"Gaandeweg het onderzoek", schrijft Jeroen Jansen tegen het eind van zijn indrukwekkende studie Literair vermaak in de zeventiende eeuw, "ben ik er steeds meer van overtuigd geraakt dat mijn historische verkenning van literair vermaak relevantie heeft voor wat er nu al in het voortgezet onderwijs gebeurt en waar nog winst te behalen valt." Dat kan de lezer op dat moment alleen … [Lees meer...] overZoveel verschilde de zeventiende-eeuwer niet van een moderne scholier
sociologie
Fictieve buurvrouwen en de interessantheidshypothese
Er is zoals jullie weten de échte wereld en er is de wereld van de fictie. In sommige opzichten lijken ze op elkaar – beide worden bijvoorbeeld bevolkt met entiteiten die met elkaar converseren. En in sommige opzichten lijken ze ook niet op elkaar – ik heb de indruk dat romanpersonages gemiddeld minder vaak de wc bezoeken dan de auteurs die hun leven beschrijven. … [Lees meer...] overFictieve buurvrouwen en de interessantheidshypothese
De samenleving maakt de schrijver, de schrijver maakt de samenleving
Waaruit bestaat de literatuurgeschiedenis? Uit meesterwerken? Uit elkaar almaar bestrijdende generaties met steeds weer nieuwe ideeën over wat een goed boek is? Uit genieën die af en toe opstaan en iedereen anders laten kijken? Uit een economie van uitgeverijen, geleerde genootschappen en krantenredacties? Rick Honings en Lotte Jensen zien het anders. De bouwstenen van hun … [Lees meer...] overDe samenleving maakt de schrijver, de schrijver maakt de samenleving
Bourdieu meten
Door Marc van Oostendorp Wie als kind genoeg naar Mozart luistert, wordt vanzelf rijk en succesvol. Dat is één van de conclusies die je kunt trekken uit het werk van de Franse socioloog Pierre Bourdieu, al decennia lang een van de meest geciteerde denkers over cultuur. Door te investeren in culturele kennis, door 'cultureel kapitaal' te verwerven, kun je aan andere mensen met … [Lees meer...] overBourdieu meten
Kleine sociologie van het vragenrondje
Door Marc van Oostendorp We zaten in een stoffig zaaltje in Londen, want we hadden een congres. Iemand hield een lezing, maar toen kwam het: de vragenronde! De meest irrationele vorm van communicatie tussen wetenschappers die er is. Want de theorie is simpel: een beleefde uitwisseling van ideeën over het zojuist gebodene. Aanvullingen. Correcties. Maar de praktijk is anders. … [Lees meer...] overKleine sociologie van het vragenrondje
Bourdieu onder vuur?
Door Jos Joosten In Ilja Leonard Pfeijffers anti-neerlandistiekboutade was de Franse socioloog Pierre Bourdieu kop van jut. Nu is het natuurlijk al decennialang goed gebruik dat eens in de zoveel jaar een (vaak in enig opzicht miskende) schrijver losgaat op de academische omgang met teksten - dat was zo met hermeneutiek, New Criticism, structuralisme, … [Lees meer...] overBourdieu onder vuur?
Taalkundigen zijn betere sociologen
Door Marc van Oostendorp De Gents-Tilburgse geleerde Jan Blommaert begint zijn recente uitbundige lofzang op de sociolinguïstiek met enkele kritische noten. Volgens hem hebben zijn collega's soms te weinig ambities. Ze zien zichzelf vooral als ijverige verzamelaars van gedetailleerde gegevens over hoe de taal in de wereld om ons heen varieert en verandert, ze passen daarop … [Lees meer...] overTaalkundigen zijn betere sociologen
Is taal chaos?
Door Lucas SeurenDe webcomic xkcd had onlangs wat aandacht voor taal. Veel sprekers zeggen tegenwoordig ‘I could care less’ (“Het zou me minder kunnen interesseren”) terwijl ze bedoelen ‘I couldn’t care less’ (“Het zou me niet minder kunnen interesseren”). Als een van de personages in de strip wordt aangesproken op zijn (haar?) incorrecte gebruik van de term, gaat hij (zij?) … [Lees meer...] overIs taal chaos?
In memoriam Joshua Fishman (1926-2015)
Door Marc van OostendorpJe kunt taal op allerlei manieren beschouwen: als een bron van vermaak of van ergernis, als een communicatiemiddel of een manier om je af te zetten tegen anderen, als een instrument voor het denken of een middel om andere mensen mee te manipuleren. Joshua Fishman, die zondag op 89-jarige leeftijd overleed, zag taal, iedere taal, vooral als een … [Lees meer...] overIn memoriam Joshua Fishman (1926-2015)
Bourdieu vs. de Blanke Volksschrijver van Stad en Land
De persoon en het personage Gerard Reve Door Marc van OostendorpDe Franse socioloog Pierre Bourdieu schreef eens dat je best "met Marx tegen Marx in kon denken, of met Durkheim tegen Durkheim. (...) Dat is hoe de wetenschap werkt." Wat Bourdieu toen niet kon weten was dat er na zijn overlijden een jonge promovendus zou opstaan aan de Universiteit van … [Lees meer...] overBourdieu vs. de Blanke Volksschrijver van Stad en Land
Terug naar de tekst II
door Marieke WinklerIn het handboek Het leven van teksten (2006) stellen Brillenburg Wurth & Rigney dat sinds de jaren ’70 het besef steeds sterker is geworden dat literatuur bestaat bij gratie van de lezer. De literatuur-wetenschapper is niet alleen geïnteresseerd in de bijzondere structuur van het literaire werk maar vooral ook in wat mensen doenmet literatuur. De … [Lees meer...] overTerug naar de tekst II
Terug naar de tekst I
Door Marieke WinklerIn het voorwoord van zijn boek Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur (2013) schrijft Thomas Vaessens dat hij specifiek gekozen heeft voor een benadering die een ‘terugkeer naar de tekst’ betekent. ‘[W]aar veel literatuurwetenschappelijk onderzoek de laatste decennia gericht was op de instituties om de literatuur heen (de kritiek, de … [Lees meer...] overTerug naar de tekst I
