“Beste team”, stond er boven een e-mail en ineens besefte ik dat ík zo laf ben dat ik geneigd ben zulke constructies te vermijden. Ik zou er dan beste team-leden boven zetten of zelfs beste allemaal.
Taaladvies.net zegt dat je geacht bestuur moet schrijven, en dat lijkt mij een heel normale vorm, terwijl geachte bestuur mij raar in de oren klinkt. Aan de andere kant kun je die vorm wel honderden keren vinden op het internet (bijvoorbeeld bij het Netwerk Vrouwen FNV, de Sportvereniging Utrecht, Best Buddies Nederland en tal van andere respectabele genootschappen. Aan de derde kant zijn er dan ook weer mensen op het internet net die melden:
Nu kan het aan mij en mijn verwrongen geest liggen, maar ik vind beste bestuur en best bestuur allebei niet zo goed klinken, en lief opaatje (als aanspreekvorm) en lieve opaatje ook niet.
Wel lijkt me dit alles een vreselijk interessant onderwerp, bijvoorbeeld voor een scriptie. Het lijkt erop dat de uitgangs-e een aparte betekenis krijgt, een die gebruikt wordt in aanspreekvormen. Er zijn kennelijk verschillen tussen bijvoeglijk naamwoorden (geacht bestuur is beter dan best bestuur) en zelfstandig naamwoorden (best bestuur is beter dan best team). Er botsen allerlei factoren door elkaar zodat sommige mensen dingen kunnen zeggen waarvan andere mensen niet begrijpen waarom er discussie zou zijn over het feit dat die dingen ‘gewoon fout’ zijn. En sommige mensen, zoals ik, raken er dusdanig volkomen van in de war dat ze vermijden om ooit brieven te richten aan onzijdige instanties of personen.
Dear team, Dear both, Dear all… het kan allemaal in het Engels.
Volgens mij spelen er een stuk of vier zaken.
Het geslacht van het zelfstandig naamwoord.
Het al of niet ingesteld zijn op de formulering van een aanhef.
De gewoonte dat je in de vocativus het best beste kan gebruiken.
Het feit dat best(e) in een aanhef zijn superlatieve funktie verloren heeft.
Toen ik de titel las, dacht ik dat het om een krantenkop ging, waarna er iets over Feijenoord volgde.
Maar het is natuurlijk wat raar voor je gehoor om "Best team" als aanhef te gebruiken, want je had liever Beste Marie, beste Marc en beste Johan geschreven.
Makkelijke mensen substitueren dan gewoon voor de namen een zelfstandig naamwoord, zonder te beseffen dat je bij een het-woord wel moet congrueren.
Het verschil tussen 'best(e) team' en 'beste groep' enerzijds, en 'beste regering' en 'beste redactie' anderzijds, lijkt mij te zijn dat je in het eerste geval alle leden van de groep aanspreekt, in het tweede geval de groep als monolitisch geheel. Van een bericht aan 'het team' is het de bedoeling dat elk teamlid ervan kennis neemt, van een brief aan 'de redactie' hoeft slechts iemand van de redactie kennis te nemen. In het tweede geval is het daarom een stuk logischer om de daadwerkelijke ontvanger als pars pro toto voor de groep te beschouwen, en dus een aanhef voor de hele groep te laten ontvangen.
Dat was overigens de vijfde keer of zo dat ik dat probeerde op te schrijven. Is het te veel gevraagd om je site ook onder Firefox te laten werken?
Dat is een interessante observatie, er zit denk ik wat in!
En wat de problemen met Firefox betreft: ja, we zijn ons daarvan bewust. Het probleem ligt bij Blogger, de blogsoftware die we gebruiken. Als we wisten hoe we konden overstappen zonder teveel gedoe, zouden we dat onmiddellijk doen, geloof me.
Maar hoe zit dat dan met bijvoorbeeld:
beste bestuur (wat niet werkt), maar wel beste verenigingsleiding, of iets dergelijks. "leiding" lijkt me volstrekt onproblematisch, maar ik zou niet weten waarom het zich anders gedraagt dan bestuur. Waarom kan het ook wel met "beste commissie", maar niet met "beste college".
Ik had hier ooit over nagedacht en ik voelde toen ook veel voor de buigings-e-verklaring. Woorden die ook als ze indefiniet zijn nog die -e krijgen, kunnen probleemloos – commissie, organisatie, redactie – maar woorden die alleen een -e krijgen als ze definiet hebben dat niet – bestuur, college. Die -e is daar gewoon onnatuurlijk, doordat "best(e)" ook een adjectief is.
