Al heel lang, denk ik, ben ik geboeid door een taalfenomeentje dat ik voor eigen plezier de ‘enkel-/meerfout’ noem, terwijl ik niet eens weet of het wel echt om een fout gaat. Het is een fenomeentje dat vaker voorkomt dan ik had verwacht toen ik erop begon te letten (ja, ik weet het: waarneming is theorieafhankelijk, maar dan nog), en iets wat vaak voorkomt in de omgangstaal … [Lees meer...] overDe enkel-/meerfout
taalverandering
Marək
Familieuitje. Een taalverandering aan den lijve ondervonden. Mijn vader zei bij het afscheid iets tegen mij, sprak me aan bij mijn naam, en mijn dochter proestte het uit. De hele middag heeft ze het herhaald, mijn naam, zoals uitgesproken door mijn vader: Marək, met de ə-klank van modə. En met een tongpunt-r. Ik ben oud genoeg om zelf een belangrijk deel van mijn leven Marək … [Lees meer...] overMarək
Belletje
Ik dacht dinsdag eerst dat het aan het Jeugdjournaal lag. Ik stoorde me er zelfs een beetje aan. Goed één keer, in de intro, spreken van het 'belletje' tussen Trump en Poetin, dat kan nog. Maar het telefoongesprek werd vervolgens door de verslaggever van diens herhaaldelijk zo aangeduid. Goed, hij had het ook een enkele keer over een 'telefoontje', maar steeds kwam dat … [Lees meer...] overBelletje
Vragen over het Oudfries
Taalverandering betrapt! 10 Eric Hoekstra bespreekt kwesties die het het Oudfries betreffen. Vandaag deel 10: Vragen over het Oudfries Soe scel him di oera fregia, haet hi seka welle. Toen ik me met het Oudfries ging bezighouden, stelde ik mezelf voortdurend vragen. En nog steeds natuurlijk. Zoals: waarom zijn er wel Oudengelse teksten uit het eerste millennium … [Lees meer...] overVragen over het Oudfries
Taalverandering betrapt! Deel 9: Niet in het Gothisch
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 9: Niet in het Gothisch Drink nu niet alleen water. Elke taal heeft meerdere vormen van negatie en het Gothisch is daarop geen uitzondering. Daarnaast doorlopen talen soms Jespersens cyclus van negatie. De Oudgermaanse talen bevonden zich … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 9: Niet in het Gothisch
Taalverandering betrapt! Deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’ Niet dat je voor de rite rond mijn lijk veel hoeft te regelen De meest voorkomende negatie in de Oudgermaanse talen van het eerste millennium AD is de enkelvoudige cliticnegatie. Die staat meteen voor de … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 8: Oudengelse Beowulf ‘niet dat’
Ik begin bijna te geloven dat Terneuzen bestaat
In het jargon van taalkundigen heet een kort artikeltje waarin een taalverschijnsel, liefst voor het eerst, wordt opgemerkt een squib. In het nieuwste nummer van Nederlandse Taalkunde plaatsen Milou Andree en Heize Oh zo'n squib, met als titel 'Je begint bijna te denken dat het een squib is!' Die squib gaat dus over de bijna beginnen te-constructie, waarover voor zover ik … [Lees meer...] overIk begin bijna te geloven dat Terneuzen bestaat
13 febrewaris 2025: promoasje Raoul Buurke
Op 13 febrewaris sil Raoul Buurke syn proefskrift ferdigenje oan de Ryksuniversiteit Grins. Syn ûndersyk giet oer klankferoaringen yn it Frysk en Nedersaksysk. Sjoch op de webside fan de RUG foar mear ynformaasje oer tiid en plak fan de promoasje: Frisian and Low Saxon in flux | Komende promoties | Promoties | Rijksuniversiteit Groningen. Sjoch hjir foar mear ynformaasje oer … [Lees meer...] over13 febrewaris 2025: promoasje Raoul Buurke
Taalverandering betrapt! Deel 7: Oudengelse Beowulf ‘niet’
