Wat is wijsheid? In 1603 sprokkelde Croche een verzameling bijeen van wijsheden op rijm die gangbaar waren in zijn tijd. Deze rijmspreuken bieden een inkijk in het vroegmoderne wereldbeeld. Veel spreuken kenden al een lange traditie, en ook nadien zijn ze terug te vinden in allerlei geschriften. Daarnaast werden ze gebruikt ter decoratie van allerhande zaken, van serviesgoed … [Lees meer...] overTegeltjeswijsheden uit de 15e en 16e eeuw
16e eeuw
Wie is toch die berisper van een Nederlandse spelling?
Door Hans Beelen en Nicoline van der Sijs In 1550 verscheen het eerste gedrukte spellinggidsje van het Nederlands, onder de titel Nederlandsche Spellijnghe. De auteur was de Gentse drukker Joos Lambrecht (1491-1556 of 1557). Lambrecht hield zich intensief bezig met de Nederlandse taal. Hij was niet alleen drukker, maar ook ‘lettersteker’, lettergieter en onderwijzer. In 1539 … [Lees meer...] overWie is toch die berisper van een Nederlandse spelling?
Salomon de wijze koning
Door Ton Harmsen Eindeloos veel pastoors, dominees, leraren, kunstenaars, vaders en moeders hebben het verhaal van het salomonsoordeel verteld. Het is een van de meest aansprekende verhalen uit de Bijbel, een tikje gruwelijk en ook een beetje gewaagd omdat het over twee prostituées gaat. Maar ook als je dat er niet bij vertelt kan je er een spannend verhaal van … [Lees meer...] overSalomon de wijze koning
Gheen graefschap boven Vlaenderen
Vlaemsche en Walsche spreekwoorden en spreuken van Goedthals Door Marti Roos In 1568 verschijnt bij de bekende drukker Plantijn in Antwerpen Les proverbes anciens flamengs et françois, een tweetalig, Nederlands-Frans spreekwoordenboek van de hand van François Goedthals, rechtsgeleerde en ingezetene van Gent. In hun inleidingen vermelden de uitgever en de samensteller … [Lees meer...] overGheen graefschap boven Vlaenderen
Est Est Est: nep uit de zestiende eeuw
Door Renaat Gaspar “De tous les produits de l’économie mondiale le vin est certes celui qui offre aux prodigieux et inépuisable thème de la publicité séduisante les plus admirables ressources.” ‘Zoek maar bij Google of Wikipedia, daar vind je wel wat.’ (Vrij naar Willem Elsschot, Lijmen.) Eind 1674 reisde de schilder en etser Cornelis de Bruyn van Den Haag naar Rome. … [Lees meer...] overEst Est Est: nep uit de zestiende eeuw
Het eeuwige leven van een raadselboekje
Door Marti Roos Lucia. My dunckt ’t waer best wy hier wat raetseltjens vertelden. Amaril. Dit is viesvaesery en mach by ons niet gelden. Zo discussiëren de herderinnen in De Conincks toneelstuk Herdersche ongestadicheyt (1638). Raadsels beschouwt Amaril als nutteloos tijdverdrijf – wat hen niet weerhoudt vervolgens blindemannetje te spelen. Jammer, want nu … [Lees meer...] overHet eeuwige leven van een raadselboekje
De harteloze Kackadoris en het argeloze dove wijf
Door Ton Harmsen Harde kritiek op de maatschappij is de rederijkers niet vreemd. Vooral in hun toneel keren zij zich tegen misdaad en bedrog door politieke intriganten, religieuze fanatici, niets-ontziende speculanten en roekeloze militairen. Zij doen onthullingen die vaak verrassend actueel zijn, en dat geldt zeker voor het toneelstuk waarin een dokter zonder diploma net zo … [Lees meer...] overDe harteloze Kackadoris en het argeloze dove wijf
Opkomst en ondergang van de Republiek der Letteren
