door Gert de Jager
Het gaat om een adjectief dat ‘onguur, verdacht’ betekent.
De kwestie is bekend. Een strafpleiter uit Maastricht, producent van een reclamefolder die als boek op de markt wordt gebracht, zelfverklaard ‘dandy’ en ‘dwarsligger’, wil door een cartoonist niet als ‘louche advocaat’ worden neergezet. De cartoon wordt verspreid in een huis-aan-huisblad en argeloze Maastrichtenaren zouden wel eens aan ’s mans integriteit kunnen twijfelen. Omdat de karakterisering ‘louche’ de advocaat schaadt in zijn beroepspraktijk, probeert hij via de rechter rectificatie af te dwingen. De rechter wijst de eis toe. Ook voor een cartoonist is de vrijheid van meningsuiting soms beperkt.
De advocaat heeft nog andere kwaliteiten – als mens, zeg maar. Boek en proces leidden tot interviews en televisieoptredens. In een daarvan omschreef de advocaat zichzelf gretig als een man met een ‘beperkte gewetensfunctie’: het is mooi om een verdachte waarvan iedereen weet dat hij schuldig is, vrij te pleiten met een juridisch slimmigheidje – ook al zitten er nabestaanden en slachtoffers in de zaal. Keer op keer zingt hij de lofzang van zijn eigen retorische talenten en propageert hij de deugd van de ijdelheid. Politieke denkbeelden heeft hij ook: Fortuyn en nu Wilders – dat zijn de mannen waarvan we het in tijden waarin niemand meer zijn grenzen kent, moeten hebben.
Wat mag ik zeggen over deze advocaat, pardon: mens? Eén combinatie mag in ieder geval niet: die van het adjectief en het zelfstandig naamwoord dat zijn beroep aanduidt. Maar een louche PVV’er? Het is – vooruit – net geen pleonasme. Het ‘boek’ en de interviews maken van deze advocaat in ieder geval een louche ijdeltuit. En dan zijn triomfalisme en ongevoeligheid in de rechtszaal – of het nu in een versgesteven toga is of in een maatpak: wat we zien is in een verregaande mate onguur individu. Een man van een verdachte moraliteit. Iemand met een beroepsdeformatie levert per definitie zijn integriteit in.
Het leidt tot een rare situatie. Volgens mij mag ik zeggen dat deze advocaat, pardon: deze mens ‘onguur’ is, ‘verdacht’, kortom ‘louche’. ‘Een foute man’, zoals mijn tante Wil zei, en die dacht dan niet aan de oorlog en ook niet aan haar liefdesleven. Het gekke is dat ik van ’s mans algehele foutheid één ding moet uitzonderen: zijn professionele bezigheden. Dat zijn nu net de bezigheden waarvan de advocaat zelf wil dat ze hem als mens profileren; het is hem tot een ‘boek’ toe gelukt. Van de rechter mag een cartoonist juist op dat terrein deze man zijn integriteit niet ontzeggen – en, naar ik aanneem, ik ook niet.
“H. is een louche advocaat” mag niet, “H. is louche en advocaat” mag wel. Zo’n ongerijmdheid laat vooral zien hoe één en ondeelbaar de vrijheid van meningsuiting is. Tot in dit proces toe is de strafpleiter uit Maastricht voor mij een voorbeeld van hoe een advocaat zich zeker niet moet gedragen. Dat moet aan de orde kunnen worden gesteld – door mij, die, omdat het zinvol is, de betekenis van het woord ‘louche’ oprekt, maar ook door een cartoonist die ons laat lachen om een ijdeltuit.
Het boek is geschreven door Stan de Jong, een van de beste onderzoeksjournalisten van Nederland. Dus dat behoeft enige correctie.
Het boek is niet gebaseerd op onderzoek, maar op – ik citeer het voorwoord – '14 gesprekken, variërend in lengte van drie tot vijf uur.' De gretigheid waarmee Hiddema een ronde maakte langs kranten en nieuwsrubrieken doet weinig kritisch onderzoek vermoeden. De Jong deed, zie wederom het voorwoord, een klus voor een uitgever.
Een beetje een gemakkelijk oordeel.
Nee hoor, feiten. Met een beetje kwade wil zou je het voorwoord zelfs als een excuus kunnen lezen: het excuus van een broodschrijver.
Zonder mij te mengen in deze discussie vind ik nog onderstaande opmerking in een bespreking over het boek:
<< In zijn voorwoord betoogt Stan de Jong dat het boek meer de trekken heeft van een autobiografie dan via een biografie. In de veertien gesprekken die Stan de Jong met Hiddema voerde bepaalde hij de thema's en was hij voor de selectie verantwoordelijk. Hiddema wierp geen enkele blokkade op en stelde ruimhartig zijn archief ter beschikking. >>
http://www.blikopdewereld.nl/recensies/4014-recensie-mr-hiddema-strafpleiter-dandy-dwarsligger-stan-de-jong
[ En nog over de uitspraak van louche, je spreekt het uit als 'loesje' in bijvoorbeeld, Een loesje advocaat', maar ik hoor ook wel 'loesj' in de zin 'Hij is loesj. Kwam voorbij op Twitter. ]
Het mag de Maastrichtse strafpleiter genoeglijk bekend zijn dat het Franse werkwoord 'loucher' de betekenis heeft van 'lijden aan convergent strabisme', een oogafwijking die door het volk 'loensen' wordt genoemd. De Maastrichtse aristocratie bedient zich immers van oudsher van Franse woorden. De cartoonist van het gewraakte Maastrichtse krantje had misschien wel gewoon een licht esotropische standsafwijking van de oogas van deze advocaat in gedachten.