• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Hé, professor!

10 mei 2012 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Zou het iets met de crisis te maken hebben, of word ik een oude man? Ik heb het gevoel dat mensen vaker u tegen elkaar zeggen dan, pakweg, tien of twintig jaar geleden. Ik klaag er niet over, ik probeer eraan te wennen. Maar dat valt niet altijd mee.

Ik geef toe, mijn empirische basis voor deze bewering is gering en in wezen alleen maar autobiografisch. U of jij zeggen is al heel lang ingewikkeld in onze taal, maar het leek er lange tijd op dat we toe zouden gaan naar alleen je. Toen ik eind jaren tachtig twintig was en studeerde noemde ik alle docenten en hoogleraren je en jij en ik noemde ze ook allemaal bij hun voornaam. Ik geloof niet dat een van hen het op prijs zou hebben gesteld als ik iets anders had gedaan. U, dat zei je alleen tegen volslagen onbekenden. De eerste keer dat ik iemand zonder ironie zelf aansprak als professor Die-en-die is niet langer dan tien jaar geleden.

Tien jaar geleden gaf ik af en toe college aan de Universiteit van Amsterdam. Op een bepaald moment besloten twee studenten, een jongen en een meisje, die mij tijdens één les gezien hadden dat ze een werkstuk bij mij wilden schrijven. Boven die e-mail stond: Lieve Marc; eronder stond knuffel. De onderwerpsregel van hun volgende mail vermeldde date, maar ik geloof niet dat ze uit waren op een triootje of dat ze mij aardiger vonden dan een ander. Ik dacht toen dat ze een nieuwe stap zetten in de ontwikkeling.

Wie toen dacht dat de zeden almaar verloederen, moet nu eens komen kijken. In het begin stelde ik studenten nog wel eens voor dat ze je of jij mochten zeggen, maar ik ben daarmee opgehouden toen ik zag hoe moeilijk dat voor sommigen was. Ze mogen zeggen wat ze willen, ik moet me maar aanpassen aan de veranderende tijd.

En het komt ook niet alleen maar doordat ik zo oud en afgeleefd uitzie. In een discussie onder een stukje dat ik gisteren schreef voor het weblog Sargasso (over het gebruik van ‘allochtoon’) raakte ik in discussie met een zekere René die ineens schreef (vermoedelijk nadat hij mij gegoogled had):

Post scriptum ik zie net dat Marc hoogleraar en senior onderzoeker is dus goed opgevoed als ik ben kunt u boven alle ‘je’s en jij’s’ vervangen voor U.

Nadat iemand vroeg wat dit met mijn beroep te maken had — hoort een ‘vuilnisman’ soms niet met u te worden aangesproken — schreef René:

Ik haalde uit die informatie dat het gaat om een meneer die vermoedelijk een bepaalde leeftijd heeft bereikt waarop ik mensen nog altijd met meneer en U aanspreek, onafhankelijk van de functie.

Ik voel me toch een beetje beledigd. Mij een beetje u lopen noemen, wat denkt zo’n blaag wel!

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: taalgebruik

Lees Interacties

Reacties

  1. Dinx zegt

    10 mei 2012 om 10:48

    Op foto's op internet zie ik je altijd in driedelig kostuum staan. Zou het daar niet mee te maken hebben? 😉

    Beantwoorden
  2. Marc van Oostendorp zegt

    10 mei 2012 om 11:20

    Hmmm, dat komt denk ik vooral dat zulke foto's bij feestelijke gelegenheiden worden gemaakt. Maar wie weet! Als ik op straat loop in een spijkerbroek, word ik ook vaker door daklozen aangesproken.

    Beantwoorden
  3. Achille van den Branden zegt

    10 mei 2012 om 12:46

    Wat met de beleefdheidsvorm in situaties waar net grote intimiteit mee gemoeid is? In Vlaanderen krijgt niemand de frase 'Ik hou van je' uit zijn mond. Dat wordt hooguit: 'Ik hou van u'. Meestal: 'Ik zie u graag.'

    Beantwoorden
  4. Marcel Plaatsman zegt

    10 mei 2012 om 13:14

    Maar in Vlaanderen is "u" geen beleefdheidsvorm, daar hoort het bij "gij" ("gij hebt u vergist") en gij kan in alle situaties gebruikt worden. Het onderscheid jij-u is in Vlaanderen kunstmatig en behoorlijk schrijftalig; ik ken veel Vlamingen die "jij" inderdaad formeler vinden dan "u".

    De ontwikkeling die hier wordt geschetst bestaat echt, denk ik (in Nederland dan toch). Zelf ben ik 24 en best gehecht aan u. Ik vind dat gejij van de generaties voor mij wat al te amicaal. Liever reserveer ik jij voor goede bekenden en leeftijdsgenootjes. Ik meen dat in Zweden, ooit ook zo'n jijerig land, een gelijkaardige ontwikkeling gaande is. Het zal wel weer met de tijdsgeest samenhangen.

    Wat in dezen misschien aardig is om te onderzoeken is of er een mogelijk verband bestaat met het al dan niet tutoyeren in huiselijke kring. Vroeger werden ook de ouders vaak met u aangesproken, dat wordt steeds minder gewoon. Dat betekent dat jij veel nadrukkelijker een gezinswoord is geworden, het drukt geborgenheid en intimiteit uit. Dat zou kunnen verklaren waarom in andere situaties jij als te familiair wordt aangevoeld, en "u" dus de voorkeur krijgt. Hoe zit dat in Zweden, weet iemand dat? En is er een verschil met Duitsland, waar "du" wél al heel lang voor alle familieleden kan worden gebruikt?

    Beantwoorden
  5. Achille van den Branden zegt

    10 mei 2012 om 16:35

    'U' is wel degelijk een beleefdheidsvorm hier in Vlaanderen. In alle formele situaties. Op papier zeker. In the flesh ook, denk ik, op voorwaarde dat de standaardtaal wordt gebruikt. Dat streekgenoten die elkaar niet kennen of in een hiërarchische relatie tot elkaar staan een lokale variant van 'gij' zullen gebruiken, dat klopt. Vlamingen die 'jij' formeler vinden, ken ik zelf niet. Dat studenten hier hoogleraren met de voornaam aanspreken, kan ik me niet voorstellen.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SPROOKJE

Om middernacht word ik een pompoen en drijf ik weg in een muiltje

Bron: datering; 1971-1972; niet eerder gepubliceerd

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d