Sommige mensen zijn tegen modieus taalgebruik. Engels, stopwoordjes, allemaal 'mode' en 'mode' is kennelijk geen aanrader als het om taal gaat. Toch is het lastig om voorbeelden van echte modewoorden te vinden. Een goede mode komt op uit het niets, raast een aantal jaar voor en verdwijnt dan weer in de mist. Ze bestaan wel, maar ik heb er zelden zo'n duidelijk voorbeeld van … [Lees meer...] overEen perfect modewoord: dingsigheidje
woordgebruik
Liever gay dan lesbisch
Zolang ik me herinneren kan, heb ik een aversie tegen het woord ‘lesbisch’ gehad. Waar dat vandaan komt, weet ik niet precies, maar ik heb inmiddels gemerkt dat velen die aversie tegen deze term met mij delen. Ook Amerikaanse internetpersoonlijkheid JoJo Siwa gaf onlangs aan dat ze het woord ‘lesbian’ geen fijne klank vindt hebben en zich liever ‘gay’ noemt, en daar ontstond … [Lees meer...] overLiever gay dan lesbisch
de minaret op het dressoir
Het woordgebruik van Mustafa Stitou Een van de schokkendste verhalen in de bijbel is dat van Abraham die bereid is zijn zoon Isaac te offeren als God hem daarom vraagt. Blind geloof wordt er van je gevraagd, bereidheid om de menselijke moraal met voeten te treden uit onderworpenheid aan God: je eigen kind is minder belangrijk dan dat geloof. Intrigerend genoeg komt dat … [Lees meer...] overde minaret op het dressoir
Spattend vertelplezier
Zie je ’s ochtends één oranje Volvo, dan kom je ze plots de rest van de dag tegen. En of het nou alleen jouw waarneming is, of dat het écht oranje-Volvo-dag is, zul je nooit weten. Zo viel mij deze week op de radio de reclame op voor een schilderijententoonstelling waar het ‘plezier afspat’. En sindsdien bleef die formulering door mijn hoofd waren. ‘Het schrijfplezier spat … [Lees meer...] overSpattend vertelplezier
Zijn verkrachters gestoord?
Het interessantste publieke debat van de laatste jaren gaan over manieren om voorzichtiger met taal om te springen in datzelfde publieke debat: is het verkieslijk geen blank meer te zeggen maar wit, mag iemand zelf bepalen met wat voor voornaamwoorden we naar hem, haar of hen verwijzen, enzovoort? De discussie wordt door voor- en tegenstanders soms gevoerd met een vleugje … [Lees meer...] overZijn verkrachters gestoord?
De opslag van overledenen
Door Henk Wolf In de Trouw van vandaag viel me de volgende zin op: "[...] in Texas worden koelwagens besteld voor de opslag van overledenen." Ik vind de zin raar door de keuze voor het woord overledenen. Waarom? Om dat uit te leggen, moet ik een klein stukje filosofie bespreken. … [Lees meer...] overDe opslag van overledenen
Allee jong! Over de 8 betekenissen van het meest typische Vlaamse woord.
Door Steven Delarue Sinds een maand of vier-vijf woon ik samen met m’n vriend, die in het bezit is van een Nederlands paspoort en speciaal voor mij de oversteek naar het b(iz)arre België heeft gemaakt. Intussen zijn de grenzen dicht: vluchten is geen optie meer, en dus heeft hij maar beslist om er het beste van te maken. De lichte (en soms minder lichte) frustratie over de … [Lees meer...] overAllee jong! Over de 8 betekenissen van het meest typische Vlaamse woord.
De witte wijn leppende elite
Een paar weken geleden brak Nicoline van der Sijs op Neerlandistiek een lans voor de historische taalkunde, die bestudeert hoe het moderne Nederlands is ontstaan uit oudere taalfasen (lees haar pleidooi hier). Wie kennis heeft van de historische taalkunde kan volgens haar met een relativerende en kritische blik naar taalregels kijken. Daarnaast geeft bestudering van de … [Lees meer...] overDe witte wijn leppende elite
Hartelijks
Door Marc van Oostendorp Als er één woord tot het modern letterkundig Nederlands behoort, is het hartelijks. Ik ben het eens nagegaan in mijn e-mailcorrespondentie, en vrijwel al mijn letterkundige contacten – of ze nu hoogleraar in de Nederlandse letterkunde zijn of beginnend dichter – ondertekenen op die manier hun e-mails. En vooral: niemand anders onder mijn … [Lees meer...] overHartelijks
De vriend en ik
Door Marten van der Meulen Een tijd geleden schreven we op het blog De taalpassie van Milfje over de vreemde discrepantie die bestaat bij het benoemen van man/vrouw-relaties (m'n mannetje vs het vrouwtje) en het vreemde gebruik van m'n mannetje voor mannelijke baby's. Nu attendeerde mijn kamergenoot Alan Moss (lees ook vooral zijn zeer leesbare stukken over zeventiende-eeuwse … [Lees meer...] overDe vriend en ik
‘Difficulteren’ zoeken met digitale methoden
Door Jan Odijk Clariah is een groot project dat de empirische basis voor digitaal geesteswetenschappelijk onderzoek wil faciliteren. In de CLARIAH-PLUS-aanvraag (p. 8) wordt gesteld: “The CLARIAH infrastructure will increase our empirical base, options for analysing […] data, and the efficiency of research by orders of magnitude (data-intensive science).” Maar is dat ook echt … [Lees meer...] over‘Difficulteren’ zoeken met digitale methoden
Taalkundige fact check: wie gebruikt het werkwoord ‘difficulteren’?
