Door Marc van OostendorpRuzies zijn grotendeels gemaakt van taal. In mijn wekelijkse YouTube-praatje geef ik de aanzet tot een nieuwe discipline: taalkundige ruziestudies. … [Lees meer...] overDe structuur van ruzies
taalkunde
Het verband tussen hè en hé.
Door Marc van Oostendorp Waarom zeg je 'hé Susanne!' als Susanne binnenkomt? Volgens een nieuw artikel van Gertjan Postma en Tobias Scheer is dat om de wereld te repareren. Het artikel gaat in eerste instantie niet over hé, maar over hè. Postma en Scheer zeggen dat dit woord drie licht van elkaar verschillende betekenissen kan hebben: Richard: Dat klopt, want … [Lees meer...] overHet verband tussen hè en hé.
Etymologie: striem, streem, stremel
Door Michiel de Vaanstriem zn. ‘streep op de huid’Mnl. strimen / stremen mv. ‘strepen’ (1275, Natuurkunde van het geheelal; verschillende spellingen in 15e-eeuwse hss.), strijme ‘wond door het slaan met roeden’ (1477), Vnnl. striem(e) ‘striem; streep; bladnerf’ (1562, Deux-Aesbijbel), strijmen mv. (1630), strimen (1637), sonde-strymen ‘zondestriemen’ (1662). Deze vormen wijzen … [Lees meer...] overEtymologie: striem, streem, stremel
Limburgs in triolen
Vandaag verschijnt het boek Het dorp en de wereld. Over dertig jaar Rowwen Hèze, onder redactie van Leonie Cornips en Barbara Beckers. Het onderstaande artikel is een voorpublicatie uit dit boek.Door Marc van OostendorpZo expliciet als Guus Meeuwis (kedeng kedeng kedeng kedeng) doen weinig artiesten het, maar aan veel populaire muziek ligt hetzelfde strakke ritme ten … [Lees meer...] overLimburgs in triolen
Hoe correct is deze zin?
Door Lucas SeurenIn een stripcolumn van de NRC vertelde Renske de Greef dat ze zich ergert aan mensen die hun waardering uitspreken via constructies als “hoe leuk is dat?” Een van de problemen die ze benoemt is dat mensen een taaltechnisch nogal kromme vraag gebruiken als uitroep. Uiteraard gaan mij bij dan gelijk radartjes draaien. Is het überhaupt een vraag? Is het inderdaad … [Lees meer...] overHoe correct is deze zin?
Waarom zegt Vlaanderen e[gz]amen en ta[ks]eren?
Door José CajotMarc van Oostendorps bijdrage in Neder-L over zijn uitspraak e[gz]amen i.p.v. e[ks]amen inspireerde mij om nader in te gaan op de uitspraak van het woord ‘examen’ e.a. in Vlaanderen – zonder daarbij hier een oordeel over de uitspraak in Nederland te … [Lees meer...] overWaarom zegt Vlaanderen e[gz]amen en ta[ks]eren?
Je kunt een hetero herkennen aan zijn klinkers
Door Marc van Oostendorp Zeg me willekeurig wat en ik zal u zeggen wie u bent. Je kunt uit één gesproken zin al een enorme schat aan gegevens halen. Ja, die zin heeft waarschijnlijk een inhoud, maar die inhoud is meestal maar een fractie van alle informatie. Aan de stem hoor je van alles over de emotionele staat van die persoon (is zij boos of is hij verdrietig?), … [Lees meer...] overJe kunt een hetero herkennen aan zijn klinkers
Etymologie: stip, stippen, stipt, stippel, stippelen
Door Michiel de Vaanstip zn. ‘punt’Mnl. mit enen stype … mit twee stypen ‘met een stip … met twee stippen’ m./o. (1408–1414, Rotterdam, een manier om de broodprijs aan te geven), styppen mv. ‘stippen’ (1477). Mogelijk eerder al in de naam Johannes Stip (Wommersom, 1340; Debrabandere 2003: 1171). Vnnl. stip, stup (1599) v./o. ‘stip, klein deeltje’. De samenstelling tijdstip (mv. … [Lees meer...] overEtymologie: stip, stippen, stipt, stippel, stippelen
Het Engels is modern, het Nederlands intellectueel
Door Marc van Oostendorp Vanavond kwamen de Nederlandse puristen bij elkaar: de Stichting Nederlands had zijn feestelijke avond. Van een massabeweging kun je niet echt spreken, ik geloof dat er niet meer dan een man of vijftig waren, waarvan ongeveer een derde moest optreden. Terwijl het een gezellige avond was, op een centrale plek in de Amsterdamse binnenstad, met … [Lees meer...] overHet Engels is modern, het Nederlands intellectueel
Ik zeg ek[z]amen!
