Door Michiel de Vaanwispelturig bn. ‘grillig’Vnnl. Onstantaftich wispeltuerich weyfelaer ‘onstandvastige, wispelturige weifelaar’ (Dictionarium Germanicolatinum, 1556, Antwerpen), een wispeltuerich liedeken ‘een ondeugend liedje’ (Spul van Sinnen van den Siecke Stadt, 1534–1564, Amsterdam), ook ‘veranderlijk; lichtzinnig’. In de 17e eeuw komt ook wispeltuur bn. voor, maar bijna … [Lees meer...] overEtymologie: wispelturig
taalkunde
High tea is maar verwarrend
Door Lucas SeurenTijdens een onderzoeksverblijf in York sprak ik wat van mijn data door met mijn lokale begeleidster. Het ging hierbij om opnamen van een telefoongesprek tussen twee studentes. Op een gegeven moment vertelde een van de twee studentes over een recente high teaen dat leidde bij mijn begeleidster tot verwarring. Ze vroeg zich af wat daarmee in vredesnaam bedoeld … [Lees meer...] overHigh tea is maar verwarrend
En nee
Door Marc van OostendorpHier is een stijlfiguur die me al een tijdje intrigeert. Gisteren stond hij bijvoorbeeld op het weblog Amayzine:Casten is kijken of je gekozen wordt voor de show en fitten is, je voelde het al, je pakje passen. En nee, die verschillende opdrachtgevers houden geen rekening met elkaar dus op jouw schema staat vaak dat je op drie plekken tegelijk moet zijn. … [Lees meer...] overEn nee
Vernederlandsingen in de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
Een oproep tot medewerkingDoor Nicoline van der SijsVandaag wordt de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND) gelanceerd, zie het persbericht hier en zie de website. De eWND bevat complete tekstuitgaven van dialectwoordenboeken, met inleidingen waarin uitleg wordt gegeven over de uitspraak, spelling en grammatica van het dialect. Die complete tekstuitgaven … [Lees meer...] overVernederlandsingen in de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
De accénten van Stóry
Door Marc van OostendorpHeel hard roepen kun je in de schrijftaal met hoofdletters, met cursief, en in informelere registers met asterisken of aanhalingstekens. Het tijdschrift Story heeft nog een manier ontdekt: met accenten.Laten we bijvoorbeeld de voorpagina van het tijdschrift van deze maand erbij nemen:Maar liefst drie keer op één pagina worden accenten gebruikt om … [Lees meer...] overDe accénten van Stóry
Allebei wat anders
Door Marc van OostendorpIn deze video leg ik uit waarom mensen er bezwaar tegen hadden dat ik geen stropdas droeg en wat ze tegen me zeiden over anders. … [Lees meer...] overAllebei wat anders
Taalkunstenaars in de dop: De toekomst van tweetalig Limburg
Inspiratiebijeenkomst op donderdag 19 november 2015 van 13.00-17.30 uurLocatie: Fontys Hogeschool, Mgr. Claessenstraat 4 in SittardEen halve eeuw geleden was de gedachte dat dialect spreken een achterstand zou opleveren in de ontwikkeling van het Nederlands van het jonge kind. Sinds de jaren negentig laat taalkundig verwervings- en cognitieonderzoek voorzichtig zien dat … [Lees meer...] overTaalkunstenaars in de dop: De toekomst van tweetalig Limburg
Vacature: Assistent Nederlandse Taalkunde Universiteit Wrocław
De Leerstoel voor de Nederlandse Filologie van de Universiteit van Wrocław in Polen zoekt een Assistent in het Departement van Nederlandse Taalkunde Nederlands vanaf 1 oktober 2015ProfielHet taalniveau van de ‘native speaker’ of 'near native speaker';Universitair MA diploma of PhD in geesteswetenschappen op het gebied van taal- of letterkundeErvaring op het gebied van NVT op … [Lees meer...] overVacature: Assistent Nederlandse Taalkunde Universiteit Wrocław
Etymologie: wiedes
Door Michiel de Vaanwiedes bn. ‘vanzelfsprekend’Nnl. wiedensche knul ‘domme vent’ (1844, Bargoens uit Holland), wiedes ‘dom, onnoozel’ (ca. 1860), ook wiedstok = witstok ‘dom, onnozel’. Noordhollands wiedes ‘slim; nijdig’ (1897), wiedus ‘onnozel’ (1920). Daarnaast wiedus (1900), wiedes (1906) ‘voor de hand liggend, begrijpelijk’, bijv. in nogal wiedes ‘dat snapt toch iedereen’. … [Lees meer...] overEtymologie: wiedes
