Een paar weken geleden brak Nicoline van der Sijs op Neerlandistiek een lans voor de historische taalkunde, die bestudeert hoe het moderne Nederlands is ontstaan uit oudere taalfasen (lees haar pleidooi hier). Wie kennis heeft van de historische taalkunde kan volgens haar met een relativerende en kritische blik naar taalregels kijken. Daarnaast geeft bestudering van de … [Lees meer...] overDe witte wijn leppende elite
lexicografie
Van taalvitter naar taalfitter
Door Jan Renkema Vijf jaar lang verzamelde het Instituut voor de Nederlandse Taal taalirritaties in verkiezingen onder de titel Weg met dat woord! In dit boekje worden de inzendingen besproken en gaan de auteurs dieper in op die ergernissen. Ik kreeg het boekje en ik irriteerde mij zó dat ik het heb weggeven aan een man die mij tijdens het baantjes trekken steeds probeerde … [Lees meer...] overVan taalvitter naar taalfitter
Het as
Door Henk Wolf Een paar dagen geleden bekeek ik op nu.nl een video over cremeren. In die video had de voice-over het een paar keer over 'het as'. Dat vond ik opvallend, want voor mij is as uitsluitend een de-woord. Ik heb eerst op de online-woordenboeken WNT en Van Dale nagekeken of die as als het-woord kennen. Dat bleek niet zo te zijn. Toen heb ik op meldpunttaal.nl een … [Lees meer...] overHet as
Keurig netjes (1): In de woordenboeken
Door Ton van der Wouden Op 27 juni 2018 hield lexicograaf Pieter Duijff van de Fryske Akademy een lezing in Leiden voor het Matthias de Vriesgenootschap, een club van Nederlandse woordenboekenmakers en -liefhebbers. De voordracht ging over een nieuw project van de Akademy, een vertaalwoordenboek Nederlands-Fries. De casus die Pieter besprak was het oer-Hollandse keurig … [Lees meer...] overKeurig netjes (1): In de woordenboeken
Prof. dr. Jacques Van Keymeulen ontvangt Matthias de Vriespenning
Op vrijdag 14 september 2018 ontving prof. dr. Jacques Van Keymeulen de Matthias de Vriespenning uit handen van prof. dr. Frieda Steurs, directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. De Stichting Matthias de Vriesfonds werd ongeveer 40 jaar geleden opgericht en heeft tot doel de Nederlandse lexicologie in het algemeen te bevorderen. De naam van de stichting verwijst … [Lees meer...] overProf. dr. Jacques Van Keymeulen ontvangt Matthias de Vriespenning
Nieuwe betekenissen van ‘officieel’
Door Henk Wolf Ik word er altijd een beetje blij van als ik denk dat ik een taalverandering heb gevonden die nog niet in de woordenboeken is opgenomen. Af en toe denk ik dat ik er een gevonden heb en daar schrijf ik dan een stukje over. Een zo'n verandering is de betekenisuitbreiding van het woord officieel. In officieel herkennen we natuurlijk het Franse office of het … [Lees meer...] overNieuwe betekenissen van ‘officieel’
Hooggekurkt
Een achttiende-eeuwse aanvulling op het WNT Door Roland de Bonth Kurkentrekkers leiden steeds vaker een kwijnend bestaan in de keukenla. Wijnproducenten stappen over op schroefdoppen of – in mindere mate – op kunststofkurken. Toch levert dat geen rust op voor de kurkeiken in Zuid-Europa en Noord-Afrika want bij de productie van schoenen is kurk – na de plateauzolen uit de … [Lees meer...] overHooggekurkt
J.H. Halbertsma’s Lexicon Frisicum (1872) wordt vertaald
Door Anne Dykstra Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) wordt gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Woordenboek der Friese taal (1984-2011) van de Fryske Akademy, en daarmee tot allerlei andere woordenboeken die … [Lees meer...] overJ.H. Halbertsma’s Lexicon Frisicum (1872) wordt vertaald
De taal der liefde voor al uw taalliefde
Door Marc van Oostendorp Wie niet van De taal der liefde houdt, het 'literair woordenboek van seks en erotiek' dat Ton den Boon onlangs publiceerde, houdt niet werkelijk van taal. Dat is gemakkelijk te bewijzen. Een beetje taal kent drie grote verschillende manieren waarop ze kan worden toegepast. Alle drie hebben ze hun eigen attractie voor de taalliefhebber Er is de … [Lees meer...] overDe taal der liefde voor al uw taalliefde
Ilja Leonard Pfeijffer als pornograaf
