Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

taalfilosofie

Kübra Gümüsay over Spreken en zijn

door Reageer

De Faculteit der Letteren en de Faculteit voor Filosofie, Theologie en Religiestudies geven nieuwe studenten altijd een cadeautje aan het begin van hun studie: een boek. Dit jaar betreft dat Spreken en zijn (voor internationale studenten Speaking and Being, en voor de studenten Duits de oorspronkelijke versie Sprache und Sein). Omdat de schrijfster zelf niet aanwezig kon zijn … [Lees meer...] overKübra Gümüsay over Spreken en zijn

Stenen van zondeloze mensen

door 9 Reacties

Jurriën Rood meent dat je appels en peren wel met elkaar kunt vergelijken. Hij maakt hier nogal een groot punt van: je kunt echt alles met elkaar vergelijken. En dan kun je bijvoorbeeld zeggen dat appels dichter in de buurt komen van een ronde vorm. Jaja. Het is het soort opmerkingen die je als taalkundige weleens te horen krijgt op een feestje. Iemand is een succesvolle … [Lees meer...] overStenen van zondeloze mensen

De eenzaamheid van Chomsky

door 12 Reacties

Het was een interessante avond, afgelopen zaterdag, in Nijmegen. Tijdens het filmfestival InScience werd de film Is The Man Who Is Tall Happy? vertoond, van de bekende filmmaker Michel Gondry en gebaseerd op gesprekken die hij voerde met Noam Chomsky. De film is ook online te bekijken (hierboven), maar in de zaal en op een groot scherm biedt hij ook wel wat extra's. Bovendien … [Lees meer...] overDe eenzaamheid van Chomsky

Taal is een brug in het denken

door Reageer

Bestaan er stoornissen die specifiek de taal betreffen? Twee voorbeelden worden regelmatig genoemd. De eerste is afasie, een stoornis (of eigenlijk een pakket stoornissen) die zich kunnen voordoen als mensen bijvoorbeeld een herseninfarct krijgen en daarna niet goed meer kunnen praten. De tweede heet taalontwikkelingsstoornis en lijkt een aangeboren component te hebben. Maar … [Lees meer...] overTaal is een brug in het denken

‘De grenzen van mijn taal’ betekenen de grenzen van mijn wereld

door Reageer

Decennialang hebben we het in het Nederlands moeten doen met de vertaling die W.F. Hermans maakte van de Tractatus Logico-Philosophicus van Ludwig Wittgenstein. En nu zijn er ineens twee nieuwe vertalingen verschenen! Onlangs besprak ik de vertaling van Victor Gijsbers, vandaag is de beurt aan die van Peter Huijzer en Jan Sietsma. De Tractatus bestaat uit een verzameling … [Lees meer...] over‘De grenzen van mijn taal’ betekenen de grenzen van mijn wereld

Fictie als een gesprek

door 2 Reacties

Het proefschrift dat de jonge Groningse filosoof Merel Semeijn eerder deze week verdedigde in Groningen, begint met een paradox. In het dagelijks leven is waarheid een belangrijke kwaliteit van wat mensen zoal tegen elkaar zeggen. Als dat niet zo zou zijn, als mensen willekeurig wat tegen elkaar te zeggen en je er niet langer van kon uitgaan dat mensen hun best doen de waarheid … [Lees meer...] overFictie als een gesprek

Debat, discussie, dialoog

door 1 Reactie

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 39) -    In een van onze eerste gesprekken gaf jij een hedendaagse versie van de Toren van Babel, en die eindigde je als volgt: Na zoveel woede kreeg de provider medelijden met de mensheid, en hij sprak: ‘Vroeger leefden de mensen in de verwarring van Babel, en heb ik vanuit Babel de … [Lees meer...] overDebat, discussie, dialoog

Communiceren

door 1 Reactie

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 38) -    Ik heb zo’n prachtig citaat over poëzie, en het geeft zo mooi het verschil tussen begrijpen en communiceren weer, dat ik graag hiermee wil beginnen. En ik kan het niet helpen dat ook deze uitspraak afkomstig is van een dichter die al twee keer eerder in onze gesprekken heeft … [Lees meer...] overCommuniceren

