Als je aan mij vraagt waar het in de taalwetenschap dezer dagen gebeurt, zou ik zeggen: in de studie van de betekenis. Ik probeer veel deelgebieden zo'n beetje te volgen, maar als het over betekenis gaat, ga ik altijd even rechtop zitten. Een van de interessantste discussies van dit moment wordt aangeroerd in een nieuw artikel van Eric Acton in het Journal of Linguistics. … [Lees meer...] overDe betekenis van hondenfluitjes
pragmatiek
Kinderen en vooronderstellingen
Hippo heeft twee vriendjes: Kat en Vos. Hier is het begin van een verhaaltje over Hippo: En hier is het vervolg. Ik heb er ook een vraag over: wie staat er achter het boompje, Kat of Vos? Het antwoord dat de meeste mensen zullen geven is: Kat. De reden is niet omdat we alleen kennis hebben gemaakt met Kat, want als Hippo in het laatste plaatje zou hebben gezegd 'Hé … [Lees meer...] overKinderen en vooronderstellingen
Wat betekent ‘deze tafel’?
Een van de belangrijke inzichten van de taal uit de twintigste eeuw is dat er twee lagen van betekenis zijn. Meestal beschrijven we die als volgt: er is een laag van de 'letterlijke' betekenis van bijvoorbeeld een zin, die je kunt bepalen los van de context waarin die zin eventueel gezegd is. Dat noemen we de semantiek. En er is een laag, de pragmatische, die gaat over de … [Lees meer...] overWat betekent ‘deze tafel’?
Hoe gaat het? Goed
Een interessante plaats waar neerlandici zich de laatste jaren nuttig maken is de spreekkamer. Dokters voeren gesprekken met patiënten die zeker voor die patiënten vreselijk belangrijk zijn: ze hebben beperkte tijd en in die tijd moeten ze informatie overdragen aan iemand die vreselijk belangrijk voor hen is – de behandelend arts. Het is daarom goed dat zulke gesprekken … [Lees meer...] overHoe gaat het? Goed
“Een andere taal spreken”
Wat Nederlanders ongenoemd laten als ze Nederlands spreken en waarom "Ik houd van andere muziek." Stel dat ik u plompverloren de bovenstaande mededeling zou doen. Dan zou die waarschijnlijk weinig informatief voor u zijn. Als u het gesprek serieus wilt aangaan, zult u waarschijnlijk proberen te raden wat ik met 'andere muziek' bedoel of u zult het aan mij vragen. Dat … [Lees meer...] over“Een andere taal spreken”
De betekenis van emoji 😍
Ik ben zo'n oud mannetje, toen ik begon met bloggen bestonden emoji nog niet, en inmiddels is er al een kleine industrie van taalkundig onderzoek naar wat die dingen eigenlijk betekenen. Vorige week verscheen een heel inzichtrijk nieuw artikel op internet dat vooral gaat over de populairste van alle emoji: die met gezichtjes. Wat betekenen die dingen? Ze geven commentaar op … [Lees meer...] overDe betekenis van emoji 😍
Wat is waarheid in een wereld in woorden?
Op school hadden we vroeger een lesmethode voor het literatuuronderwijs die Een wereld in woorden heette – een schrijver bouwde een wereld op door woorden te gebruiken. Maar wat is dat voor wereld? Wat is er precies waar in een wereld die iemand maakt door erover te vertellen en wat niet? Kan dat eigenlijk wel, een 'wereld' maken in woorden? Je zou om te beginnen kunnen … [Lees meer...] overWat is waarheid in een wereld in woorden?
