Een schrijver kan een wereld verzinnen waarin draken rondlopen, of waarin de wetten van de zwaartekracht worden getart, of een wereld waarin vrijwel iedereen een verdorven persoon is. Maar een wereld waarin onze moraal niet geldt, dat wordt lastiger, stellen Daniel Altshuler en Emar Maier in een nieuw artikel in het Journal of Semantics. Neem het volgende … [Lees meer...] overDe grenzen van fictie
taalkunde
Verschijnt binnenkort: De Dikke Daniëls
Wim Daniëls heeft zich zijn hele leven al verwonderd over taal; over haar lenigheid, haar subtiliteit en haar complexiteit. Hij wijdde tientallen boeken, talloze artikelen en veelgelezen twitterberichten aan zijn grote liefde. Hij bekeek haar van alle kanten, keerde haar binnenstebuiten, boog zich over de apostrof, de komma, over etymologieën, het Huppelnederlands, dialecten … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: De Dikke Daniëls
De (zee)meermin, een ongrijpbaar fabeldier? [1]
Op zoek naar definities in lexica en literatuur Trots loop ik met mijn tekening naar de juf, die voorovergebogen aan het opruimen is in de poppenhoek. “O ja, nou, mooi, hoor…” zegt ze zonder echt te kijken, “en euh… wat is het?” “Een Meermin”, antwoord ik. “Oh, een zeemeermin, nou, leuk, hoor.” “Nee, niet zéé-meermin, gewoon meermin!” . De juf zucht en zonder me aan … [Lees meer...] overDe (zee)meermin, een ongrijpbaar fabeldier? [1]
Schoonheid is waarheid, – waarheid schoon
De Britse dichter John Keats had gelijk toen hij in 1819 in zijn beroemde Ode to a Grecian Urn schreef: Beauty is truth, truth beauty,—that is allYe know on earth, and all ye need to know Wetenschappelijk onderzoek heeft dat nu aangewezen, en in het bijzonder dat de stijlfiguur die Keats hier gebruikt, bijdraagt aan die waarheid. Dat stijlfiguur heeft de vorm A B B A, … [Lees meer...] overSchoonheid is waarheid, – waarheid schoon
‘Heb je ook sibbelings?’
Als rasechte introvert ben ik een ramp met ‘small talk’: het keuvelen over koetjes en kalfjes waarbij het niet om de inhoud van het gesprek gaat, maar gewoon om het feit dat je een gesprekje hebt. Ik kán het gewoon niet, lijkt het wel, en het voelt altijd zo gekunsteld. ‘Heb je ook broers of zussen?’ is zo’n standaard ‘small talk’-vraag – weinig mensen zullen intrinsiek … [Lees meer...] over‘Heb je ook sibbelings?’
De wondere wereld van de opna-constructie
Dat voorzetsels lastige wezens zijn bewijst de koffieautomaat van de Universiteit Utrecht al. Maar niet alleen voor machines zijn deze kleine woordjes moeilijk; bij talen die je niet compleet machtig bent is het ook vaak zo dat er grote twijfel bestaat over wanneer je nou welk voorzetsel gebruikt. Vaak bestaan er fijne nuances voor het gebruik en de betekenis van deze woorden – … [Lees meer...] overDe wondere wereld van de opna-constructie
Vermogen
Zo’n werkwoord dat feitelijk de uitgang van het actuele ABN heeft bereikt Raar werkwoord tegenwoordig, dat vermogen. In feite gebruiken we momenteel alleen de tegenwoordige tijd, net niet uitsluitend maar vrijwel alleen in de eerste persoon enkelvoud (ik) en dan ook nog bij uitstek in een vaste ontkennende combinatie. En dit alles steeds minder vaak dan voorheen. … [Lees meer...] overVermogen
Trocheeën gaan over de liefde, jamben over godsdienst
Heel verrassend zijn de resultaten misschien niet, van een onderzoek dat een groep Europese onderzoekers – waaronder de neerlandica Alie Lassche – vorige week publiceerden. Ze vonden dat bepaalde vormen in gedichten overeenkwamen met de betekenis van die gedichten. Maar de methoden waarmee ze tot die bevindingen kwamen zijn wel interessant. De dichters richtten zich op de … [Lees meer...] overTrocheeën gaan over de liefde, jamben over godsdienst
3 juni 2022: De Zwarte Prins. Over globalisering, cultuur en carnaval