Ja hoor, ook dialect kan nuttig zijn in de klas (maar met mate)
Door Steven Delarue Sinds dinsdagavond lopen de reacties op het korte interview dat ik dinsdag op Radio 1 gaf vlotjes binnen, en bijna allemaal snijden ze hetzelfde thema aan: dialect in de klas. Over tussentaal hoor ik eigenlijk niet veel meer (omdat het intussen al zo vaak is verkondigd?), maar dat ik het aangedurfd heb om te zeggen dat ook dialect nuttig kan zijn in de klas, … [Lees meer...] overJa hoor, ook dialect kan nuttig zijn in de klas (maar met mate)
Helemaal dood: dote te
Door Marc van Oostendorp Precies tien jaar geleden stierf Albertha Bell, meer dan honderd jaar oud, en met haar een unieke variëteit van het Nederlands – het Berbice-Nederlands (BN). In het Journal of Language Contact verscheen onlangs een artikel van de specialiste Silvia Kouwenberg die de oorsprong van die unieke taal, en het verwante Essequebo-Nederlands (EN), in de … [Lees meer...] overHelemaal dood: dote te
Kennis in interactie
Door Lucas SeurenOnderzoekers van de South Methodist University en Duke University onder leiding van Alan Brown publiceerden onlangs een artikel waarin ze beschreven dat studenten vaak anekdotes van anderen lenen om hun eigen verhalen te verfraaien. Soms nemen ze zelfs verhalen één-op-één over. Een probleem wat de studenten daarbij konden ondervinden, was dat ze vergaten van … [Lees meer...] overKennis in interactie
Oproep voor Lezingen/Oproep vir Referate Internationaal Congres Gents Colloquium over het Afrikaans
22-24 oktober 2015 InleidingTijdens dit internationale congres, georganiseerd door het Gents Centrum voor het Afrikaans en de Studie van Zuid-Afrika, worden twee uiteenlopende onderzoekslijnen uitgewerkt, zoals uiteengezet in de samenvattingen hieronder. Ze zullen parallel behandeld worden en verwijzen beide naar innovatief navorsingswerk waarmee men onder andere aan de … [Lees meer...] overOproep voor Lezingen/Oproep vir Referate Internationaal Congres Gents Colloquium over het Afrikaans
Geluisterde podcasts
Door Marc van OostendorpAls iemand aan mij vraagt wat ik luister, aarzel ik onwillekeurig even. Op een pagina van de zakenwebsite NRCQ gebeurde het gisteren een paar keer. Luisteren werd gebruikt met een lijdend voorwerp:Deze veertien podcasts moet je luisteren vandaagWat luister jij op weg naar je werk?Ik weet dat andere mensen dat zeggen, maar ik zou zelf geloof ik … [Lees meer...] overGeluisterde podcasts
Enniewee
Door Marc van OostendorpIs anyway een Nederlands woord? Ik hoor het regelmatig mensen gebruiken in Nederlandse zinnen; is dat een argument? Schakelen die mensen misschien in de loop van hun Nederlandse conversatie heel even – voor de duur van één woord – over naar het Engels om meteen daarna weer terug te keren? Of hebben we het woord inmiddels in onze woordenschat … [Lees meer...] overEnniewee
Succes in dialect
Door Leonie CornipsIn de jaren vijftig zou het voor Rowwen Hèze, Ivo Rosbeek, Normaal of Nynke Laverman onmogelijk geweest zijn om in het Nederlands, dialect of Fries te zingen. Nederlandstalige muziek was toen oubollig en dialecttalige muziek te eenvoudig en uitermate braaf. Maar volgens Hans op de Coul en Ine Sijben kantelt ‘het beeld van dialect als museumstuk’ in de jaren … [Lees meer...] overSucces in dialect
De frontale cortex levert onderzoeksgeld op
Door Marc van OostendorpEen psychologische verklaring wordt plausibeler als in die verklaring neurowetenschappelijke termen worden gebruikt, zoals frontale cortex of gebied van Broca of pFC – ook als die termen alleen maar staan in speciaal toegevoegde stukjes die logischerwijs niets bijdragen aan de verklaring. Dezelfde truc werkt niet met termen uit de … [Lees meer...] overDe frontale cortex levert onderzoeksgeld op
Wanneer zeg je ‘dan’ dan?