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (9) Door Marc van Oostendorp aandeeltje, boeing, brandweerslang, designpiston, dinges, dreglijn, erectie, fluit, frikadel, gepiemelte, geslacht, geslachtsdeel, glijpaal, grote, heipaal, johan-friso, joystick, kleinduimpje, kleine heer, kruis, lans, lardeerpriem, leuter, lul, meneer des huizes, neukstaaf, paal, paalmansje, paling, penis, … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als pornograaf
Willem Brakman en de logge hops der hormonen
Door Ton den Boon ‘We waren gelukkig, ik hield van haar en zij bedroog me met al m’n vrienden.’ Soms zijn uitspraken over seks en erotiek in de verhalen van Willem Brakman hilarisch, maar vaak schuilt er iets venijnigs in. Misschien hangt dat wel samen met de voorliefde van Brakman voor het beschrijven van seksuele aberraties. Helpt een personage een ‘bijzonder elegante vrouw, … [Lees meer...] overWillem Brakman en de logge hops der hormonen
Wamen, waamde, gewaamd
Door Jan Bethlehem Van Dale’s Groot woordenboek van de Nederlandse taal geeft sinds 1961 voor wamen: onovergankelijk werkwoord; waamde, heeft gewaamd, met de betekenis: de modder doen opwellen: de rivier, het tij waamt. Als nuance in de betekenis geeft het ’knoeien, morsen’. Sinds de editie van 1999 verschaft het enige etymologische informatie. In de laatste uitgave legt het … [Lees meer...] overWamen, waamde, gewaamd
Uitreiking Matthias de Vriespenning aan dr. Frans Debrabandere in het Belfort in Sluis
Op zaterdag 18 maart jl. ontving dr. Frans Debrabandere op het symposium ‘Zeeuwen door de eeuwen. Verhalen over Zeeuwse familienamen’ in het Belfort in Sluis de Matthias de Vriespenning uit handen van prof. dr. Frieda Steurs, directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. De Stichting Matthias de Vriesfonds werd bijna 40 jaar geleden opgericht en heeft tot doel de … [Lees meer...] overUitreiking Matthias de Vriespenning aan dr. Frans Debrabandere in het Belfort in Sluis
7 april 2017: Kiliaanlezing
De Kiliaanstichting nodigt u uit tot het bijwonen van de Kiliaanlezing 2017: MaartenJan Hoekstra (TU Delft) Ontwerpen aan de stad in woorden De lezing wordt gevolgd door een borrel. Gelieve zich op te geven bij: Nicoline van der Sijs (post@nicolinevdsijs.nl) Tijd: Vrijdag 7 april 2017 16.00 uur Plaats: Meertens Instituut (k. 2.18) Oudezijds Achterburgwal … [Lees meer...] over7 april 2017: Kiliaanlezing
Oude betekenissen in nieuwe Van Dale
Door Ariane van SantenEr is een nieuwe Van Dale, en dat zullen we weten. Bij de royale aandacht voor de zojuist verschenen 15e editie van Van Dale gaat het vooral over vernieuwingen. Er zijn nieuwe woorden opgenomen (dodebomenmedia, factchecken) en oude geschrapt (schrijfjeukte, hongerbloempje). En er is veel publiciteit over de onlineversie, waarin gebruikers zelf dingen … [Lees meer...] overOude betekenissen in nieuwe Van Dale
De Dikke Van Dale als dichtbundel
Door Marc van OostendorpDat de Nederlandse hoofdredacteur van Van Dale, Ton den Boon, een verwoed lezer is, weten we. Hij schreef eerder over onder ander Kloos, Nijhoff en Lucebert. Dat laat zijn sporen na in de Grote Van Dale (de uitgever zegt tegenwoordig Dikke Van Dale, maar vroeger mocht je dat nooit zeggen van diezelfde uitgever, en nu zit ik aan dat Grote vast, … [Lees meer...] overDe Dikke Van Dale als dichtbundel
De nieuwe Van Dale: even aanlokkelijk als een iPhone
Door Marc van Oostendorp Toen ik erheen ging, vreesde ik dat ik naar een begrafenis ging: de presentatie van de nieuwste, vijftiende druk van het Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. Het bleek een feestje. Het lijkt logisch om te denken dat dit nu weleens de laatste Van Dale op papier zou kunnen zijn, want wie wil er nu nog zo'n papieren bakbeest in huis als je … [Lees meer...] overDe nieuwe Van Dale: even aanlokkelijk als een iPhone
Nieuw woordenboekconcept: Linguee lanceert app voor iPhone en iPad
Keulen, Duitsland, 17/09/2015 - Enthralling and multifarious. Voor iedereen die nu een woordenboek nodig heeft, is er vanaf vandaag voor iPhone en iPad de gratis woordenboekapp Linguee. Voor het eerst kan je daarmee door meer dan twee miljoen begrippen zoeken, ook offline en zonder reclame.Decennialang hebben woordenboeken vooral veel informatie op … [Lees meer...] overNieuw woordenboekconcept: Linguee lanceert app voor iPhone en iPad
De Dikke Van Dale heeft geen leeslint meer!