Overigens is dit alles simpel te omzeilen: beste leden van het bestuur/college (al zou ik dan echt geachte gebruiken).
Moeilijk om deze signalering te duiden, maar ik dacht nog aan het volgende. Bij een aanhef met geacht is geacht mogelijk een verkorting van, Aan een geacht bestuur, of van, Aan het geacht bestuur. Dit geldt natuurlijk ook voor, Geacht bestuurslid. Het is afstandelijk en neutraal en er zit geen superlatief in geacht(e). Met beste kan dat anders liggen en wordt mogelijk eerder bedoeld, Aan mijn beste bestuur(slid), opaatje, vriend, enzovoorts. Als je er het meer amicale mijn mee aanduidt dan wordt beste altijd verbogen, dus dan ook, Beste bestuur. Maar doorgaans verhoudt het afstandelijke bestuur en het informelere en persoonlijkere beste zich niet goed met elkaar. Mogelijk komt het daardoor vreemd over.
En misschien is er met beste meer aan de hand omdat beste ook nog verwijst naar een superlatief. Als je schrijft, Beste opaatje, dan zeg je ergens dat hij de allerbeste is. Dat geldt ook voor Liefste opaatje. En je kan wel zeggen, Het liefste opaatje, maar volgens mij niet, Een liefste opaatje, want er kan er maar een de liefste zijn. Bij beste ligt dat weer anders denk ik. Daar is beste niet altijd een superlatief en kun je gewoon zeggen, Een beste kerel, Een beste opa. En dan gaat het doorgaans om personen en niet om abstractere begrippen als Een beste bestuur, of Een beste team. Dat hoor je veel minder en mogelijk komt Beste team daardoor ongewoon over.
Maar ik vermoed dat er bij deze brief sprake was van "vertikale communicatie"? Een briefje van de MANAGER naar zijn ondergeschikten?
Dan was wellicht "Teamgenoten!" een betere aanhef geweest.
Interessante kwestie. Zeker de moeite waard om eens te onderzoeken. Maar daar wil ik nu niet op ingaan. Ik struikel over dit zinnetje over taaladvies.net 'Deze door de overheid gesubsidieerde site zegt helaas niet waar het al zijn wijsheid precies vandaan haalt (heeft men onderzoek gedaan onder 'veel' Nederlanders?).'
Beste Marc, waarom vraag je dat niet even aan deze 'door de overheid gesubsidieerde site'? Daar zitten mensen achter, hoor. Ook door de overheid gesubsidieerd, natuurlijk, maar ze bijten heus niet. Ik kan het weten, ik heb net iets meer dan een half jaar gewerkt naast taaladvies.net. Taaladvies.net is namelijk een sympathieke en intelligente vrouw, die elke kwestie grondig volgens een vastgestelde methode onderzoekt en dan een advies uitschrijft. Ze heeft dus geen tijd heeft (en is te bescheiden is) om op dit soort halve verwijten in te gaan. Dat advies komt overigens pas online als het door het Taaladviesoverleg is goedgekeurd. En wie daarin zetelt, dat is gewoon te vinden op de website van de TU.
Het klopt dat je op de site zelf niet kunt vinden hoe de kwesties onderzocht worden. Dat is niet duidelijk en het klopt dat dat beter zou kunnen. Maar opnieuw: de mensen achter taaladvies.net zitten niet onbereikbaar in een ivoren toren. Vragen beantwoorden is zelfs hun job.
Nu, die onderzoeksmethode. Die is opgesteld door een door de TU en dus de overheid gesubsidieerde professor Nederlandse Taalkunde: Walter Haeseryn. Die van de ANS. Ik zal nu niet uitweiden over de methode zelf. Kort samengevat omvat die een corpusonderzoek (onder meer Belgische en Nederlandse kranten), een onderzoek van naslagwerken (Van Dale, Prisma, Ans, taaladviesboeken uit noord en zuid, websites van andere taaladviesdiensten) en een panelonderzoek met leden uit Nederland en België. Die gegevens worden verwerkt en vergeleken, en als er dan nog iets onduidelijk is, raadpleegt mevrouw taaladvies.net haar collega-taaladviseurs. Dat zijn de mensen van de Taaltelefoon voor Belgische kwesties en de mensen van Onze Taal voor Nederlandse kwesties (en allebei voor algemene kwesties natuurlijk). Het gebeurt ook wel eens dat de taaladviesdienst van Onze Taal kwesties voorbereidt en zij ze dan verder onderzoekt. Maak je dus geen zorgen, de Nederlanders zijn zeker geraadpleegd. Als je je over deze specifieke kwestie nog steeds afvraagt hoe ze bij taaladvies.net precies tot dit advies gekomen zijn: mail ze dan gewoon even. En doe ze meteen mijn groeten.
