Door Marc van Oostendorp "Leg nu onmiddellijk de Telegraaf neer!" Wie weleens boos iets heeft geroepen tegen zijn hond, weet dat Fikkie op dat moment ineenkrimpt. Hoe kan dat? Kunnen honden menselijke taal verstaan? Nieuw onderzoek van de vorig jaar in Nijmegen gepromoveerde Hongaar Attila Andics laat zien dat er in zijn brein iets gebeurt dat lijkt op hoe de menselijke … [Lees meer...] overPraten met je hond
taalkunde
Onteren
Door Marc van OostendorpIk heb de afgelopen dagen op kosten van de Italiaanse belastingbetaler (en nu niet zeggen: hij bestaat) een aantal lezingen gegeven in Verona, en een ervan ging over de woorden onteren en oneindig.Wat is er aan de hand? Beide woorden bestaan uit een voorvoegsel (ont, on), een stam (eer, eind) en een achtevoegsel (en, ig). Er is een belangrijk … [Lees meer...] overOnteren
Pas verschenen: Over Taal (jrg. 53, nr. 1)
In het nieuwe nummer van Over Taal, algemeen wetenschappelijk-populariserend tijdschrift over taal, tekst en communicatie, onder meer het artikel ‘Zelfkennis is het begin van alle schrijfwijsheid’ van Jose Tummers en Annelies Deveneyns, over schriftelijke taalvaardigheid in het hoger professioneel onderwijs:‘In een onderzoek naar de schriftelijke taalvaardigheid van eerstejaars … [Lees meer...] overPas verschenen: Over Taal (jrg. 53, nr. 1)
De zon komt erbij
Door Marc van OostendorpHet irritante van taal is dat ze verandert waar je bij staat. Je keek net even de andere kant op en ineens blijkt er zich alweer ergens een nieuwe constructie te hebben gevormd. Zo meldde iemand op Meldpunt Taal deze week ineens het bestaan 'de zo'n komt erbij' als equivalent voor 'de zo'n breekt door'. Gelukkig hebben we sinds kort Delpher, de … [Lees meer...] overDe zon komt erbij
De Romaans-Germaanse grens
Door Marc van OostendorpDwars door Europa kronkelt een fascinerende grens: de Germaans-Romaanse, die de Germaanse talen in het noorden en het oosten zoals het Nederlands, het Fries en het Duits scheidt van de Romaanse in het zuiden en het westen, zoals het Frans en het Italiaans. In ons knusse hoekje van Europa denken we graag aan een specifiek stukje van die grens, namelijk de … [Lees meer...] overDe Romaans-Germaanse grens
Blogje uit Albuquerque
Amersfoort?Zo ongeveer het makkelijkste als je een vreemde taal leert, zijn geografische namen. Op een paar uitzonderingen na kun je die gewoon laten zoals ze zijn. Ik woon in Amersfoort, en ook als ik Engels, Duits of Spaans schrijf, woon ik nog steeds in Amersfoort. Uitspreken doe ik de naam in die andere talen ietsje anders, maar dat is het dan ook. Een kind kan de was … [Lees meer...] overBlogje uit Albuquerque
‘Niet moeten’ is niet gelijk aan ‘moeten niet’
Door Fred Weerman Een brandende kwestie op Neder-L: Mag Marc van Oostendorp nu wel of niet van taal houden? Hij raakt inexistentiële onzekerheid naar aanleiding van een passage uit een interview van Milfje Meulkens met mij, die hij als volgt samenvat (ik verbeter de typfouten): Waar het vroeger dus als een aanbeveling gold om van taal te houden, geldt het tegenwoordig … [Lees meer...] over‘Niet moeten’ is niet gelijk aan ‘moeten niet’
Ik kan je heel goed verstaan!
Door Marc van OostendorpIk had al wel gehoord dat het buitenlanders overkomt, maar deze week maakte ik het in levenden lijve mee. Mijn Italiaanse gezelschap verontschuldigde zich bij haar gesprekspartner voor de kwaliteit van haar Nederlands, en toen zei die ander ineens: "Ik kan je heel goed verstaan!"Er zit een wereld verborgen achter die opmerking. In de eerste plaats is het … [Lees meer...] overIk kan je heel goed verstaan!
