Omdat dit nogal veel gelezen werd en misschien niet iedereen belendende websites bijhoudt: over de fotografe met haar rekening van 968 euro doen momenteel verschillende juridische argumentaties de ronde. Op de website van Boekblad gaat jurist Hans Bousie uit van het citaatrecht. Het plaatsen van een fotootje bij een bespreking is functioneel. Wanneer aan de eisen van een citaat wordt voldaan, het vermelden van de naam van de fotograaf bijvoorbeeld, is er niet veel aan de hand. Literairedebuten.nl kan gewoon doorgaan met wat het deed. Op de website van fotografe Quintalle Nix wordt dat bestreden. Een fotootje bij een bespreking is niet noodzakelijk: “de indruk van het betreffende boek bij de lezer verandert niet wanneer er een andere foto bij de recensie zou zijn geplaatst”. Niet noodzakelijk en niet functioneel: op basis van het auteursrecht heeft Nix recht op een vergoeding.
Als de geciteerde zin op de site van Nix de crux van de kwestie vormt, zou het interessant zijn wat de rechter over de zaak te zeggen heeft. Aan de ene kant de wereld van letters en boeken waar iedereen de overtuiging heeft dat een portret van een auteur de lezer helpt bij zijn beeldvorming – zelfs noodzakelijk is voor het proces van identificatie dat ‘lezen’ heet. Om die reden huren uitgeverijen fotografen in. Aan de andere kant de wereld van het beeld waarin het belang van het beeld wordt ontkend – fotootjes zijn alleen maar ‘illustratie’. Om die reden krijgt Vervoort zijn rekening.
Opvallend in Nix’ relaas is de slachtofferrol die de fotografe zichzelf weer toekent. Het is op zichzelf al kwalijk dat Vervoort de publiciteit heeft gezocht – hatemail en nare twitterberichtjes waren het gevolg. Het relaas wordt afgesloten met een oproep aan Vervoort om nu dan echt op te houden met de publieke discussie. Die moet worden gevoerd op de plaats waar dat hoort: voor de rechter.
Vreemd dit alles: zowel de argumentatie waarin fotografie wordt gereduceerd tot niet meer dan franje als de wens om wat blijkbaar gangbare praktijken zijn, geheim te houden. Wanneer Nix en haar advocaat hun rekening met een schoon geweten hadden verstuurd, zouden ze een gouden kans hebben gehad om de regels van het auteursrecht nog eens breed onder de aandacht te brengen. Dat doen ze niet. Nix is slachtoffer. Van wat eigenlijk? Van het geldend recht? Op basis van dat recht doet een rechter een uitspraak en het zou zomaar eens kunnen dat Nix in het gelijk wordt gesteld.
Het neemt niet weg dat de site literairedebuten.nl te maken heeft gehad met een exces. Over excessen mogen – nee, moeten publieke discussies ontstaan. Geen enkel recht is van God gegeven en het auteursrecht al helemaal niet. Wanneer normen worden toegepast in een individueel geval, kan de onrechtvaardigheid of de onwerkbaarheid ervan aan het licht komen. Het aanvankelijke aandringen bij Vervoort om de zaak niet in de publiciteit te brengen, nu weer de oproep om de publieke discussie te beëindigen: het is een beproefde methode. Het is de oudste truc om ervoor te zorgen dat onrechtvaardige verhoudingen blijven zoals ze blijven.
Nee Gert, het is veel simpeler – met het betalen van de rekening van de fotograaf (m/v) heeft Vervoort schuld aan het schenden van haar rechten/het overtreden van de auteurswet erkend. Punt. Me dunkt.
Als je de bestaande wetten op dit gebied wil veranderen moet je niet bij rechters of neerlandici aankloppen, maar bij politici. Die maken per slot van rekening de wetten.
Politici zijn niet echt het schoolvoorbeeld van autonome individuen.
Bovendien zou Vervoort kunnen overwegen het geld terug te vorderen. N.a.v. het artikel van Bousie werd dat gesuggereerd. Om praktische overwegingen ziet Vervoort ervan af. Gezien de onzekere uitkomst zou hij bovendien aan advocatenkosten meer kunnen verliezen dan hij ooit zou winnen.
Ik blijf vinden dat beide partijen heel onverstandig zijn geweest. Met een minimum aan wederzijds respect en erkenning had dit allemaal niet zover hoeven komen. Vervoort had bv. gewoon eens kunnen informeren bij de uitgeverij van wie de foto's waren, of hij ze mocht overnemen en eventueel de naam van de fotografe kunnen toevoegen. Dat is gewoon netjes. Nix heeft dan weer veel te heftig en te grof gereageerd op het feit dat Vervoort niet netjes is geweest. Met dit juridische getouwtrek tot gevolg. Heel triest, en vooral slecht voor het imago van beide partijen.
Nieuwe regels zijn misschien niet eens nodig gezien dit artikel uit de auteurswet, artikel 19 lid 3: “Ten aanzien van een fotografisch portret wordt mede niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd het openbaar maken daarvan in een nieuwsblad of tijdschrift door of met toestemming van [den geportretteerde], mits daarbij de naam des makers, voor zoover deze op of bij het portret is aangeduid, vermeld wordt”.
De rechten van een in opdracht gemaakt portret komen daarmee te liggen bij de geportretteerde. Zie verder http://www.tzum.info/2013/01/nieuws-advocaat-hans-bousie-biedt-excuses-aan-aan-quintalle-nix/comment-page-1/#comment-4359.