Als de kloppen bij elkaar kwamen voor een gebed of eredienst, hield de kosteres nauwlettend de deur in de gaten. In de periode van de Republiek der Nederlanden, vanaf het einde van de 16e eeuw, was het verboden het katholieke geloof in het openbaar te belijden. Het protestantisme was staatsgodsdienst geworden, en de meeste katholieken werden uit hun bestuursfuncties gezet om plaats te maken voor aanhangers van de Reformatie. Hoewel bijeenkomsten van katholieken over het algemeen werden gedoogd, moesten die wel in het geheim georganiseerd worden. In Haarlem ontstond een groep katholieke, vrouwelijke religieuzen die ‘kloppen’ genoemd werden. Zij hielden zich aan de geloftes van kuisheid en armoede. Deze gemeenschap of ‘kloppenvergadering’ kwam samen ‘in de Hoek’, een locatie die verwijst naar de hoek tussen de wijk Bakenes en het Spaarne. Joke Spaans onderzocht de levensbeschrijvingen van deze vrouwen in haar studie ‘De Levens der Maechden’, die in mei dit jaar bij Uitgeverij Verloren uitkwam.
Opgelucht was ik soms als ik weer belandde op de gedeeltes over het dagelijkse leven van de klop, het meest intrigerende onderdeel van deze studie. Uit de ‘Levens’ is allerlei informatie te vinden over het wel en wee van een gewone klop.
Een goed voorbeeld is een beschrijving van de dagindeling van Catarina Dirks Wy. Zij stond om half vijf op om zich in een half uurtje aan te kleden om te kunnen deelnemen aan de getijden in de kerk: ‘Dan stont zy op te half vyven, datse tegen vyven gecleet waer, hebbende dan haer oeffeninge ende gebedekens ter wyl zy haer cleden. Als sy noch crachten hadde, ende de gelegentheyt, ginck te vyven nade kerck, om te hooren leesen die Priesterlicke Latynse getyden…’. Het lijkt alsof Catarina voor je staat, terwijl ze haar krachten verzameld om op tijd bij het gebed te zijn.
Natuurlijk staat er een boodschap in dit stuk – haar gedachten waren bij het aankleden al alleen op God gericht, maar tegelijk krijg je als lezer van zo’n fragment een heel levendig, duidelijk beeld van wanneer en hoe deze vrouw de dag begint. Fragmenten als deze zijn door Spaans als kaderteksten in het boek opgenomen, ter illustratie van de thema’s die zij aanhaalt. Die korte stukjes doen verlangen naar een verdere tekstgerichte analyse van de levensbeschrijvingen. Joke Spaans heeft hiervoor een duidelijk startschot gegeven.
Laat een reactie achter