Door Marc van Oostendorp In de zestiende eeuw begonnen Europese geleerden een grote onderlinge verbondenheid te voelen – een verbondenheid over grote afstand die soms groter was dan die met de mensen direct om hen heen. Dat kwam tot uitdrukking in een metafoor die ze gebruikten voor hun onderling contact: de Republiek der Letteren, een informele staat waarvan de burgers … [Lees meer...] overOpkomst en ondergang van de Republiek der Letteren
Ooit waren wij allen Trojanen
Door Marc van Oostendorp Het verleden is als het geluid van een boom die ter aarde zijgt in een door iedereen verlaten bos. Dat er iets geklonken heeft, kunnen we alleen reconstrueren als we die takken daar zien liggen. En als we de moeite van die reconstructie niet doen, kun je je afvragen of er ooit wel iets geklonken heeft. Nog ingewikkelder wordt als het gaat over de … [Lees meer...] overOoit waren wij allen Trojanen
Vlogboek109 – Literatuurgeschiedenis / 17e eeuw: Renaissancetoneel
Een Vlogboekaflevering gericht op de literatuurgeschiedenis. In deze video bespreekt Jörgen de ontwikkeling en professionalisering van het Nederlandse toneel onder invloed van de Renaissance aan het begin van de 17e eeuw. Besproken werken: P.C. Hooft - Warenar G.A. Bredero - De klucht van de molenaer G.A. Bredero - Spaanschen Brabander Joost van den Vondel - … [Lees meer...] overVlogboek109 – Literatuurgeschiedenis / 17e eeuw: Renaissancetoneel
Vriendenboekjes in de zestiende eeuw: veel beter dan Facebook
Door Marc van Oostendorp Mooi onderzoek gaat vaak over nietigheden. Een goede onderzoeker is vaak iemand die iets neemt dat op het eerste gezicht onooglijk en klein is, en laat dan zien dat er een hele wereld in verstopt zit. Mooi onderzoek ontleent zijn glans niet aan de voor iedereen evidente kwaliteiten van het object van studie, maar aan het zichtbaar maken van de … [Lees meer...] overVriendenboekjes in de zestiende eeuw: veel beter dan Facebook
Zo zag Facebook er vier eeuwen terug uit
Filmpje van de Volkskrantover het onderzoek van Sophie Reinders, die vandaag in Nijmegen promoveerde. … [Lees meer...] overZo zag Facebook er vier eeuwen terug uit
Franse gedichten uit Engeland: een aanwinst voor de neerlandistiek
Door Marc van Oostendorp Het moet een fijn moment zijn geweest, toen de kunsthistorica Frederica van Dam iets meer dan vijf jaar geleden in een archief in Warwick de dichtbundel Tableau Poetique (1573) van de schilder en dichter Lucas d'Heere vond. Samen met de filoloog en d'Heere-kenner Werner Waterschoot heeft ze nu een editie van het werk uitgebracht. "Wij … [Lees meer...] overFranse gedichten uit Engeland: een aanwinst voor de neerlandistiek
20 april 2017: Boekpresentatie: Tableau Poetique (Verzen van Lucas d’Heere)
Op 20 april 2017 stelt de KANTL de door Werner Waterschoot en Frederica Van Dam gepubliceerde verzen voor die Lucas d'Heere in de zestiende eeuw heeft geschreven voor de entourage van de Seymours op Wolf Hall. Tableau Poetique is een tot voor kort onbekende tekst van de Gentse schilder-dichter Lucas d’Heere (1534–1584). Recent werd hij in een Engelse adellijke bibliotheek … [Lees meer...] over20 april 2017: Boekpresentatie: Tableau Poetique (Verzen van Lucas d’Heere)
CFP: Literature without Frontiers?
Next year (9-10 February, 2018) a conference will be organised at Ghent University about perspectives for a transnational literary history of the Low Countries. This conference – Literature without Frontiers? – aims to bring together a number of telling examples that advocate a transnational perspective for the construction and writing of the literary history (histories?) of … [Lees meer...] overCFP: Literature without Frontiers?