Hoe we ons in taal in een ander verplaatsen
Om de betekenis van taal te begrijpen, moet je inzien dat wij mensen ons voortdurend in elkaar verplaatsen – bijvoorbeeld als we iets vertellen. Niet alleen in literaire verhalen, maar in ieder verhaal dat we elkaar vertellen vinden voortdurend kleine perspectiefwisselingen plaats. Neem, zegt de Hongaarse taalkundige Márta Abrusán in een nieuw artikel, een zin als de … [Lees meer...] overHoe we ons in taal in een ander verplaatsen
Weer een stukje van ondergetekende
Door Henk Wolf Blijkbaar houden we er niet zo van om heel vaak ik te zeggen. Hoe is anders te verklaren dat veel Nederlandstaligen af en toe naar zichzelf verwijzen als ondergetekende - en dan bedoel ik niet in een formele brief, maar bijvoorbeeld in een praatje over de haag. Deze jongen kan ook, net als mijn persoontje. … [Lees meer...] overWeer een stukje van ondergetekende
Aan de zuidkant van de tafel
Door Henk Wolf Een huis heeft altijd meer dan één muur. 'De muur' is dus altijd dubbelzinnig en mensen bedenken van alles om zo'n woordgroep één specifieke referent in de werkelijkheid te geven, bijvoorbeeld door er 'de muur aan de gangkant', 'de rechtermuur', 'de buitenmuur' en ga zo maar door van te maken. Die noodzaak om te disambigueren geldt niet alleen voor muren, maar … [Lees meer...] overAan de zuidkant van de tafel
De jeugd
Door Henk Wolf "Thuis dansen, digitaal voetballen, of de burgemeester iets raars op verzoek zien doen. Bij gebrek aan echt vuurwerk moet dat de jeugd van rottigheid weerhouden." Dat schrijft de Trouw deze week. Ik vond het een vreemde formulering. Dat komt door het bepaalde lidwoord de in de woordgroep de jeugd. Voor mij betekent de bovenstaande formulering door die … [Lees meer...] overDe jeugd
Mankement
Door Henk Wolf Wat zijn de gevoelswaarde en de gebruikscontext van het woord mankement? … [Lees meer...] overMankement
Waarom we nooit lezen dat Frans Timmermans geen Baskisch spreekt
Door Henk Wolf Schijnbaar bizarre opmerkingen over de talen die iemand niet spreekt, laten zien dat een deel van de Nederlandstaligen denkt in een frame waarbij het gebruik van andere talen dan het Engels en Nederlands als afwijking van een sociale norm wordt gezien. … [Lees meer...] overWaarom we nooit lezen dat Frans Timmermans geen Baskisch spreekt
‘Gereserveerd voor uw veiligheid’: mag je hier wel of niet zitten?
Door Ronny Boogaart Mensen die de Nederlandse corona-regels verwarrend en onduidelijk vinden, kunnen meestal heel precies uitleggen wat die regels zijn, dus met die verwarring valt het blijkbaar wel mee. Op drukke plekken in Amsterdam moet je ineens wel een mondkapje op? Exact zoals u zegt! Het is heel zelden dat je in het wild oprechte verwarring over een corona-maatregel … [Lees meer...] over‘Gereserveerd voor uw veiligheid’: mag je hier wel of niet zitten?
De opslag van overledenen
Door Henk Wolf In de Trouw van vandaag viel me de volgende zin op: "[...] in Texas worden koelwagens besteld voor de opslag van overledenen." Ik vind de zin raar door de keuze voor het woord overledenen. Waarom? Om dat uit te leggen, moet ik een klein stukje filosofie bespreken. … [Lees meer...] overDe opslag van overledenen
Stap voor stap over de evenwichtsbalk
Door Gudrun Reijnierse De tijd vliegt! Sinds mijn laatste blog is alweer een maand verstreken. Er gebeurde in de tussenliggende tijd op het gebied van (metafoor)communicatie rondom corona veel dat de moeite van het bloggen waard zou zijn. Toch wil ik eerst terugkomen op een metafoor van Rutte die ik in mijn vorige blog tijdelijk parkeerde: die van de stappen. In de … [Lees meer...] overStap voor stap over de evenwichtsbalk
Een beetje anders zitten te doen
Aan de constructie Wij lopen te lopen moet ieder zichzelf respecterend online tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde op gezette tijden aandacht besteden. Neerlandistiek deed dat bijvoorbeeld hier, hier en hier. Nu het respectabele Journal of Linguistics ook online is, konden zij natuurlijk niet achterblijven. Onlangs publiceerde het dit artikel waarin een groep … [Lees meer...] overEen beetje anders zitten te doen
Je kop
Door Henk Wolf Met het woord kop is iets geks aan de hand: de gevoelswaarde ervan wisselt namelijk nogal. En daar lijkt systeem in te zitten. … [Lees meer...] overJe kop
Waar zijn de kleinkinderen van Natasja Froger (54) logeren?
