• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Baby’s die zinnen in woorden hakken

31 maart 2017 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp

Nooit worden we meer zulke sponzen als we in de eerste jaren van ons leven waren. Stel, je bent een paar maanden oud en je wil je moedertaal leren. Het lijkt misschien een goed idee om dan te beginnen met woorden, maar helaas spreken mensen eigenlijk nooit in losse woorden. Ze zeggen alles aan elkaar en je hoort dan bijvoorbeeld dingen als:

Wanneer je Turks spreekt, hoor je de woorden wel, maar dat komt omdat je die woorden al kent. Maar wie geen Turks kent, hoort alleen een lange stroom klanken. Hoe kun je nu bepalen waar  het ene woord begint en het andere ophoudt?

Drie woorden

We weten nog steeds niet precies hoe we dat doen, maar het proefschrift waarop Brigitta Keij vandaag in Utrecht promoveert, geeft wel allerlei nieuwe aanwijzingen – vooral over hoe baby’s klemtooninformatie gebruiken om woorden van elkaar te scheiden.

Dat het scheiden van woorden een functie is van klemtoon, weten we al langer. In talen als het Turks en het Nederlands heeft ieder inhoudswoord precies één lettergreep met hoofdklemtonen. Als je dus iemand hoort praten en je hoort drie keer een lettergreep met klemtoon (die lettergrepen worden wat langer en wat hoger uitgesproken, en misschien ook met wat meer kracht), dan weet je dat er dus drie woorden zijn gevallen.

Verzonnen woorden

In veel talen staat de klemtoon bovendien aan de rand van het woord: in het Nederlands bijvoorbeeld vrijwel altijd aan het begin, en in het Turks vrijwel altijd aan het eind. Dat helpt volwassenen waarschijnlijk ook bij het preciezer scheiden van woorden.

Dat kinderen die een klemtoon-voorop-taal als het Nederlands leren er ook gebruik van maken, wisten we ook al uit eerder onderzoek. Keijs nieuwe onderzoek betrekt nu ook een klemtoon-achteraan-taal als het Turks erbij.

En dat levert een verrassende conclusie op, namelijk dat ook Turkse kinderen van een maand of acht er nog vanuit lijken te gaan dat klemtoon vooraan ligt. Ze lijken in Keijs experimenten verzonnen woorden beter te herkennen als ze zo’n klemtoonpatroon hebben en dat soort verzonnen woorden ook beter te kunnen oppikken uit zinnetjes.

Gebogene

Keij bespreekt een aantal mogelijke verklaringen voor dit fenomeen. Misschien, zegt ze, hebben mensen van nature wel een soort voorkeur voor klemtoon-voorop (’trocheeën’). Daar zijn in de literatuur wel aanwijzingen voor, maar uiteindelijk vindt Keij een andere verklaring toch aannemelijker: dat kinderen op zulke jonge leeftijd nog niet heel erg bezig zijn met de klemtoon van woorden en meer letten op de vorm en melodie van de hele zin. En daarin lijken het Turks en het Nederlands wat meer op elkaar: de hoofdklemtoon van de zin ligt in allebei de talen betrekkelijk vooraan.

Hoewel Keij vooral heeft willen begrijpen hoe een en ander gebeurt en niet heel erg uit is op adviezen voor jonge ouders, is er toch wel één tip die ze uit haar resultaten kan halen: dat de op het oor overdreven zangerige manier van praten tegen baby’s die menige over de wieg gebogene bezigt, waarschijnlijk niet zo gek is. In die manier van praten wordt namelijk van alles overdreven; ook de klemtoon.

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: kindertaal, klemtoon, taalverwerving, Turks

Lees Interacties

Reacties

  1. Frank zegt

    31 maart 2017 om 22:53

    Leuk stukje over Brigitta’s dissertatie! Maar let op: ze heet Keij, niet Kleij.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Afsluitdijk

De bus rijdt als een kamer door de nacht
de weg is recht, de dijk is eindeloos
links ligt de zee, getemd maar rusteloos,
wij kijken uit, een kleine maan schijnt zacht.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

RAG

Een web van één draad lang
waarin een spin voer vangt,
waarop een vlieg kort zit,
beweegt, zijn poten wast,
wegvliegt en keert, niet weet
waarvoor die draad zich spant.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1894 Edgard Blancquaert
sterfdag
1849 Barthold Lulofs
1984 Leonardus Michels
1986 W.A.P. Smit
➔ Neerlandicikalender

Media

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d