Een Vlogboekaflevering gericht op de literatuurgeschiedenis. In deze video bespreekt Jörgen de ontwikkeling en professionalisering van het Nederlandse toneel onder invloed van de Renaissance aan het begin van de 17e eeuw. Besproken werken: P.C. Hooft - Warenar G.A. Bredero - De klucht van de molenaer G.A. Bredero - Spaanschen Brabander Joost van den Vondel - … [Lees meer...] overVlogboek109 – Literatuurgeschiedenis / 17e eeuw: Renaissancetoneel
Vondel
Vondel tussen de schuifdeuren van Hooft
Door Ton Harmsen In 1627 schrijft Vondel voor het tweede huwelijk van de dichtende drost zijn Bruyloftbed voor Pieter Cornelisz. Hoofd en Helionora Hellemans. Dat bruiloftsbed is geen slaapkamermeubel, maar een sofa zoals de Romeinen gebruikten om aan te liggen bij een banket. Het is een toneelstukje, geschreven voor Hoofts bruiloftsmaal. Vondel geeft geen nadere aanduiding … [Lees meer...] overVondel tussen de schuifdeuren van Hooft
Met Vondel naar Peking
Door Ton Harmsen Zoals in Neerlandistiek.nl eerder deze week is aangekondigd speelt Theater Kwast op 2 juli in het Frans Halsmuseum Vondels laatste tragedie, Zungchin. Doe geen moeite om kaarten te krijgen, de voorstelling is al lang uitverkocht. Alles wat hij in 80 jaar had verworven aan poëzie, epiek (Vergilius), lyriek (Horatius) en dramatiek (Sophocles) balt Vondel in een … [Lees meer...] overMet Vondel naar Peking
Unieke Chinese tragedie van Vondel eindelijk gespeeld
In 1667 schreef Vondel een tragedie over de val van de Ming Dynastie. Een sidderend drama binnen de muren van de Verboden Stad. Terwijl de duistere vijand oprukt, probeert keizer Zungchin zijn familie, de Ming-dynastie en zichzelf te redden. Het stuk bleef ongespeeld. Op zondag 2 juli brengt Theater Kwast daar verandering in, dan voeren ze "Zungchin of de ondergang der Chinese … [Lees meer...] overUnieke Chinese tragedie van Vondel eindelijk gespeeld
Bloedwraak loont in Vondels Gebroeders (1640)
Hugo de Groot is voor Vondel een grote steun geweest. Zij waren verbonden in hun gemeenschappelijke afkeer van de gerechtelijke moord op Oldenbarnevelt en in hun verzet tegen iedereen die deze misdaad goedkeurde. En met zijn Latijnse tragedies en met zijn commentaren op de Griekse tragici wees Grotius Vondel de weg van Seneca naar Sophocles. Voor de literatuurgeschiedenis is … [Lees meer...] overBloedwraak loont in Vondels Gebroeders (1640)
Nieuwjaar met Thomasvaer
Door Ton Harmsen Kerstmis heeft iets pastoraals. Het Weihnachtsoratorium van Johann Sebastian Bach bevat Hirtenmusik, Nederlanders zingen ‘De herdertjes lagen bij nachte’ en tijdens het kerstoffensief in de Gysbreght, de massamoord in de kerstnacht, spreekt de ‘Rey van Edelingen’ over de aanbidding door de herders: . De doecken daer dit kint in leit . … [Lees meer...] overNieuwjaar met Thomasvaer
Een slaef wil my verkrachten: Josef in Egypte
Door Ton Harmsen Bij de held breekt inzicht door, en daarmee kantelt de toestand op het toneel. De agnitio en de peripetie vormen de kern van de aristotelische toneeltheorie. De kunst is die ommekeer niet te presenteren als weer een nieuw hoofdstuk in het verhaal, maar als een dramatische psychologische climax. Een tragedie over Josef en de vrouw van Potifar moet dus niet … [Lees meer...] overEen slaef wil my verkrachten: Josef in Egypte
In reprise: Josef in Dothan, Vondels tiende tragedie
Door Ton Harmsen Het was al lang aangekondigd, en nu is het zover: www.inreprise.org is gelanceerd. Op de website staat een lijst van honderd spelen waaruit theatermakers kunnen kiezen, en er zal van alles gebeuren om het zover te krijgen dat ze op enig niveau – van simpele leesvoorstelling tot gecostumeerde avondvulling – iets daarvan opvoeren. Gelukkig is ongeveer een kwart … [Lees meer...] overIn reprise: Josef in Dothan, Vondels tiende tragedie
Gods roede versus Ursula
Door Ton Harmsen Voor zijn negende tragedie, Maeghden, haalt Vondel zijn stof uit de martelaarsverhalen. Hij kiest het levensverhaal van de heilige Ursula. Haar naamdag is 21 oktober, maar zelfs of zij bestaan heeft is de vraag. De veertienjarige Schotse koningsdochter maakt, om onder een huwelijk met een heidense prins uit te komen, met goedvinden van haar vader en in … [Lees meer...] overGods roede versus Ursula