De Rector Magnificus van Tilburg University nodigt u uit tot het bijwonen van de academische zitting waarin prof. dr. Sjaak Kroonhoogleraar Meertaligheid in de multiculturele samenleving, een openbaar afscheidscollege houdt, getiteld De Zwarte Prins. Over globalisering, cultuur en carnaval op vrijdag 3 juni 2022, om 16.15 uur precies, in de Aula … [Lees meer...] over3 juni 2022: De Zwarte Prins. Over globalisering, cultuur en carnaval
Opleiden voor kansrijk opgroeien in een taaldiverse stad
Alle talen tellen. Opgroeien in de grote stad biedt kinderen en jongeren veel kansen. Maar niet ieder kind of jongere krijgt dezelfde kansen. Kortom: er is (grote) kansenongelijkheid. Samen met professionals in onder meer onderwijs, jongerenwerk en jeugdzorg wil het Centre Of Expertise (CoE) Urban Education bijdragen aan het vergroten van kansengelijkheid voor kinderen en … [Lees meer...] overOpleiden voor kansrijk opgroeien in een taaldiverse stad
Oproep: onderzoek gebruik Nederlandse taal
Universiteit Utrecht voert een onderzoek uit naar het gebruik van de Nederlandse taal. Om deel te nemen aan het onderzoek moet je daarom een moedertaalspreker van het Nederlands zijn. Het onderzoek bestaat uit het maken van spraakopnames en duurt ongeveer 20 minuten. Voor deelname aan dit onderzoek krijg je een kleine compensatie van 4 euro. Dit onderzoek is al eerder op … [Lees meer...] overOproep: onderzoek gebruik Nederlandse taal
Qu’ils mangent de la brioche
De serie Is it cake? op Netflix lijkt misschien oppervlakkig Amerikaans vermaak. Allerlei Amerikaanse mensen met allerlei Amerikaanse manieren krijgen een aantal naaimachines of damestasjes of blikjes frisdrank te zien en moeten dan raden welke van de genoemde objecten een taart is. De presentator snijdt vervolgens die objecten aan met een vervaarlijk mes om te zien of die … [Lees meer...] overQu’ils mangent de la brioche
Dialect digitaal: nieuwe kansen voor streektaalgebruik en -onderzoek
Oratie Martijn Wieling Deze video is gemaakt door One Up Media (https://oneupmedia.nl/). Graphics en opname door Av-Services (RUG). Meer informatie over het onderzoek van Martijn Wieling is te vinden op https://www.martijnwieling.nl, https://www.speechlabgroningen.nl en https://www.cgtc.nl. Er is ook een samenvatting: … [Lees meer...] overDialect digitaal: nieuwe kansen voor streektaalgebruik en -onderzoek
Hebben paddestoelen woorden?
ZIjn wij mensen dan echt de enigen met taal? Het is een kwestie die de mensheid al bezighoudt sinds iemand het eerste sprookje vertelde over een donker bos, maar de laatste tijd staat het onder bijzondere belangstelling. Niet alleen wij mensen communiceren met elkaar, we weten inmiddels dat allerlei diersoorten en zelfs planten dat ook doen. Een deze week gepubliceerd artikel … [Lees meer...] overHebben paddestoelen woorden?
Lijkt mensentaal het meest op bijendans?
Een van de raadselen van de natuur is dat dieren niet kunnen praten. Veel dieren hebben een communicatiesysteem waarmee ze soms behoorlijk ingewikkelde dingen kunnen, maar in de buurt van menselijke taal komt het niet. Alle pogingen om dieren wel een vorm van taal te leren zijn stelselmatig mislukt. Waarom? Daarop geeft de Amerikaanse psycholoog en bioloog Michael Beecher een … [Lees meer...] overLijkt mensentaal het meest op bijendans?
Enquête: Hoe uniek is jouw grammatica?
Ieder individu beschikt over een verschillend taalvermogen; geen twee individuen spreken op exact dezelfde manier of hebben exact dezelfde grammaticale kennis. Aan de vakgroep Taalkunde van de Universiteit Gent zijn we benieuwd welke factoren invloed hebben op jouw unieke taalgevoel en grammatica. Interesse om de taalwetenschap een handje te helpen? Vul dan deze enquête in en … [Lees meer...] overEnquête: Hoe uniek is jouw grammatica?