Door Marc van Oostendorp Het goede van voor de radio komen is dat er dan tenminste weleens mensen naar je luisteren. Jarenlang heb ik rondgelopen met een tikkende tijdbom voor de fonologische theorie in mijn taalsysteem zonder dat ik het wist. Maar ik was maandag nog niet voor de radio om over de eindexamens te praten of ik werd er via Twitter door verschillende mensen … [Lees meer...] overIk zeg ek[z]amen!
Excuses zijn raar
Door Lucas SeurenOnlangs hoorde ik op de gang buiten mijn kantoor iets gebeuren wat we volstrekt normaal beschouwen, maar wat eigenlijk vrij bijzonder is. Een student stond te wachten op een docent met wie ze een afspraak had. Toen hij wat later dan gepland aan kwam verontschuldigde hij zich daarvoor. De reactie van de student was dat het niet erg was, want nu kon ze bijpraten … [Lees meer...] overExcuses zijn raar
Dahag
Marc van Oostendorp komt ervoor uit dat hij een Hollander is en verbaast zich over de manier waarop hij mensen groet. (De video staat hier.) … [Lees meer...] overDahag
Ik ga naar srool
Door Ton GoemanMijn kleindochter is nu bijna 5 jaar en ze zit in de eerste groep op een basisschool, ergens in Amsterdam. Ze heeft een eigenaardige uitspraak van de consonantcluster aan het woordbegin, die ze consequent toepast. Haar broertje doet dat niet. Ze heeft het ook niet van haar vader en moeder, en ik kan me niet herinneren dat haar moeder ooit zo praatte op de … [Lees meer...] overIk ga naar srool
What if I told you that I work at Het Bureau
Door Marc van OostendorpLolNeerlandistiekGisteren had het Meertens Instituut hoog bezoek: Bob Kennedy kwam langs! Bob is niet alleen een specialist op het gebied van de fonologie van Amerikaanse dialecten en van reduplicatie in het Sanskriet, maar ook de beheerder van de populaire Facebook-groep LolPhonology. Bob maakt daar internet-memes, de grappige combinaties van … [Lees meer...] overWhat if I told you that I work at Het Bureau
Taalcultuur = economie
Door Leonie CornipsTaalkundigen onderzoeken de grammatica van een taal maar bestuderen taal ook als een cultureel of sociaal verschijnsel. Maar ‘taal’ is daarnaast ook een economisch product. Onderzoek naar hoe ‘taal’ zich in harde euro’s vertaalt, is behoorlijk in opkomst en geïnspireerd door de Franse socioloog Pierre Bourdieu. Bourdieu schreef vooral tussen 1970 en 1980 over … [Lees meer...] overTaalcultuur = economie
Etymologie: steevast
Door Michiel de Vaansteevast bn., bw. ‘bestendig’Laatmiddelnederlands stedevast (1395) ‘vaststaand, bestendig’, in Holland ook stadevast (ca. 1400), Nnl. stedevast (1567) ‘voortdurend’, stedevaste (1592), met klankwettige d-wegval steevast (1509), stevaste (1581). Samenstelling uit stede, de gebruikelijke variant van stad ‘plaats’ in het Middelnederlands, en het bw. vast, Mnl. … [Lees meer...] overEtymologie: steevast
Lachen jullie maar
door Gaston DorrenIn de gebiedende wijs laten we het onderwerp meestal weg, maar niet altijd, schrijft Hans Bennis in zijn boek Korterlands (net verschenen, met veel plezier gelezen). Voorbeeld: de zin Doe jij eens niet zo raar is even correct als Doe eens niet zo raar. Bennis noemt dat op bladzijde 144, in het kader van een hele redenering. Ik ruk het hier even uit zijn … [Lees meer...] overLachen jullie maar
Een MOOC is een sociaal boek