De terugkeer van het huwelijken
Door Marc van Oostendorp "Mendy en haar man", schreef de Leidse universiteitskrant Mare vorige week in een artikel over studenten die getrouwd zijn, "werden aangestoken door stelletjes om hun heen, die bij bosjes aan het huwelijken sloegen." Aan het wat? Het woord huwelijken komt, anders dan het afgeleide woord uithuwelijken, nauwelijks voor in het … [Lees meer...] overDe terugkeer van het huwelijken
Liefde voor taal
Door Marc van Oostendorp Mag je als taalkundige van taal houden? Die vraag rijst bij het interview met de Amsterdamse hoogleraar Nederlandse taalkunde Fred Weerman dat Milfje Meulskens vrijdag op zijn weblog publiceerde. Weerman zegt dat zijn belangstelling voor taal 'vooral intellectueel' is: Ik herinner me dat toen ik Nederlands ging studeren een oudere medewerker van … [Lees meer...] overLiefde voor taal
‘Ik heb’ of ‘ik hep’
Door Marc van OostendorpDe b aan het eind van een woord wordt in het Nederlands uitgesproken als een p (ik hep) en de d als een t (ik hat). Het Nederlands staat daar zeker niet alleen in: ook het Catalaans, het Duits, het Pools en het Russisch en nog tal van andere talen doen dat.Wat er technisch gebeurt is: je laat je … [Lees meer...] over‘Ik heb’ of ‘ik hep’
Oude arme mensen hebben een vreselijk accent
Door Marc van OostendorpLeven is oordelen. De hele dag is de mens bezig om zo'n beetje alle aspecten van andere mensen aan esthetische keuring te onderwerpen: hun kleding, hun haardracht, hun nieuwe tas, hun kinderen, hun auto. En ook hun taal. Wie spreekt er mooi Nederlands? Hoe kun je dat bepalen? Wat voor criteria gebruiken mensen in het dagelijks leven?Een wetenschappelijk … [Lees meer...] overOude arme mensen hebben een vreselijk accent
De wedergeboorte van de indifferentialis
Sans amertume ni rancune: mijn laatste antwoord aan Neijtdoor Wim MattensTen tijde van de Chomskyaanse hegemonie was het voor ‘andersdenkenden’ niet gemakkelijk een eigen persoonlijk geluid te laten doorklinken. Ook voor mij als structuralist. Bovendien was ik verbonden aan een Franstalige universiteit waar de middelen voor onderzoek van het Nederlands uiterst beperkt waren. … [Lees meer...] overDe wedergeboorte van de indifferentialis
Waarom zeggen we noordoost en niet oostnoord?
Door Marc van DorpenoostWaarom zeggen we noordwest en niet westnoord, zuidoost en niet oostzuid? vroeg iemand me gisteren. In het algemeen gesteld: waarom zeggen we in dit soort precieze richtingsaanduidingen eerst zuid of noord, en dan oost of west?Op internet wordt deze prangende kwestie als ik het goed zie, slechts eenmaal behandeld, namelijk op de website … [Lees meer...] overWaarom zeggen we noordoost en niet oostnoord?
Lezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Op donderdag 20 februari 2014 houdt Arie Verhagen, hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Leiden, een lezing onder de titel Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik. De lezing wordt georganiseerd door Studium Generale en maakt onderdeel uit van de reeks Wetenschap van cultuur. … [Lees meer...] overLezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Ik heb dat ik naar huis wil
Door Marc van OostendorpGisteren begaf ik mij tijdens een lange treinreis weer eens temidden van de inheemse stam waar ik nu al meer dan 45 jaar dagelijks veldwerk doe: de Nederlandse. Twee jonge vrouwen hadden plaatsgenomen zoals modern mensen in de trein gaan zitten als ze met de trein reizen: schuin tegenover elkaar in een vierzitter, zodat ze urenlang hun stem moesten … [Lees meer...] overIk heb dat ik naar huis wil
Ritme en meervoudigheid
Commentaar op het commentaar van Wim Mattens Door Anneke Neijt Met het taalsysteem heb je een representatie van de wereld tot je beschikking. Die kun je beschrijven, je kunt erover nadenken, je kunt toekomstige of onmogelijke werelden verzinnen en je kunt de betekenis van je gedachten doorgeven aan anderen. Dat is waarom taalonderzoek zo fascinerend is. Ons … [Lees meer...] overRitme en meervoudigheid
‘Sommige academici’ en het Standaardnederlands
Door Marc van Oostendorp De Volkskrant, de krant die vindt dat taal iets is waarover alleen dwazen discussiëren, trakteerde de lezers dit weekeinde op een interviewtje met een zekere Stijn Verrept, initiatiefnemer van een internetpetitie die de Nederlandse en Vlaamse politiek oproept om het uit elkaar groeien van het Nederlands van Nederland en Vlaanderen een halt toe te … [Lees meer...] over‘Sommige academici’ en het Standaardnederlands
Kaartenbank Meertens Instituut online
De Kaartenbank van het Meertens Instituut komt vandaag online. Deze website biedt een uitgebreid overzicht van gepubliceerde en ongepubliceerde dialectkaarten en etnologische kaarten van de Lage Landen en bevat een index met 30.000 titels van kaarten waarop taal- of cultuurverschijnselen zijn getekend. Bij ruim de helft van de titels kan men direct doorklikken naar een scan van … [Lees meer...] overKaartenbank Meertens Instituut online
Waarom populariseren? En wat?
