• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Nieuwe knutseltrend: boeken

6 mei 2013 door Viorica Van der Roest Reageer

door Viorica Van der Roest

Sinds de komst van allerlei digitale vormen van lezen duikt af en toe in de media de vraag op of het papieren, gedrukte boek zal verdwijnen. Hoe zulke dingen gaan, is moeilijk te voorspellen: de komst van televisie heeft de radio niet doen verdwijnen, maar het cassettebandje (hoewel tegenwoordig weer een beetje hip) is toch wel min of meer verdrongen door de cd (die nu ook al weer ouderwets is). Het lijkt me dat het met die boeken voorlopig wel mee zal vallen; digitaal lezen heeft in sommige gevallen nog beperkingen waar je bij het gebruik van een gedrukt boek geen last van hebt.
Toch is er nu iets aan het gebeuren met twintigste-eeuwse boeken, dat overeenkomst vertoont met wat er ooit gebeurde met middeleeuwse perkamenten handschriften. Vele daarvan eindigden in de zestiende en zeventiende eeuw, in stroken of losse bladen gesneden, als verstevigingsmateriaal in de ruggen en banden van andere boeken*. Dat is natuurlijk vanuit het standpunt van een moderne geïnteresseerde in middeleeuwse teksten heel erg zonde, maar de boekbinders die de handschriften versneden, zagen ze als verouderde gebruiksvoorwerpen die niemand meer las (bijvoorbeeld omdat het schrift of de taal verouderd was).

Nog erger dan het versnijden van die handschriften zou het geweest zijn als ze gewoon in de afvalput waren verdwenen. Want dan hadden we ze helemaal niet meer kunnen lezen. Sinds de negentiende eeuw zijn veel van die strookjes en losse bladen van middeleeuwse teksten weer teruggevonden, zodat ze nu bestudeerd kunnen worden; veel Middelnederlandse ridderromans zijn zelfs alleen in deze vorm overgeleverd. Ook de fragmenten van de Parthonopeus van Bloys die ik in het kader van mijn dissertatieonderzoek aan het editeren ben (afkomstig uit wel zes verschillende handschriften), zijn via deze oneerbiedige omweg tot ons gekomen. Dus mij hoor je niet klagen over de praktische inslag van de zestiende- en zeventiende-eeuwse boekbinders.
Terug naar het nu. Sinds enige tijd is het in knutselkringen én in kunstenaarskringen hip om iets van boeken te maken. Kunstenares Lisa Occhipinti volgde zelfs een cursus tot boekbinder om te leren hoe ze boeken vakkundig uit elkaar moet halen. Vervolgens maakt ze er lampen, spiegellijsten en kunstobjecten mee. Ze ziet de boeken waar ze mee werkt puur als voorwerpen, en niet als gegevensdragers.
Als liefhebber van teksten en verhalen voel ik toch wat afkeuring bij het zien van een boek dat onleesbaar is geworden omdat het is omgebouwd tot schemerlamp. Maar denkend aan de stroken Middelnederlandse tekst die we hebben omdat ze indertijd een tweede leven kregen als versteviging van een boekband, ging ik de afbeeldingen van boekenkunst opeens met andere ogen bekijken. Want stel nou dat er over een paar honderd jaar inderdaad nauwelijks meer gedrukte boeken uit onze tijd over zijn; allemaal weggegooid omdat ze toch digitaal beschikbaar zijn. En dan verdwijnen, op één of andere rampzalige manier, alle digitale versies van die boeken ook. Misschien gaan taal- en literatuurwetenschappers (ik ben optimistisch in mijn aanname dat die er dan nog zijn) vervolgens wel al die lampen en spiegellijsten bekijken om aan studiemateriaal te komen. En kunnen ze toch nog een beetje kennis nemen van onze taal, literatuur en cultuur.
Zo bekeken is het wel jammer dat boekenknutselaars vaak boeken gebruiken die niet persé het beste van de literatuur vertegenwoordigen, vaak meer uitgekozen op de mooie band dan op de inhoud. We zouden ze moeten aanmoedigen om het verzameld werk van Goethe om te bouwen tot een kast, of lampen te maken van de gedichten van Achterberg. Dan hebben die toekomstige editeurs en onderzoekers tenminste iets goeds te bestuderen. Alleen mijn exemplaren krijgen ze niet.
*Zie hierover: J.A.A.M. Biemans, ‘Oortjes, hartstrookjes en rugbeleg. Over het gebruik van perkament uit middeleeuwse handschriften in boekbanden van de vijftiende tot de zeventiende eeuw, gedemonstreerd aan fragmenten van de Spiegel historiael.’ In: E Codicibus Impressisque. Opstellen voor Elly Cockx-Indestege ter gelegenheid van haar vijfenzestigste verjaardag. Leuven 2004. Deel 3, Miscellanea Neerlandica XX, p.3-24.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: boekwetenschap, columns Viorica Van der Roest

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Christine D’haen • Vijfde grafgedicht voor Kira van Kasteel

Al wat de moestuin gunt, de groenten van het jaar;
het boerenhof, de boter, room en schuimige melk;
de herfstelijke boomgaard peer- en appelzwaar;
’t fijn kruid uit wei en tuin, uit ’t bos de kantharel

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BEDELDEUN

“’k Heb kalk in m’n hoofd,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t rammelen,
maak je ’t goed?

Heb je niet een paar kousen,
niet een lapje of een hoed,
hoor je ’t rammelen,
hoor je ’t goed?”

(Bedeldeun)

Bron: Barbarber, januari 1961

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

10 juli 2025: Hofwijck en het lezen van maakbaar landschap

4 juli 2025

➔ Lees meer
29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

29-30 september 2025: Struggling Sovereignty

3 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1871 Kornelis ter Laan
1912 Félicien de Tollenaere
➔ Neerlandicikalender

Media

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Plein Publiek: Nadia de Vries

Plein Publiek: Nadia de Vries

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

Van Tamazight tot straattaal – met Khalid Mourigh

2 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d