Electra: Vondel nieuwe stijl
Door Ton Harmsen Met zijn vertaling van Sophocles’ Electra (1639) gaat voor Vondel een nieuwe zon op. In de opdracht aan Tesselschade Roemers bewondert hij de stijl van Sophocles: ‘Walgelijcke opgeblaezenheid, waer van Griecken en Latynen hoe aelouder, hoe vryer zijn, heeft hier nergens plaets.’ We zagen ook al dat de karakterontwikkeling in de dialoog tussen Electra en haar … [Lees meer...] overElectra: Vondel nieuwe stijl
Vondels Zege-zang voor Gillis van Vinckenroy: spotdichter wordt sportdichter
Door Ton Harmsen Sportprestaties leiden tot lyrische taal. Je hoeft niet van hockey te houden om te genieten van het proza van Hugo Camps en Maarten Scholten. Zelfs de oudste Griekse poëzie is geïnspireerd door sportieve prestaties. Rond 450 voor Chr. bezingt Pindarus in zijn Olympische, Pythische, Nemeïsche en Isthmische oden de atleten die gouden medailles verdienen. Hij … [Lees meer...] overVondels Zege-zang voor Gillis van Vinckenroy: spotdichter wordt sportdichter
Vondels achtste tragedie: vertaling van Sophocles’ Electra
Door Ton HarmsenMet de nare smaak van de Gysbreght nog in zijn mond is Vondel toe aan iets heel nieuws. Gelukkig wordt hij onder anderen door Hugo de Groot, die in 1630 Euripides’ Phoenissae vertaald had, gewezen op een voorbeeld dat een radicale verandering inhoudt: de Griekse tragedie. De sfeer die hij daarin vond bood betere mogelijkheden dan de pathetische horreur van … [Lees meer...] overVondels achtste tragedie: vertaling van Sophocles’ Electra
Helden in de hemel van Nassau
Door Ton Harmsen De meest lucratieve verovering in de opstand tegen Spanje was die van de Zilvervloot. ‘Zijn naam is klein, zijn daden bennen groot’ klinkt het nog eeuwenlang in de klaslokalen. Ook militair heeft Piet Heyn de republiek veel goed gedaan: ineens was er geld voor het onbetaalbare initiatief van Frederik Hendrik om ’s-Hertogenbosch te veroveren. Hij had daarvoor … [Lees meer...] overHelden in de hemel van Nassau
Andries Pels op de drempel van het Frans-Klassicisme
Door Ton Harmsen In 1669 is Andries Pels een van de oprichters van Nil Volentibus Arduum. Maar in 1668 was het Frans-Klassicisme nog ver weg. Zonder zich te bekommeren over ‘eenheid van handeling’ of ‘waarschijnlijkheid’ schrijft Pels in dat jaar twee stukken waarin kunst- en vliegwerken, godenverschijningen, lange monologen en verdeling in drie bedrijven nog een heel andere … [Lees meer...] overAndries Pels op de drempel van het Frans-Klassicisme
Catharina Questiers vondelt zonder het te zeggen
Door Ton Harmsen Hoe belangrijk Horatius voor Vondel ook was, slechts tweemaal heeft hij een van diens odes metrisch vertaald. Maar in 1654 verscheen zijn prozavertaling van alle ‘Odes’, het ‘Carmen saeculare’ en de ‘Ars poetica’. Horatius compleet, behalve de satiren en de brieven. Vondels vertaling van de eerste ode heeft zijn buurvrouw Catharina Questiers geïnspireerd tot … [Lees meer...] overCatharina Questiers vondelt zonder het te zeggen
Gysbreght voor Grotius: Vondels zevende tragedie
Vondel draagt zijn Gysbreght van Aemstel (1637) op aan Hugo de Groot. Die was in 1631 en 1632 enige tijd in Amsterdam geweest in de hoop amnestie te krijgen en zich weer blijvend in Holland te kunnen vestigen. Amsterdam had een sterke arminiaanse factie met burgemeesters als Andries Bicker en Jacob Dircksz de Graeff, maar dat wil niet zeggen dat Grotius er erg hartelijk is … [Lees meer...] overGysbreght voor Grotius: Vondels zevende tragedie
Een schilderijententoonstelling in Vondels zesde toneelstuk
Door Ton Harmsen Het is een beetje verwarrend dat het woord ‘treurspeler’ bij Vondel twee betekenissen heeft: het is zowel een personage uit een treurspel als een treurspelschrijver. De laatste betekenis heeft het woord in de voorrede van Huigh de Groots Iosef of Sofompaneas, waar Vondel schrijft: ‘Ick hier mede vast in ’t vertolcken en rijmen bezigh en verruckt zijnde, liet my … [Lees meer...] overEen schilderijententoonstelling in Vondels zesde toneelstuk
