| Amersfoort? |
Zo ongeveer het makkelijkste als je een vreemde taal leert, zijn geografische namen. Op een paar uitzonderingen na kun je die gewoon laten zoals ze zijn. Ik woon in Amersfoort, en ook als ik Engels, Duits of Spaans schrijf, woon ik nog steeds in Amersfoort. Uitspreken doe ik de naam in die andere talen ietsje anders, maar dat is het dan ook. Een kind kan de was doen.
Een kind wel, maar Google Vertaal niet. Volgens Google woon ik namelijk in Albuquerque, een stad in Nieuw Mexico. Toen ik een paar jaar terug accommodatie zocht in de Tsjechische stad Olomouc, kreeg ik veel adressen opgedist die zich in Manchester zouden bevinden. Dat ‘Manchester’ lag gewoon op de goeie plek in Tsjechië, dat wel. (Ik heb het net getest en het gebeurt nog steeds.)
Het kan nog wonderlijker. Ik liet zojuist een Deenstalige webpagina in het Engels vertalen. Het origineel bevatte enkele malen het woord dansk en één keer het Engelse woord danish (met een kleine letter, dat wel). Dansk werd netjes vertaald als ‘Danish’, maar waar danish in het origineel stond, werd dat… ‘english’!
Ik vind dat wonderlijk. Google vertaalt door statistische bewerkingen los te laten op bestaande vertalingen. (Van grammatica, laat staan van inhoud, begrijpt Google niets. Ik denk dat dat een fatale zwakte is, maar daar wordt door deskundigen verschillend over gedacht.) Op basis van die kennis kan ik met veel moeite en fantasie een theorietje bedenken waarom danish (in een Deense tekst) als ‘english’ wordt vertaald: misschien zijn er veel Deenstalige EU-documenten waar, bijvoorbeeld rechtsboven op de titelpagina, het Engelse woord ‘Danish’ op staat, terwijl in de Engelse versie op diezelfde plek ‘English’ staat. Dat zou kunnen. Maar mijn verbeeldingskracht schiet ten enen male tekort om te verklaren hoe Google ‘Albuquerque’ als de Engelse vertaling van Amersfoort kan beschouwen, of ‘Manchester’ als die van Olomouc. Ik zou er nog in kunnen komen als Den Helder werd vertaald als ‘Pine Clear’ – maar Den Helder komt nou juist ongeschonden uit de gehaktmolen. En zelfs Luik wordt netjes ‘Liege’, niet ‘Window shutter’.
Er wordt vaak geklaagd dat overheidsdiensten verkokerd zijn en niet goed samenwerken. Zou dat misschien ook kunnen gelden voor Googles businessunits Maps en Translate?
Ik kwam ook nog een leuke tegen! Een hele tijd geleden maakte Google Translate van 'Frans Bauer' in het Nederlands 'Frank Sinatra' in de Engelse vertaling (vraag me niet meer waarom ik een zin met Frans Bauer erin wilde vertalen). Niet meteen equivalenten, en dat niet enkel op taalkundig vlak… Die gekke vertaling is er ondertussen uit. Ik checkte daarnet, en vandaag maakt Google er gewoon 'French Bauer' van. Nog steeds fout, maar al een stuk begrijpelijker waarom.
Erg grappig ja. En even onbegrijpelijk.
Dit soort problemen lijken inderdaad veroorzaakt te woorden door brondocumenten die niet alleen vertaald zijn, maar ook aangepast voor plaatselijk gebruik met andere adressen. Hoewel dat niet alle gevallen lijkt te verklaren. Ik vind Amersfoort-Alberquerque wel een bijzonder geval inderdaad. Language log heeft er zich ook al eens over verbaasd. Recent nog een vergelijkbaar geval: http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=10626. Lees ook de gelinkte blogposts in het blauwe stukje voor meer voorbeelden van dit verschijnsel.