ZomernieuwsDoor Marc van OostendorpDe nieuwe, vijftiende editie van de Dikke Van Dale, die in oktober verschijnt, heeft geen leeslinten meer. Tot die conclusie kwamen de onvermoeilbare speurders van uw favoriete weblog voor de neerlandistiek, Neder-L, gisterenavond.De nieuwe druk wordt de eerste geheel nieuwe editie van het woordenboek in vijftien jaar. Bovendien zou het door … [Lees meer...] overDe Dikke Van Dale heeft geen leeslint meer!
Vernederlandsingen in de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
Een oproep tot medewerkingDoor Nicoline van der SijsVandaag wordt de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND) gelanceerd, zie het persbericht hier en zie de website. De eWND bevat complete tekstuitgaven van dialectwoordenboeken, met inleidingen waarin uitleg wordt gegeven over de uitspraak, spelling en grammatica van het dialect. Die complete tekstuitgaven … [Lees meer...] overVernederlandsingen in de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
Recensie: Waarom is een witte neushoorn grijs? (en een zwarte ook) Woorden die je op het verkeerde been zetten
Door Maartje LindhoutSoms vraag je je af waarom iets eigenlijk heet zoals het heet. Waarom noemen we Oostenrijk niet Zuidenrijk? Wat heeft een ijselijke kreet met ijs te maken? In het boekje Waarom is een witte neushoorn grijs? (en een zwarte ook) geven Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar op een speelse, dynamische en toegankelijke manier antwoord op zulke vragen. Het boekje … [Lees meer...] overRecensie: Waarom is een witte neushoorn grijs? (en een zwarte ook) Woorden die je op het verkeerde been zetten
17 april 2015: The Role of Lexicography in Standardisation and Purification of Lesser Used Languages
Friday April 17, 2015At Tryater, Oostersingel 70 NL-8921 GB Leeuwarden Price: € 25,00 Register: Click hereOn Friday 17 April 2015, the Fryske Akademy is organizing a one-day international conference that will be tackling the role of lexicography in standardisation and purification of lesser used languages. The Frisian language is one of those. As an emancipating language … [Lees meer...] over17 april 2015: The Role of Lexicography in Standardisation and Purification of Lesser Used Languages
Een woordenboek uit 1672
Ingezonden mededeling door Gerrit van Oord Op donderdagmiddag 20 februari 2015 om 17.30 uur wordt op het Koninklijk Nederlands Instituut te Rome de heruitgave van het eerste Italiaans-Nederlandse woordenboek gepresenteerd. De editie werd bezorgd door Vincenzo Lo Cascio.Het programma is als volgt. Na de begroeting door Francesco Azzarello (De Italiaanse Ambassadeur in Nederland) … [Lees meer...] overEen woordenboek uit 1672
Italiaanstalig Holland in de 17e eeuw
Door Marc van Oostendorp Lodewijk Meyer (1629-1681) was taalgeleerde in een tijd dat het vak ertoe deed. Geïnspireerd door revolutionaire nieuwe ideeën van Spinoza en Descartes werd hij een vertegenwoordiger van wat de 'radicale Verlichting' genoemd wordt, een groep Europese intellectuelen die kritisch stonden tegenover het geloof en hun hoop hadden gesteld op de wetenschap. … [Lees meer...] overItaliaanstalig Holland in de 17e eeuw
’t Mestreechts is online
Door Leonie Cornips Onlangs is in het Theater aan het Vrijthof de website gelanceerd van de Dictionair vaan de Mestreechter Taolin aanwezigheid van zo’n negenhonderd belangstellenden. De Maastrichtenaar Roger Weijenberg heeft deze website ingericht en visueel vormgegeven. De naam Dictionairis veel te bescheiden want wat er op deze site te zien valt, is veelomvattender dan een … [Lees meer...] over’t Mestreechts is online