Vondels vijfde tragedie: de rampzalige kuisheid van Hippolytus
Door Ton Harmsen Geeraerdt Brandt, niet in alle opzichten een vriend van Vondel want hij was afkerig van diens katholicisme, bewonderde de oude meester zeer en bezocht hem geregeld. De grote hoeveelheid bijzonderheden die hij daardoor over zijn leven en zijn werk kende stelde hem in staat een biografie te schrijven vol feiten die anders niet bewaard zouden zijn. In 1682, drie … [Lees meer...] overVondels vijfde tragedie: de rampzalige kuisheid van Hippolytus
Gysbreght van Aemstel: The Movie
Deze film is gemaakt door leerlingen uit vwo 5 van het Candea College in Duiven. Een blog over dit project kun je hier vinden. Naar aanleiding van dit project is er een stukje in de Gelderlander verschenen. … [Lees meer...] overGysbreght van Aemstel: The Movie
Vondels vierde tragedie: De Amsterdamsche Hecuba (1626)
Door Ton Harmsen Tegen het bijgeloof en tegen de arrogantie. Dat motto had Seneca boven zijn Troades (Trojaanse vrouwen) kunnen zetten, en daarom is deze tragedie in de zeventiende eeuw zo bewonderd. Het is alleen jammer dat bijgeloof zo’n vage term is: de klassieke oudheid had wel een heel andere opvatting van goden dan het christendom. De almachtige christelijke god is, zelfs … [Lees meer...] overVondels vierde tragedie: De Amsterdamsche Hecuba (1626)
Het zien gaat voor ’t zeggen: Medea van Jan Vos
Volgende week speelt Theater Kwast Medea (1667) van Jan Vos. En dat is maar goed ook, want voor dit spel is alleen lezen niet genoeg. Het is een spektakelstuk met kunst en vliegwerk. Het gaat Vos niet om het verhaal, of de gedachten, of de taal: alleen de uitbeelding in het theater is voor hem van belang. Met de eenvoudige middelen waar Theater Kwast gebruik van maakt zullen de … [Lees meer...] overHet zien gaat voor ’t zeggen: Medea van Jan Vos
Myn treckebecksken drinckt sich droncken in onsterfelycken inckt
Zeventiende-eeuwse dichters laten zich graag inspireren door publieke gebeurtenissen. Geboorte, huwelijk, overlijden, oorlog, nieuw boek, nieuwe vorst, nieuw gebouw, nieuwe weg: allemaal stof voor poëzie. Vaak is dat een invuloefening. Dat gelegenheidspoëzie en inspiratie ook heel goed kunnen samengaan toont Vondels Inwying der doorluchtige schoole, zijn gedicht op de opening … [Lees meer...] overMyn treckebecksken drinckt sich droncken in onsterfelycken inckt
Theater Kwast speelt Vondels prequel over de Bataafse Opstand
Op 21 februari 2016 speelt Theater Kwast eenmalig Joost van den Vondels tragedie Batavische Gebroeders in het Amsterdamse VondelCS. Een tragedie over de vermeende ontstaansgeschiedenis der Nederlanden in het rijk der Batavieren. De broers Nicolaas en Julius Burgerhart uit het oude koningsgeslacht der Batavieren strijden een ongelijke strijd tegen de Romeinse overheersers. … [Lees meer...] overTheater Kwast speelt Vondels prequel over de Bataafse Opstand
De eerste druk van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
Van het derde pianoconcert van Beethoven kan je zo verschillende versies horen, dat je je afvraagt: wat is toch eigenlijk het concert dat Beethoven geschreven heeft? Voor literatuur geldt dat nog sterker: auteurs redigeren hun teksten opnieuw voor een heruitgave, zetters doen hun duit in het zakje, roofdrukkers pikken hun graantje mee, tijden veranderen, editeurs menen het … [Lees meer...] overDe eerste druk van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
De stof van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
Vondels Palamedes is bedoeld als een aanklacht over de dood van Oldenbarnevelt, in Vondels ogen een politieke moord. Een gevaarlijk onderwerp dus. Volgens Het leven van Joost van den Vondel door Geeraerdt Brandt (1682) zocht hij op aanraden van de Amsterdamse magistraat Albert Burgh naar een verhaal dat hij om zou kunnen werken tot een allegorie hierop. Het moest iets uit de … [Lees meer...] overDe stof van Vondels derde tragedie: Palamedes (1625)