Door Marten van der Meulen Gisteren stond er op Neerlandistiek.nl een interessant stuk van Marc van Oostendorp over een tweet van Geert Wilders, waarin deze het woord ‘difficulteren’ gebruikte. Van Oostendorp ontkracht een aantal misverstanden rond dit werkwoord. Zo is het waarschijnlijk niet afkomstig uit het Engels, want het werd al gebruikt in een tijd waarin de invloed van … [Lees meer...] overTaalkundige fact check: wie gebruikt het werkwoord ‘difficulteren’?
Appen, whappen of whatsappen – wat doet u?
Door Simeon van der Vos, Gymnasium Haganum en Ton van der Wouden, Universiteit Leiden Voor zijn profielwerkstuk onderzocht Simeon van der Vos via een enquête de woorden die Nederlanders hanteren om het gebruik van Whatsapp aan te duiden. Als er een nieuw ding is, dan moet het ook een naam hebben, want je moet erover kunnen praten. Vaak ontleent het Nederlands in zo’n … [Lees meer...] overAppen, whappen of whatsappen – wat doet u?
Een Oost-Indisch dove albino in Batavia
Een nieuwe oudste vindplaats van 'Oost-Indisch doof' Door Annemieke Houben Waar en wanneer de uitdrukking 'Oost-Indisch doof' precies is ontstaan, is niet duidelijk. Tot nu toe werd aangenomen dat de oorsprong ervan ergens in het begin van de negentiende eeuw lag. Een online zoektocht leidde echter tot twee achttiende-eeuwse vindplaatsen. De bevolking van Oost-Indië zou … [Lees meer...] overEen Oost-Indisch dove albino in Batavia
Ouderwets
Door Marc van Oostendorp Taalgevoel is een mooi bezit. Er zijn veel mensen die denken het te hebben; die schrijven dan af en toe een ingezonden brief naar de krant omdat ze tussen de honderdduizenden gedrukte woorden die de krantenjongen bij hen in de bus doet ineens 'het meisje die' hebben zien staan en daarover vanwege hun fijnzinnige taalgevoel in toorn zijn … [Lees meer...] overOuderwets
dokter / arts
Verwarwoordenboek Vervolg (58) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overdokter / arts
creatief / innovatief
Verwarwoordenboek Vervolg (57) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overcreatief / innovatief
Oorverdovend stil…
Door Marc van Oostendorp Je kunt iedere dag horen dat iemand vindt dat het 'oorverdovend stil' is. Waarom? En zegt het iets over onze tijd dat het zo oorverdovend stil is? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overOorverdovend stil…
Het bijwoord ‘ganselijk’
Door Siemon Reker Gans als onderstrepend woord komt zelden in het hedendaagse Nederlands voor – ook al zijn er bijvoorbeeld talige sferen zoals idiomatische uitdrukkingen die een zekere bescherming bieden waarin het bijwoord langer kan overleven. Neem bijvoorbeeld de vlieg die de ganse zalf bederft. Het wordt in de Tweede Kamer waarschijnlijk vooral aangehaald in bijdragen van … [Lees meer...] overHet bijwoord ‘ganselijk’
Beter denken en praten over geuren in geur-kleursynesthesie
(Persbericht Radboud Universiteit Nijmegen) Mensen die kleuren waarnemen als ze geuren ruiken zijn beter in het onderscheiden en het benoemen van kleuren en geuren dan mensen zonder deze vorm van synesthesie. Dat hebben onderzoekers van de Radboud Universiteit ontdekt. ‘De heersende opvatting was eeuwenlang dat het reukvermogen van mensen er niet echt toe doet. Bovendien … [Lees meer...] overBeter denken en praten over geuren in geur-kleursynesthesie
Ilja Leonard Pfeijffer als ministekker
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (18) Door Marc van Oostendorp Werkelijk ieder aspect van ministeck (meestal gespeld als ministek), iedere associatie die je met deze puzzelvorm kunt hebben, is inmiddels wel bezongen in het werk van Ilja Leonard Pfeijffer. Het gaat – even voor de jongeren – om een spel met kleine platte vierkante plastic vlakjes op pinnetjes die je … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als ministekker
Ilja Leonard Pfeijffer als schipper tussen nooit en nimmer
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (15) Door Marc van Oostendorp "Wie elke vorm van geloof miskent," stelt Eugenie van Zanten in Ilja Leonard Pfeijffers roman Het ware leven, "kan nimmer in zichzelf geloven." Van Zanten is een van de vertellers van het boek, een vrouw van middelbare leeftijd die vanwege een enigszins geëxalteerd streven zichzelf te ontdekken afreist naar … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als schipper tussen nooit en nimmer
Ilja Leonard Pfeijffer als gebruiker van het woord ‘gezellie’
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (14) Door Marc van Oostendorp In hoofdstuk 18 neemt de roman Het grote baggerboek van Ilja Leonard Pfeijffer een dramatische wending: de o zo keurige psychiater verkracht de vriendin van zijn patiënt de baggeraar, onder het voorwendsel dat zij door dit toe te staan haar man uit de gevangenis kan helpen. De omslag wordt gemarkeerd doordat de … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als gebruiker van het woord ‘gezellie’
brand / vuur
Verwarwoordenboek Vervolg (35) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overbrand / vuur
Je eigen schaduw
Door Siemon Reker In het nieuws is weer de eigen schaduw. Niet zozeer terug van weggeweest maar hoog op het lijstje van veelgebruikt idioom in de Tweede Kamer. Wilders (PVV) gebruikte het deze week driemaal in het debat na de mislukking van de eerste poging van Edith Schippers (VVD, CDA, D66, GroenLinks) in een poging uitgenodigd te worden om aan de formatietafel aan te … [Lees meer...] overJe eigen schaduw