26 april 2022: Feestelijke avond rond de Nederlandse taal in Luik
De vakgroep Nederlands van het Departement Moderne Talen van de Universiteit van Luik nodigt u van harte uit voor een feestelijke avond rond het Nederlands, met een lezing van Prof. Nicoline van der Sijs en een performance van Joke van Leeuwen, die plaatsvindt op dinsdag 26 april 2022 van 20.00 uur tot 21.30 uur in het Musée de la Vie wallonne, Cour des Mineurs, 4000 … [Lees meer...] over26 april 2022: Feestelijke avond rond de Nederlandse taal in Luik
20 mei 2022: Afscheidssymposium Gertjan Postma
Op 20 mei 2022 organiseert het Meertens Instituut een afscheidssymposium voor Gertjan Postma die in december 2021 met pensioen ging. Voor het programma van deze feestelijke dag nodigde het Meertens Instituut een aantal collega’s en vrienden uit die met Gertjan hebben samengewerkt. Het symposium vindt plaats in de Max Nettlau zaal van het Internationaal Instituut voor Sociale … [Lees meer...] over20 mei 2022: Afscheidssymposium Gertjan Postma
Heel even over zou
Een van mijn guilty pleasures is het hardop meezingen van het nummer ‘Heel even’ van Shirley Zwerus uit 1981, een bewerking van het Italiaanse ‘Ancora’ dat dat jaar het festival van San Remo won. Ik moet daar wel wat voor overwinnen want het refrein bevat een ongrammaticale zin. Ziet u hem? Heel even denk ik soms ineens aan jouEn mijn dromen krijgen vleugelsFantasieën zonder … [Lees meer...] overHeel even over zou
Hoe klinkt Standaardnederlands? Luister naar Astrid Kersseboom
(Persbericht Rijksuniversiteit Groningen) Astrid Kersseboom is de meest Standaardnederlands klinkende nieuwslezer. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Raoul Buurke van de Rijksuniversiteit Groningen, waaraan bijna 400 mensen uit Vlaanderen en Nederland deelnamen. Buurke doet onderzoek naar de invloed van standaardtaal op streektaal en dialecten. Om te bepalen … [Lees meer...] overHoe klinkt Standaardnederlands? Luister naar Astrid Kersseboom
Veranderen op diverse manieren, zoals in de taal van de Kamervoorzitster
Wie zoekt naar regime change in de Handelingen van de Tweede Kamer komt dat begrip voor het eerst tegen in het begin van het jaar 2002. Irak speelde en de Amerikaanse president Bush was toen bezig met de realisering van dat beleidsvoornemen, in Bagdad een revolutie bewerkstelligen. Klinkt anders, komt op hetzelfde neer. Als het voor het eerst in de … [Lees meer...] overVeranderen op diverse manieren, zoals in de taal van de Kamervoorzitster
Het gevecht om Meta
Het datacentrum in Zeewolde heeft in ieder geval iets moois voortgebracht: de onderstaande podcast van Haagse zaken. Het verhaal van hoe Meta, het moederbedrijf van Facebook, had in Zeewolde een absurd groot stuk terrein gekocht om er een absurd groot datacentrum te plaatsen dat in zijn eentje 1% van alle energieverbruik van Nederland voor zijn rekening zou houden. De … [Lees meer...] overHet gevecht om Meta
20 mei 2022: Oratie Gijsbert Rutten
Prof. dr. Gijsbert Rutten, hoogleraar aan de Universiteit Leiden met de leeropdracht Historische Sociolinguïstiek van het Nederlands zal in een academische zitting op vrijdag 20 mei om 14.15 uur precies zijn ambt aanvaarden, met het uitspreken van een rede getiteld: 'Knooppunt dagboek. Meertaligheid, discourstradities en de geschiedenis van het Nederlands'. Vanwege … [Lees meer...] over20 mei 2022: Oratie Gijsbert Rutten
Taalkunde op het vwo: een interview met drie experts
Wat is het precieze verschil tussen ‘ik liep’ en ‘ik heb gelopen’? De aanvoegende wijs, bestaat dat? Ik leerde het niet bij het vak Nederlands. Hoe kan dat? Hoe is het gesteld met taalkunde op het vwo? En wat valt er te verbeteren? Ik vroeg het drie experts. Hoeveel aandacht wordt er aan taalkunde besteed op het vwo tijdens lessen Nederlands? ‘Dat hangt in hoge mate … [Lees meer...] overTaalkunde op het vwo: een interview met drie experts
Ken je taalklanken met je lichaam?
Wie een woord kent (konterfeitsel, balorig, wieberen) weet iets over zijn lichaam: welke spieren je moet bewegen om die klanken te maken. Belichaamd denken (embodied cognition) is tegenwoordig een populair begrip onder antropologen, filosofen en cultuurwetenschappers. Zij nemen vaak een radicaal standpunt in, al je denken is denken met je lichaam. Anti-Cartesianisme heerst: er … [Lees meer...] overKen je taalklanken met je lichaam?