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries en het Oudengels. Vandaag deel 7: Oudengelse Beowulf ‘niet’ De wijze held kon ach en wee niet weren De oudste Oudfriese tekst is de rechtstekst Het Recht van de Skelta in de redactie van de tekstcollectie Unia. De oudste Oudengelse tekst is het heldendicht Beowulf. Ik … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! Deel 7: Oudengelse Beowulf ‘niet’
Konijing
Zoals de bioloog blij wordt van een nieuw soort hommelkoningin, zo delen taalkundigen verrukt met elkaar nieuwe uitspraakvarianten. Onlangs kreeg ik deze doorgestuurd van mijn Utrechtse collega Nynke de Haas: konijing ([konɪjɪŋ) in plaats van koningin. Je kunt hem horen in de bovenstaande podcast, ongeveer vanaf 17:50. De spreker zegt het drie keer in de paar minuten die … [Lees meer...] overKonijing
Onnatuurlijketaalgewenning
Gedegen onderzoek gaat altijd gepaard met een fikse dosis verwachtingsmanagement. Als onderzoeker wil je vaak een ambitieuze onderzoeksvraag beantwoorden, maar je komt er meestal snel genoeg achter dat het antwoord op de vraag afhankelijk is van te veel variabelen. De vraag moet worden bijgesteld, de ambitie afgeschroefd. Ook bij mij waart er de laatste jaren steevast een … [Lees meer...] overOnnatuurlijketaalgewenning
Het gegeven peerd
De Tawl (1) Waarom zei ik het eigenlijk? In de rij voor een kassa achter een mevrouw die naar een ander riep: “Je moet n gegeevm peerd nooit in de bek kijkng!” Ik zei in het Gronings tegen haar dat ze zo prachtig dialect had gesproken. Haar reactie: dit was het énige Gronings dat ze kende, ze sprak het niet maar vroeger had ze het wel verstaan. Daar was ze blij om, liever … [Lees meer...] overHet gegeven peerd
De over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Een aantekening voor in de annalen van de taalmythologie: de rubriek van NRC-ombudsman Arjen Fortuin van vorige week. Hij leest als een parodie op het eeuwige taalgeweeklaag dat je zelfs honderd jaar geleden al in de krant tegenkwam. Toegegeven, het stukje opent met een grappige zin, al slaat die eigenlijk nergens op: Taal is een levend organisme, meneer De Bie”, hield … [Lees meer...] overDe over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Bie laai
Hoera, het Jeugdjournaal was op zoek naar het Kinderwoord van het Jaar! Kijk, zo vis je als taalkundige op leeftijd nog eens op wat er leeft onder Generatie Alfa. En al helemaal doordat ik het bekeek met Nene, de vertegenwoordiger van die generatie in ons huishouden. In het item dat het programma eind november uitzond om de wedstrijd te introduceren bij de kijkertjes waren … [Lees meer...] overBie laai
Verschijnt binnenkort: Wat taal verraadt
Hoe kan taalkunde seriemoordenaars ontmaskeren en waarom kan je met Spanjaarden geen Cluedo spelen? Freek Van de Velde schrijft een geschiedenis van taal en toont hoe de mens de taal gevormd heeft, en de taal op haar beurt de mens. De mens is een verhalenverteller. Hij laat overal sporen na van zijn gedachtekronkels: op de mysterieuze tekeningen in de grotten van … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Wat taal verraadt
Een mokerleuke blog
De trein die meer dan een kwartier vertraging heeft: mokerirritant. De boodschappen die je voor de hele vriendengroep moest doen: mokerduur. Het onderwerp waar je docent het nu al drie colleges over heeft: je snapt er nog steeds geen moker van. Dat we moker vroeger gebruikten voor een kleine, zware hamer weten veel jongeren al lang niet meer. Het woord is tegenwoordig veel … [Lees meer...] overEen mokerleuke blog
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
Wegens naderend pensioen ben ik aan het opruimen geslagen. De kasten op mijn kamer aan Trans 10 zijn een opeenstapeling van opgedane kennis tijdens mijn loopbaan aan de Utrechtse universiteit. Tijdens het opruimen van de vele gekopieerde artikelen, teksten van lezingen en manuscripten die ik in de afgelopen decennia heb verzameld, kwam ik een aantal stukken tegen waar ik graag … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