Door Maartje LindhoutWaar ga je heen dan?Wat Hollanders (onder wie ikzelf) vaak schijnen te doen, is dan achter een vraag plakken. Misschien ken je het wel. Waar ga je heen, dan? Moet je niet naar school, dan? Hoe oud is hij, dan? Ik doe het al zo lang en zo hardnekkig, dat ik er niet eens erg in had, totdat een kennis dit blijkbaar typisch Hollandse kenmerk … [Lees meer...] overWanneer zeg je ‘dan’ dan?
Etymologie: walken
Door Michiel de Vaan walken ww. ‘kneden, vollen’Middelnederlands walken (1351), Nnl. walken ‘kneden, met de voeten treden, vollen’. De verleden tijd wordt zelden in oudere teksten aangetroffen, het deelwoord is meestal zwak maar sporadisch ook sterk (1351, Yperman).Verwant met: Middelnederduits walken ‘rollend kneden, stampend reinigen’, Oudhoogduits giwalchen, firwalchen ptc. … [Lees meer...] overEtymologie: walken
Vladimir speelt nieuwe piano
Wat we nog niet weten over het werkwoord (9 en slot) Door Marc van Oostendorp De Nederlandse taal wordt al honderden jaren onderzocht, en toch is er van alles wat we nog niet weten. Onze taal behoort zelfs tot de best bestudeerde ter wereld, vooral sinds aan het gigantische naslagwerk Syntax of Dutch wordt gewerkt. In dat boek worden de inzichten uit de taalkundige … [Lees meer...] overVladimir speelt nieuwe piano
Hockeyblaadjesstijl
Door Marc van Oostendorp In het Engels zijn er hele "websites" aan gewijd, maar voor het Nederlands moeten we het doen met af en toe een "tweet":Haha! Leestekens zijn best lastig. #deventer pic.twitter.com/jdeZawo32G— Arjan van der Meij (@arjanvandermeij) 31 mei 2015Het "onnodige" aanhalingsteken – wie is niet groot geworden door erom te lachen? Op het internet kun je dat … [Lees meer...] overHockeyblaadjesstijl
Nu komt de uit de
Door Marc van Oostendorp "Dit is een gevalletje aap-mouw", zei een collega gekscherend. Want dat is de toon waarop die dingen gezegd worden: ironisch. Je hoort het de laatste tijd vaker, of ík hoor het in ieder geval de laatste tijd vaker, samenvattingen van spreekwoorden in twee zelfstandig woorden: 'spijker-kop', 'zwaluw-lente', 'boer-kiespijn'. Het zijn geloof ik altijd … [Lees meer...] overNu komt de uit de
Etymologie: tijding
Door Michiel de Vaantijding zn. ‘bericht’Middelnederlands tīdinghe v. ‘tijding, bericht’ (1360), tidinge, tijdinc (1390–1434), Vnnl. tydinge, tidinghe (1517) ‘bericht, gerucht, kennis’. Tussen 1584 en 1691 komen in de schrijftaal ook vormen met wegval van intervocalische d voor: tyng (1584), tijng (1600), tingh (1628, rijmend op dingh ‘ding’), tieng (1661, Noord-Holland). De … [Lees meer...] overEtymologie: tijding
Taal is een sociaal contract
Door Marc van OostendorpIn een speciale la in mijn archiefkast heb ik een map met filosofische artikelen over de vraag wat taal eigenlijk is. Een communicatiemiddel? Een instrument om te denken? Een middel waarmee je je van anderen kunt onderscheiden doordat je veel correcter, gezelliger of stoerder spreekt dan zij?Deze week wees iemand me op internet op een nieuwe aanwinst … [Lees meer...] overTaal is een sociaal contract
Het houdt te maken met weervoorspellingentaal
Door Marc van Oostendorp"De kustprovincies houden dan ook tot en met vanavond te maken met zware windstoten tot ca. 80 km/uur", meldde het KNMI onlangs, en ergens in Nederland gingen een paar wenkbrauwen omhoog – wenkbrauwen die uiteindelijk bij mij terecht kwamen. Wat was hier aan de hand?Het klinkt raar, die zin, en in het bijzonder de constructie "te maken houden met". … [Lees meer...] overHet houdt te maken met weervoorspellingentaal