• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Onze Taalfout

26 april 2013 door 6 Reacties

door Gaston Dorren
Het Nederlandse naamvalssysteem is ongeveer zo actueel en relevant als het Indisch koloniaal recht of dat klassieke kookboek, ‘Heerlycke recepten met dodovleesch en -eiers’. De naamvallen zijn (buiten de voornaamwoorden) niet alleen in onbruik geraakt; wat er nog van over is, wordt niet meer begrepen.
Ter illustratie, om niet te zeggen ten bewijze, wil ik hier het net verschenen meinummer van Onze Taalter tafel brengen (of ten tonele voeren). Jacco Snoeijer schrijft daarin dat deurwaarders ‘een warme band [hebben] met het multifunctionele voorzetsel te, bij voorkeur te gebruiken in de tweede naamval. Een willekeurige greep levert op: te eniger tijd, te gelegener tijd, ten verzoeke, ten titel (…).’

Leuk gezegd, en sowieso een leuk stuk trouwens. Alleen, er is hier geen tweede naamval te bekennen. Het voorzetsel te ‘regeert’ namelijk, zoals dat heet, de derde naamval. De r’s van eniger en gelegener geven daarover geen uitsluitsel, maar de n van ten wel. Als verzoek in de tweede naamval stond, zou er bovendien verzoeks staan: vergelijk ten huize van (derde) met vrouw des huizes (tweede). Sinds ik een joviale verstandhouding met de Duitse naamvallen heb ontwikkeld, let ik er in oude Nederlandse teksten ook op – vandaar dat ik deze esoterische kennis paraat heb.
Snoeijers artikel gaat niet over naamvallen, dus het is niet zo gek dat hij hier even mistast. Wat me wel verrast, is dat het foutje zich langs de eindredacteurs en meelezers van Onze Taal heeft weten te wurmen. Ik ken die mensen, en ik weet dat het geduchte vaklui zijn die elke letter keuren, elk woord op de tong proeven en elke zin tegen het licht houden, één oog dichtgeknepen, het voorhoofd gefronst in concentratie. Hun inspanningen hebben me al voor heel wat missers behoed. Spelling, grammatica, interpunctie, verhaalopbouw, betekenisnuances en meer: de subtiliteiten van onze taal hebben voor de mensen van Onze Taal weinig geheimen. Maar het naamvalssysteem is zelfs hun te machtig.

Lang geleden viel God me tegen, onlangs reed president Obama een scheve schaats en nu blijkt Onze Taal feilbaar. Ouder worden is kwijtraken.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: columns Gaston Dorren, grammatica, historische taalkunde, Onze Taal, taalkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. Taalprof zegt

    26 april 2013 om 16:11

    Gelukkig is in het redactieproces van dit blad een derde correctieronde voorzien, die door duizenden lezers achteraf wordt uitgevoerd. Daar glipt nooit iets doorheen. Crowdsourcing in optima forma!

    Beantwoorden
  2. plaatsman zegt

    27 april 2013 om 10:19

    "Tweede naamval" is ook wel wat ambigu. In Nederland bedoelen we er meestal de genitief mee, in België wordt de accusatief meestal als tweede in het rijtje gezet. Nu is Onze Taal natuurlijk in de eerste plaats een Nederlands-Nederlands blad, maar het heeft heel wat Belgische lezers. De term "datief" was misschien handiger geweest.

    Beantwoorden
    • Lex Abels zegt

      11 oktober 2024 om 14:05

      “Datief” beter? Dat is toch wat wij (in Nederland?) gewoonlijk aanduiden als derde naamval. Die komt in het hele stuk toch niet ter sprake??

      Beantwoorden
  3. Henk zegt

    27 april 2013 om 17:11

    De redactie van Onze Taal was sowieso nogal slordig bij het laatste nummer. In de aankondiging van 'Fryslân, land van talen' staat: "Tegenwoordig is het [Fries] de thuistaal van een kleine 60% van de inwoners van Friesland, terwijl nog eens 15-20% de taal verstaat." In het boek zelf staat echter: "Momenteel spreekt 60 procent van de inwoners van Friesland thuis Fries, terwijl 95 procent de taal verstaat". Volgens mij is het verschil tussen 95% en 60% gelijk aan 35%.

    Beantwoorden
  4. janien zegt

    28 april 2013 om 15:12

    En of u gelijk hebt!

    Beantwoorden
  5. Gaston Dorren zegt

    29 april 2013 om 20:54

    Kijk, dat is dan weer een verschil tussen Nederlands- en Belgisch-Nederlands dat ik niet kende. Ik gebruik de termen genitief en datief (enzovoort) niet graag, zoals ik ook liever van 'het hele werkwoord' dan 'de infinitief' spreek.
    Rangschikt men in België ook de Duitse accusatief als tweede? Dat zou afwijken van wat in het Duits zelf gebruikelijk is.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

D. Hillenius • Wij hebben nog vergeten

men laat Hongaren de zee zien
hijst Hollanders op bergen
beren op fietsen
opoe Moses maakt schilderijen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

SPROOKJE

Om middernacht word ik een pompoen en drijf ik weg in een muiltje

Bron: datering; 1971-1972; niet eerder gepubliceerd

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1801 Taco Roorda
1901 Wim Caron
sterfdag
1901 Jan ten Brink
1919 Jacob Verdam
2010 Hans den Besten
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d