Begrijpen

door 2 Reacties

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 37) -    Eindelijk een concreet woord, begrijpen, met ook veel synoniemen. -    Denk jij dan dat je ‘grijpt’ naar data of informatie? Dat er zo’n proces in je hoofd plaatsvindt? -    Dat kan ik niet achterhalen. Maar er zijn ook synoniemen, zoals … [Lees meer...] overBegrijpen

Informatie en data

door Reageer

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 36) -    Hoe langer ik over het woord informatie nadenk, hoe minder ik ervan begrijp. -    Ja, dit woord past prachtig in het nadenken over taal en communicatie. Het is zo’n kaal, leeg woord, met zo weinig ‘informatieve’ betekenis. Er is een beroemd citaat over wijsheid … [Lees meer...] overInformatie en data

Verstandhouding

door 1 Reactie

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 35) -    Jij wilt ‘dieper kijken’ naar woorden die we gebruiken voor ‘taal en communicatie’, woorden zoals informatie, begrijpen enzovoort, omdat je denkt dat we daarmee meer zicht krijgen op de relatie tussen taal en communicatie. Hoe moet ik me dat precies … [Lees meer...] overVerstandhouding

Taal als communicatiemiddel?

door 2 Reacties

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 33) -    Waar staan we nu na zoveel gesprekken over taal en miscommunicatie? Jij blijft vooral spreken over de grenzen van de taal, en zoekt daarin ook zelf de grenzen op met wat je vertelt over non-dualiteit, relativiteit, de onzekerheidsrelatie en entropie, of je houdt een verhandeling … [Lees meer...] overTaal als communicatiemiddel?

Wat bedoel je?

door Reageer

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 32) -    De vorige keer kwamen we erop uit dat eenzelfde uiting, afhankelijk van de situatie, verschillende bedoelingen kan hebben. En nu ga jij voor het laatst nog een paar voorbeelden inbrengen? -    Zeker! Ik maakte een gesprek mee tussen twee vriendinnen A en B, en … [Lees meer...] overWat bedoel je?

Heb je me dat horen zeggen?

door Reageer

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 30) -    De vorige keer spraken we over wat er fout kan gaan bij de ‘overkomst’ van woorden: een associatie of een connotatie waar we geen weet van hebben. Maar er is nog veel meer aan de hand. Soms kunnen we ons door onze eigen houding, onze attitude, heel moeilijk voorstellen dat … [Lees meer...] overHeb je me dat horen zeggen?

Humor over misverstand

door 1 Reactie

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 26) -    In taalgebruik gaat het om woorden en zinnen. Maar beter is het misschien om die uitingen te zien als blauwdruk voor het geven van betekenis aan woorden en zinnen. Hoe werkt dat concreet, zo’n blauwdruk, een ‘nog niet uitgevoerd ontwerp’? -    Huh? We zouden … [Lees meer...] overHumor over misverstand

Taal en entropie

door Reageer

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 25) -    In ons vorig gesprek hadden we het over het verval van betekenis in stopwoordjes en clichés. En toen ging jij door over ‘slijtage van woorden’ en ‘waardevermindering van betekenis’, en kwam je met het begrip entropie. Leg uit! -    Ik beschreef die slijtage als … [Lees meer...] overTaal en entropie

Taal in gebruik

door 1 Reactie

Onbegrip begrepen 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 24) -    Onze drie vorige gesprekken gingen over woorden en betekenissen. En wat ik daaruit in elk geval overhoud, is dat woorden betekenis krijgen in het gebruik. Niet omdat ik er mijn betekenis in stop, maar omdat die betekenis gedeeld wordt met een ander. -    Ja, … [Lees meer...] overTaal in gebruik

Woorden zijn niet gastvrij

door 3 Reacties

Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 22) -    De betekenis die je bedoelt past vaak niet in het vakje van het woord dat je kiest. En gesteld dat dat toch lukt, dan moet je maar afwachten of de door jou bedoelde betekenis overkomt. Kan ik het vorige gesprek zo samenvatten? -    Ja, daarom zeggen filosofen … [Lees meer...] overWoorden zijn niet gastvrij