Hogeschool nog eens gebruikt wordt als dat ook al in de afkorting zit. Raadselachtig is ook de … [Lees meer...] overStuderen aan ‘Dinges Instelling’
Baby’s die zinnen in woorden hakken
Door Marc van Oostendorp Nooit worden we meer zulke sponzen als we in de eerste jaren van ons leven waren. Stel, je bent een paar maanden oud en je wil je moedertaal leren. Het lijkt misschien een goed idee om dan te beginnen met woorden, maar helaas spreken mensen eigenlijk nooit in losse woorden. Ze zeggen alles aan elkaar en je hoort dan bijvoorbeeld dingen … [Lees meer...] overBaby’s die zinnen in woorden hakken
I-TAL-JA-NEN!
Door Marc van Oostendorp Heeft het woord 'Italianen' vier of vijf lettergrepen? Eindelijk antwoord, in mijn zondagochtendminicollege van deze week! … [Lees meer...] overI-TAL-JA-NEN!
Waarom kennen we de klemtoon van onzinwoorden?
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege vertel ik vandaag over het eigenaardige verschijnsel dat we van onzinwoorden kunnen raden waar de klemtoon ligt – en dat alle sprekers van het Nederlands dat ongeveer op dezelfde manier doen. … [Lees meer...] overWaarom kennen we de klemtoon van onzinwoorden?
Ebola hééft geen juiste klemtoon!
Door Marc van OostendorpWaar komt toch de neiging van mensen vandaan om in taalzaken altijd per se een keuze te maken? De ziekte ebola doet zich nog niet voor, of mensen beginnen zich af te vragen wat nu de correcte klemtoon is. De VRT heeft er een mening over, het Genootschap Onze Taal heeft er dezelfde mening over. Er zijn ook nog afwijkende meningen (Onze … [Lees meer...] overEbola hééft geen juiste klemtoon!
Extremere klemtoon in de Randstad?
Door Marc van OostendorpVaak kun je zelfs door een wandje heen horen waar iemand vandaan komt. Wat de persoon zegt, hoor je niet: de identiteit van de klinkers en medeklinkers gaat verloren door de tussenliggende triplexplaten, maar toch hoor je: Hij is een Limburger en zij komt uit Rotterdam. Dat komt door de zinsklemtoon en de intonatie – de toonmelodie die je over de zin … [Lees meer...] overExtremere klemtoon in de Randstad?
Hoe (en waarom) kennen we klemtoon?
Door Marc van OostendorpWaar ligt de klemtoon in anani? Ik durf te wedden dat je zegt: op na. In een webexperiment dat we het afgelopen jaar gedaan hebben onder enkele duizenden sprekers van het Nederlands, is gebleken dat ongeveer zeventig procent van de sprekers dat doet bij woorden als deze die ze nog nooit eerder hebben gehoord, bijvoorbeeld omdat ze (de woorden) niet … [Lees meer...] overHoe (en waarom) kennen we klemtoon?
Waar ligt de klemtoon in ‘holländisch’?
Door Marc van OostendorpOmdat ik deze week zijdelings geschreven had over Russisch, kreeg ik een e-mail van mijn beroemde Vlaamse collega José Cajot over holländisch. In het Duits ligt de klemtoon in dat woord op hol; waarom leggen Nederlandstaligen het op län?Het komt niet doordat de klemtoon altijd op de voorlaatste lettergreep ligt in het Nederlands, al komt dat patroon wel … [Lees meer...] overWaar ligt de klemtoon in ‘holländisch’?
Waarom nieuwslezers volgen
Door Marc van OostendorpHet is vreemd om een nieuwslezer tegen te komen. Je kent de stem, maar zo iemand blijkt er altijd anders uit te zien dan je dacht. Kennelijk vorm je je op basis van een stem onwillekeurig een beeld van de persoon. (Ik ben zelf ook wel eens iemand tegengekomen die zei: 'ik dacht dat u zwart haar had en slank was!' Toen heb ik mijn haar geverfd en ben naar … [Lees meer...] overWaarom nieuwslezers volgen
Cúltureel erfgoed, pólitieke elite
Waarom klemtoon soms naar voren schuiftDoor Marc van Oostendorp "Dit is al een paar jaar gaande," schrijft iemand op het Meldpunt Taal, "maar steeds meer hoor ik bij woorden met drie of meer lettergrepen de klemtoon op de eerste lettergreep: cùlturele hoofdstad, Débussy, ìdeale partner, spèctaculaire show. En gisteren (12-06-2913) 3 x in het Tropenmuseum-item tijdens Eén … [Lees meer...] overCúltureel erfgoed, pólitieke elite
Nogmaals ‘doodziek’
Een vragenlijstjeDoor Marc van Oostendorp Ruim een jaar geleden schreef ik al eens over ons onderzoekje naar de klemtoon in doodziek en zeeziek. In het laatste bijvoeglijk naamwoord ligt de klemtoon onveranderlijk op het eerste lid (dat geef ik aan met onderstreping):- Het kind is zeeziek.- Het zeezieke kind ligt in bed.Maar bij doodziek is dat anders. … [Lees meer...] overNogmaals ‘doodziek’
Grote Taaldag
Door Marc van OostendorpVandaag is het weer Grote Taaldag, hoera! Voor de derde keer alweer gebeurt er van alles in Utrecht: er worden tientallen lezingen gegeven, er worden prijzen uitgereikt voor het mooiste proefschrift en de beste populair-wetenschappelijke publicatie van het afgelopen jaar. Zoals iedere taalkundige heb ik allerlei belangen: voor allebei de prijzen heb … [Lees meer...] overGrote Taaldag
De klemtoon in PvdA
Toen ik de post van Gaston Dorren las, gisteren, hier op Neder-L, werd ik even bang. De post ging over afkortingen en letternamen, en eigenlijk over de spelling ervan, maar ik begon ineens te vrezen voor de uitspraak.Niet zo lang geleden kreeg ik een vraag doorgestuurd die daarover ging:Waarom ligt de klemtoon bij afkortingen die letter voor letter worden uitgesproken altijd … [Lees meer...] overDe klemtoon in PvdA
