• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Het nieuwe ‘lijkt’

6 februari 2012 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Dit weekeinde werd er wel even gejuicht op de Neder-L-burelen (normaal gesproken een plaats voor stille contemplatie) toen de nieuwe column van Peter Middendorp op de website van de Volkskrant verscheen.

Middendorp is de beste stilist onder de Nederlandse parlementaire verslaggevers. Deze keer schreef hij eindelijk iets op in een officiële bron dat we al heel lang om ons heen horen en in informele mails ook wel lezen, maar dat ons nog nooit in een krant of boek was opgevallen (het stukje gaat over het Limburgse Statenlid Cor Bosman, ex-PVV’er):

– Nu loopt hij breedgeschouderd door de smalle buurtsuperpaadjes. Een aanvallend type, lijkt. Grote, open handen.

Buurtsuperpaadjes is natuurlijk al een prachtig woord, maar het gaat me nu om dat lijkt, een sterk ingekort bijzinnetje dat zoveel betekent als ‘zo lijkt het’.

Hoe oud is het? Is dit inderdaad een van de eerste vindplaatsen? Het is moeilijk te achterhalen omdat Google het vertikt om op leestekens te letten (misschien is er een Neder-L-lezer die daar een truc op weet?)

Ik weet in ieder geval zeker dat ik de vorm al een tijdje ken. Het gaat daarbij dus om sterk verkorte vormen van een soort tussenzinnetjes die zelf ook al verkort lijken te zijn:

– Dat is, denk (ik), een goed plan.
– Ze gaan daar, (zo) blijkt, nooit naar toe.
– Jansen kan zich daar niet in vinden, schijnt.

Geen idee hoe het precies in elkaar zit, maar het lijkt wel dat je het onderwerp alleen weglaat als het qua klank toch al bijna samenvalt met het einde van het werkwoord: ik (‘k) valt weg na een werkwoord dat eindigt op een k (denk). Je kunt bijvoorbeeld niet zeggen:

– Dat is, vind, een goed plan. [uitgesloten]

Ook valt het onderwerp ’t waarschijnlijk niet toevallig weg na schijnt, lijkt en blijkt. Maar dat het niet alleen maar een vreemde samensmelting in de uitspraak is, dat ook de zinsbouw ertoe doet, blijkt uit het feit dat je het werkwoord en het onderwerp alleen kunt samentrekken in dit soort tussenzinnetjes:

– Daar denk anders over. [uitgesloten]
– Dat aanvallend type lijkt leuk om mee te gaan. [uitgesloten]

Wonderlijk: er zit allerlei regelmaat in en het is nog nooit iemand opgevallen. Kijk, daar juichen wij dus om.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: taal

Lees Interacties

Reacties

  1. Reinier Post zegt

    6 februari 2012 om 09:45

    Het 'het' erachter is verkort en vervolgens weggevallen, lijkt het.

    Beantwoorden
  2. Ronny Booogaart zegt

    6 februari 2012 om 11:24

    Nou ja, nooit iemand opgevallen. Timothy Colleman (Gent) doet onderzoek naar dit gebruik van 'schijnt', schijnt.

    Beantwoorden
  3. Marc van Oostendorp zegt

    6 februari 2012 om 13:02

    Dank je wel!

    Beantwoorden
  4. Henk zegt

    9 februari 2012 om 11:16

    Dit gebruik van "denk" is in het Fries al veel ouder. In het Frysk Wurdboek (1985) staat bij het lemma 'waarschijnlijk' de volgende voorbeeldzin:

    Hij komt waarschijnlijk om drie uur, hy komt nei alle gedachten om trije oere, hy komt tink om trije oere, hy om trije oere tink.

    Het Wurdboek fan de Fryske Taal (WFT) heeft 'tink' zelfs als apart lemma, met de betekenissen:
    1. denk ik, vermoed ik; waarschijnlijk, vermoedelijk.
    2. zeker (geringschattend om aan te duiden dat men het genoemde niet serieus neemt).

    De voorbeeldzinnen in het WFT dateren deels uit de 19e eeuw, bijvoorbeeld: "Hwet docht se dêr? Wypkje. De sé bisjen, tink" dateert uit 1881.

    Beantwoorden
  5. Marc van Oostendorp zegt

    13 februari 2012 om 22:02

    Wat interessant! Dank je wel.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Het Spaansch en ’t Fransch

Maar weg met u, ô spraak van bastertklanken,
Waarin hyeen en valsche schakals janken;
Verloochnares van afkomst en geslacht,
Gevormd voor spot die met de waarheid lacht

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

IN DROOM

In een bladstille droom
hoorde ik kreunen op de weg.
Mijn vader sprong op
uit zijn stoel bij het raam –
wij waakten die nacht –,
snelde de tuin door, ik ook.

Het licht van de maan
omrandde met scherpe glanzen
boomstronken, een wagenschot,
de struiken, ieder blad.
Ik zelf lag daar in het donker
in de regen languit op het pad.

Bron: Tirade, november-december 1959

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1891 Jef Leenen
sterfdag
1940 Jacob Hiegentlich
1947 Jacobus Heinsius
2022 Thijs Pollmann
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d