Het toppunt van retorica: Sophocles’ Philoctetes
Door Ton Harmsen Hoe meesterlijk de Griekse tragedieschrijver Sophocles ook is, in de Nederlandse renaissance is hij een ondergeschoven kindje. Cornelis van Ghistele, die ook Ovidius en Terentius vertaalde, zette Sophocles’ Antigone over uit een Latijnse versie (1556). Verder bracht de zestiende eeuw niets voort, behalve de vertaling van Ajax in het Latijn door Josephus Justus … [Lees meer...] overHet toppunt van retorica: Sophocles’ Philoctetes
De oer-Nederlandse traditie van meertaligheid
Door Alisa van de Haar Al sinds de middeleeuwen staan de bewoners van de lage landen bekend om hun indrukwekkende talenkennis. In reisverslagen uit voorgaande eeuwen uiten auteurs niet zelden hun bewondering voor de vaardigheid van de bevolking (mannen en vrouwen) om zich niet alleen in het Nederlands maar ook in het Frans, Duits en soms ook Italiaans uit te drukken. Maarten … [Lees meer...] overDe oer-Nederlandse traditie van meertaligheid
Nederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Door Cora van de Poppe Recentelijk was in het nieuws veel aandacht voor de opmars van Engels in het wetenschappelijk onderwijs. Het merendeel van alle studies aan Nederlandse universiteiten wordt inmiddels al in het Engels gedoceerd. Deze trend wordt niet door iedereen met blijdschap ontvangen; de Taalunieraad pleit bijvoorbeeld juist voor een sterke positie van het Nederlands … [Lees meer...] overNederlands als wetenschapstaal in de zestiende eeuw
Erasmus in Weerts dialect
Door Ton Harmsen Mijn wekelijkse column in Neerlandistiek.nl werpt vruchten af. Ik krijg opmerkingen van lezers over mijn data en mijn digitale edities, suggesties voor onderwerpen en complete teksten om te publiceren. Deze week stuurde Michiel de Vaan, aan de lezers van Neerlandistiek.nl welbekend, mij een bijzondere Erasmusvertaling toe, in een Nederlands dialect. Ik schreef … [Lees meer...] overErasmus in Weerts dialect
Symposium De literaire canon in de vroegmoderne tijd
Symposium ‘De literaire canon in de vroegmoderne tijd’, 13 oktober 2016, Auditorium Rijksmuseum, 15.00-18.00. Ter gelegenheid van de nieuwe boekenreeks Rijksmuseum Studies in History en de lancering van de website schrijverskabinet.nl organiseert het Rijksmuseum een symposium rond het thema literaire canonvorming in de vroegmoderne tijd. De canon van de … [Lees meer...] overSymposium De literaire canon in de vroegmoderne tijd
Toevallig op Petrus Datheen stuiten
Door Marc van Oostendorp Wijlen Louis Peter Grijp was begrijpelijkerwijze trots toen er voor zijn dood een nieuw instituut werd ingericht – de Louis Peter Grijp-lezing, jaarlijks te houden rond 10 mei, de verjaardag van het Wilhelmus als Nederlands volkslied. Hij was ook trots op de eerste spreker, de aanstormende Antwerpse literatuurwetenschapper Mike Kestemont. Gisteren … [Lees meer...] overToevallig op Petrus Datheen stuiten
Sophie Reinders op Faces of Science
Vanaf vandaag is het promotieonderzoek van de Nijmeegse onderzoeker Sophie Reinders toegevoegd aan de populair-wetenschappelijke website ‘Faces of Science’. In een filmpje geeft Sophie uitleg over haar onderzoek naar vriendenboekjes – alba amicorum – uit eind 16e en begin 17e eeuw die bijgehouden werden door adellijke vrouwen. Via deze boekjes bestudeert Sophie de … [Lees meer...] overSophie Reinders op Faces of Science
Call for papers: Devotio Individualization of religious practices in Western European Christianity (Nijmegen, October 2016)
Call for papersRadboud University, NijmegenDevotioIndividualization of religious practices in Western European Christianity (c. 1350 – c. 1550)Wednesday, 26 – Thursday, 27 October 2016Religiosity was ubiquitous during the later Middle Ages. Divine services influenced both the public domain and the course of each individual’s life, and thus established a widely experienced … [Lees meer...] overCall for papers: Devotio Individualization of religious practices in Western European Christianity (Nijmegen, October 2016)
Lezing Johan Koppenol over Jan van Hout
Op woensdag 9 december houdt Johan Koppenol in Leiden de Jan van Houtlezing van de Historische Vereniging Oud Leiden. In zijn lezing gaat hoogleraar oudere Nederlandse letterkunde Koppenol in op de invloed van Jan van Hout op de feestcultuur in de stad. Omschrijving Jan van Hout (1542-1609), de energieke Leidse stadssecretaris tijdens het laatste kwart van de zestiende … [Lees meer...] overLezing Johan Koppenol over Jan van Hout
Het Lied der Geuzen
Door Bart FM DroogIedereen kent het Geuzenliedboek. De ouderen onder ons kennen het uit de Tachtigjarige Oorlog, en de jongste generatie heeft natuurlijk genoten van de rebelse verzen die in het Geuzenliedboek 1940-1945 staan afgedrukt. Maar dat er ook een nationaal-socialistisch Geuzenliedboek heeft bestaan, dát is velen ontgaan.Ik heb het over Het Lied der Geuzen, een … [Lees meer...] overHet Lied der Geuzen