Door Marc van Oostendorp Nadat Peter-Arno Coppen tijdens de Grote Taaldag opriep tot meer lawaai rondom de populariseringsprijs van de Landelijke Onderzoeksschool Taalkunde, hebben verschillende bloggers erover geschreven. Milfje Meulskens meldde bijvoorbeeld: 'Een samenleving wordt rijker van kennis, dus ook van taalwetenschappelijke kennis. Het is zonde als je onderzoek … [Lees meer...] overWaarom populariseren? En wat?
De atomen van de taal in onze hersenen
Door Marc van OostendorpHoe zitten spraakklanken in ons hoofd? De n of de ee, om er maar twee te noemen – hoe hebben we die opgeslagen? Wanneer we bijvoorbeeld iemand nee horen zeggen, iemand van wie we de stem nog nooit gehoord hebben, hoe herkennen we die klanken dan? We moeten ze ergens mee vergelijken, maar met wat?De Russisch-Amerikaanse taalgeleerde Roman … [Lees meer...] overDe atomen van de taal in onze hersenen
LOT-prijs: brede site verslaat bruisend event
Door Gaston DorrenBoogaard (l) en Jansen(foto: Rick de Graaff)Eerst het nieuws, zoals het hoort: de jaarlijkse LOT-populariseringsprijs voor taalkunde is gisteren toegekend aan de Taalcanon, de website die ook als boek in de winkel ligt onder de titel Alles wat je altijd al had willen weten over taal. De prijs werd in ontvangst genomen door Marianne Boogaard en Mathilde Jansen … [Lees meer...] overLOT-prijs: brede site verslaat bruisend event
Het verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Door Marc van OostendorpDat het Nederlandstaligen lukt om twee klinkers te onderscheiden die zo sterk op elkaar lijken als de [a] van maan en de [ɑ] van man, is bijna niet te geloven. Iedere generatie moet opnieuw het subtiele verschil leren horen en leren maken. En dat zonder dat iemand hen kan waarschuwen: let op! die klinkers klinken weliswaar heel … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘man’ en ‘maan’ leren
Prijs beste taalkundige dissertatie 2013 voor Titia Benders
LOT-populariseringsprijs voor TaalcanonDe AVT/Anélaprijs voor het beste taalkundige proefschrift van het afgelopen jaar is gewonnen door Titia Benders voor haar proefschrift Nature's distributional learning experiment. Dit proefschrift, dat Benders in 2013 verdedigde aan de Universiteit van Amsterdam, bespreekt in detail de manier waarop kinderen leren om klanken die veel … [Lees meer...] overPrijs beste taalkundige dissertatie 2013 voor Titia Benders
Friese taal in de lift
Door ReinierSalverda Alle goede dingen komen in drieën, zegt het spreekwoord. Dat geldt op dit moment zeker voor Fryslân, de Friezen en hun taal, het Fries, één van de ruim veertig erkende regionale taalminderheden in Europa, en de moedertaal van zo’n 400.000 sprekers in het noorden van Nederland. Ten eerste. Op 1 januari 2014 is er - voor het eerst in de Nederlandse … [Lees meer...] overFriese taal in de lift