Voorzetselverloedering
Het motto of devies van de Universiteit Utrecht is heel nobel: Sol iustitae illustra nos (moge de zon der gerechtigheid ons verlichten). In het licht (perongelukke pun) van de ook aan die universiteit bedreven geesteswetenschappen, meer in het bijzonder in dat van de taal- en taalgebruikswetenschap binnen de Neerlandistiek, ben ik dat brokje Latijn in de loop der tijd iets … [Lees meer...] overVoorzetselverloedering
Yappen over taal
Ik ben columnist geworden van het prachtige tijdschift M'ntaal, het ledenblad van de onvolprezen Nijmeegse studievereniging voor studenten Taalwetenschap, Intens. Dit is mijn debuut. (Ga ook Taalwetenschap studeren in Nijmegen en je krijgt alle volgende nummers van M'ntaal thuis.) Het Nederlands is een onoverzienbare oceaan. Ik heb het gevoel dat ik de hele tijd op de … [Lees meer...] overYappen over taal
Staatsmanesk
Afgelopen week, op dinsdagochtend 9 juli, konden we via de radio (NPO 1) de geboorte meemaken van een morfologische nieuwvorming in het Nederlands, een afgeleid adjectief dat qua combinatie en betekenis werkelijk bijzonder genoemd mag worden. Het gaat hier om het neologisme staatsmanesk, opgevangen uit de mond van de journalist-presentator Roos Abelman, een van de … [Lees meer...] overStaatsmanesk
Het nieuwe vocaal
Dat was schrikken, gisteren, toen bleek dat een van mijn favoriete collega's in ScienceGuide genoemd werd als toekomstig minister van OCW: Het bleek allemaal een gerucht zonder veel grond – de Nijmeegse hoogleraar in kwestie, die overigens alleen een Deens paspoort heeft, wist van niets. Maar we werden wel getroffen door het woord vocaal dat in deze betekenis ('zijn mening … [Lees meer...] overHet nieuwe vocaal
Is ‘louter’ een vergeten groente?
Ik ben ook maar een mens; ik verdoe (te) veel van mijn tijd op TikTok. Vaak is dat het inderdaad: tijd verdoen. Maar soms vind ik er toch een handige ‘life hack’, een lekker recept, een hilarische grap, of – en dat was het geval dit weekend – doe ik er een guitige taalobservatie. En ik ben de beroerdste niet: die deel ik natuurlijk graag. Voor wie niet op TikTok zit: op die … [Lees meer...] overIs ‘louter’ een vergeten groente?
De stalenros
In de Facebookgroep Leraar Nederlands plaatste op 10 april iemand een kindergedicht met daarbij een paar regels begeleidende tekst. Daarin kwam de volgende zin voor: Uiteraard viel me de woordgroep "de stalenros" op. Mijn eerste gedachte was deze: de schrijver kende het woord ros voor "paard" niet, daardoor herkende ie de beeldsprakige woordgroep "stalen ros" niet en heeft … [Lees meer...] overDe stalenros
Klemtoonverschuiving in “hoogleraar”
Vorig jaar viel me voor het eerst op dat iemand "hoogleraar" anders beklemtoonde dan ik. Het ging om een studente ergens achter in de twintig en ze legde de klemtoon op "hoog".Toevallig zaten we op dat moment in een college over taalverandering, dus we thematiseerden het even. Er was nog een jongedame in de zaal die de klemtoon op "hoog" legde. De overige studenten … [Lees meer...] overKlemtoonverschuiving in “hoogleraar”
Sjoemelscooter
Ha, er is een nieuw woord bedacht voor de fatbike. U weet wel, die lage fietsen met dikke banden die veel te hard over de fietspaden scheuren. Ze zijn vaak opgevoerd en gaan soms wel zestig kilometer per uur, nog harder dus dan een brommer of scooter. Het nieuwe woord – sjoemelscooter – is bedacht door Esther van Garderen, algemeen directeur van de Fietsersbond. Zij … [Lees meer...] overSjoemelscooter