Door Ronny Boogaart Euh, ja, ik heb de app van RTL Boulevard op mijn telefoon. Als je die opent, kleurt je hele scherm fel oranje, dus je moet daar in gezelschap een beetje mee oppassen. Ik zou er ook niet over begonnen zijn als ze daar niet regelmatig zo onhandig formuleerden. Neem nou dit bericht van 9 februari jl. Natasja Froger (54) kan haar geluk niet op. Dit weekend … [Lees meer...] overWaar zijn de kleinkinderen van Natasja Froger (54) logeren?
Gezichtsverlies
Door Henk Wolf Introductie tot de beleefdheidstheorie, gemaakt als collegevervangende video voor studenten Nederlands van NHL Stenden Hogeschool. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overGezichtsverlies
Hallootjes? Ja, daag!
Door Ronny Boogaart Om supersnel internet ‘uit en thuis’ te demonstreren, rent in de nieuwste campagne van T-mobile een vrouw in een lange regenjas door de stad, waarbij ze dwars door huizen heen gaat. Aan de wapperende regenjas zie je hoeveel haast ze heeft, maar ze houdt toch even in als ze een badkamer is binnengestormd waar een man in bad zit. Terwijl ze een volledige … [Lees meer...] overHallootjes? Ja, daag!
Alles wat je zegt heeft betekenis
Een mens kan geen woord zeggen dat niets betekent: Aaaaaawaaaaaa! Nee, dat woord staat niet in het woordenboek, er valt geen definitie van te geven. En toch, als ik het op de markt roep, betekent het van alles, bijvoorbeeld dat ik het me kan permitteren om zomaar wat te roepen, of dat ik krankzinnig ben, en dat mijn stem een beetje schor is. … [Lees meer...] overAlles wat je zegt heeft betekenis
Wie is Stijnen?
Door Henk Wolf Maandag stond er in de Trouw een passage waar ik even niets van begreep. Het gaat om het volgende stukje tekst uit het artikel De partneralimentatie wordt verkort; vrouwen staan financieel op eigen benen van Barbara Vollebregt: De man van Susan Stijnen (44) verdient meer en werkt fulltime. Om te kunnen zorgen voor hun twee kinderen gaat Stijnen in goed … [Lees meer...] overWie is Stijnen?
Kerkhofwandeling 2: een absurd vormgedicht
Door Henk Wolf Gisteren schreef ik over twee bordjes die waarschuwen voor laaghangende dan wel laag hangende takken. Ze staan bij de ingang van een kerkhof in de buurt van ons huis. Ze zijn daar niet het enige dat me in talige zin opvalt. Erg opvallend is ook de tekst op de bovenstaande foto. Die staat op een muurtje. Dat muurtje hoort bij een hokje waarin een computer … [Lees meer...] overKerkhofwandeling 2: een absurd vormgedicht
Communicatieapen!
Volgens sommige taalkundigen is het vermogen om taal te gebruiken, aangeboren. De taalkundige Stephen Levinson gelooft dat niet. Hij denkt dat mensen in plaats daarvan een aangeboren drive hebben om met geluiden te communiceren. En hij heeft daar bewijs voor. … [Lees meer...] overCommunicatieapen!