Door Marc van OostendorpMaandag gaan de poorten dicht van de inleiding taalwetenschap die ik voor de Leidse Universiteit gegeven heb. We hadden niet 4 of 5 studenten, zoals meestal het geval is, maar 45.000: het betrof een zogeheten massive online open-access course, een MOOC. (Zoals ik het uitspreek, rijmt dat woord op boek, al zijn er ook mensen – ook Amerikanen die … [Lees meer...] overEen MOOC is een sociaal boek
Dag van de Friese taalkunde 2015
Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de zevende Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde. In de lezing kan over wetenschappelijk onderzoek gerapporteerd … [Lees meer...] overDag van de Friese taalkunde 2015
Mijn vader en moeder
Door Marc van OostendorpNeem nu mijn broer en beste vriend. Je hebt dan niet twee personen in gedachte – mijn broer én mijn beste vriend –, maar één: mijn broer die tevens mijn beste vriend is. Die eerste interpretatie is zelfs heel onwaarschijnlijk; de zin in (1) lijkt mij in ieder geval niet zo goed, het moet echt die in (2) zijn, of anders die in (3):Mijn broer en beste … [Lees meer...] overMijn vader en moeder
Etymologie: plengen
Door Michiel de Vaanplengen ww. ‘uitgieten’Zuidoostmiddelnl. plengen ‘mengen’ (1477), Vroegnieuwnl. plengen ‘knoeien, storten, uitgieten; zuipen, plassen’ (1577), ook verplengen (1619). De betekenis ‘voor de goden als een offer uitgieten’ is vanaf de achttiende eeuw bekend. Een dialectische variant is plingen (ca. 1599). Daarnaast sporadisch planghen (1645).Slechts weinig … [Lees meer...] overEtymologie: plengen
Docentontwikkelteam Taalkunde in het voortgezet onderwijs
Door de Radboud Docenten Academie worden in het academisch jaar 2015-2016 enkele Docentontwikkelteams (DOTs) georganiseerd. In zo'n DOT werken docenten onder aansturing van een of twee projectleiders samen aan het oplossen van een gedeeld vraagstuk uit hun eigen onderwijspraktijk, of wordt er nieuw lesmateriaal voor de eigen school ontwikkeld. Voor het schoolvak Nederlands gaat … [Lees meer...] overDocentontwikkelteam Taalkunde in het voortgezet onderwijs
IJsberen in het Engels en het Nederlands
Door Marc van Oostendorp Let's do an experiment. Please watch the following video and describe in one sentence what you see: Yes, that's right: this polar bear is walking. Ach, wat dom van mij! Dit is een Nederlandstalig weblog, natuurlijk. Opnieuw! Kunnen jullie nog eens naar de video hierboven kijken en me vertellen wat er gebeurt? … [Lees meer...] overIJsberen in het Engels en het Nederlands
Dat ze haar hand maar eens in eigen boezem steekt!
Door Marijke De BelderDe spelling is als het slag mensen dat er vilein genoegen in schept wanneer je een puistje, een haar op je tepelhof of een extra pondje ontwikkelt. In elk futiel falen weet zij het leedvermaak te vinden. Zo zit zij vanop haar troon hautain met haar hete adem in je nek te blazen smekend om de dag waarop je over choquante przewalskipaarden moet … [Lees meer...] overDat ze haar hand maar eens in eigen boezem steekt!
De volgordelijkheid der dingen
Door Marc van Oostendorp Er zijn mensen die een enorme hekel hebben aan vergaderingen, maar ik vind dat je er altijd wat van opsteekt. Gisteren, bijvoorbeeld, mocht ik urenlang luisteren naar een bestuurder die het ene achtervoegsel aan het andere hechtte en zo uiteindelijk kwam tot het woord volgordelijkheid. Je kunt zo iemand natuurlijk verfoeien: waarom niet … [Lees meer...] overDe volgordelijkheid der dingen