Beste Miet, Onder de mensen die voor taaladvies.net werken, behoren mijn beste vrienden (echt waar). Maar dat staat niet in de weg dat ik grote bezwaren heb tegen deze manier van werken. Het gaat hier over claims die je niet kunt substantiëren met corpusonderzoek of met het raadplegen van taaladviseurs of taaladviesboeken. Van alle methoden die je noemt, kunnen alleen panels inderdaad volstaan; ik vind het dan wel heel bezwaarlijk dat je nergens iets over die panels kunt lezen. Wie heeft ze hoe samengesteld? Worden ze inderdaad bij ieder van dit soort kwesties geraadpleegd? Bij welk aantal wordt er gezegd dat 'veel mensen' dit vinden?
Ik zou bijvoorbeeld heel graag deze gegevens willen hebben over de onderhavige kwestie. Zou jij die voor me kunnen opdiepen?
Ha, nee, het was meer iemand in een soort adviseursrol.
In de gevallen die jij noemt is het problematische deel van het paar steeds een onzijdig woord (college, bestuur). Dat speelt dus in ieder geval óók een rol. Maar het lijkt erop dat de aanvaardbaarheid bepaald wordt door een veelheid van factoren; ik vind het idee dat André oppert het semantische verschil tussen een individueerbare en een minder individueerbare groep ook een rol speelt, niet zo slecht.
Ik krijg opeens een inval.
Die adviseur die dat team een circulaire stuurt die elk lid van dat team beslist moet lezen stuurt zijn bericht niet zomaar aan de hele groep en niet aan de leden van de groep afzonderlijk, omdat hij de teamgeest met zijn aanhef juist wil bevorderen. Natuurlijk is dat team het beste team (er zijn geen betere) en zijn de leden stuk voor stuk beste mensen, maar slijmen doet zo'n adviseur niet. Hij maakt duidelijk dat hij een boodschap heeft voor ieder apart en een ieder als onderdeel van de groep. Hij spreekt ze aan op hun groepsverantwoordelijkheid. Voordat men de inhoud van de boodschap tot zich genomen heeft, is al de toon gezet in de aanhef. Oppassen geblazen, denkt men, mijn teamgenoot leest dit ook!
In zo'n aanhef "Best team" maakt hij enerzijds duidelijk dat hij aangeeft om wie het gaat en in de tweede plaats geeft hij met zijn kwalificatie "best" geen waardeoordeel aan maar puur een aanhef-signaal. Zo spreek je in een brief toch iemand aan, ook al is het de grootste doerak ter wereld?
En dan denk ik dat we in de combinatie "best team" geen samenvoeging hebben van een groep waarover iets gezegd wordt (namelijk dat het het beste is), maar van een samenvoeging van een geadresseerde in zijn rol van deel van een aanhef.
Het enige wat we dan nog moeten doen om de vorm van het adjectief in de pas te laten lopen met het geslacht van het substantief is de goeie verbuiging te pakken. En dat is bij team best.
Het is maar een inval, hoor, wetenschappelijk verantwoord is het allerminst…
Er zijn wat suggesties gekomen en ik heb er ook twee gegeven. Leuk om te overdenken en het lijkt dan op een puzzel die is op te lossen. Maar mogelijk is dat niet mogelijk en moeten we zoals zo vaak genoegen nemen met wat speculaties. En mogelijk heeft het ook met taalgevoel te maken die deels is aangeleerd. Ik wil er verder niet over uitweiden, maar ergens is het vreemd dat we zeggen, Een mooie vrouw, en Een mooi meisje. Waarom er in het ene geval er een e bijkomt, of in het andere die weg wordt gelaten is arbitrair en leidt mogelijk toch tot verwarring bij andere woorden, zoals bij een team of bestuur in combinatie met beste.
Beste Marc, ik begrijp niet waarom je die vraag aan mij stelt. Ik heb die gegevens uiteraard niet, omdat ik niet degene ben die deze kwesties onderzoekt. Waarom stel je die vraag niet gewoon aan de onderzoekster zelf? Je kan dat perfect via het formulier van taaladvies.net. En als je haar liever rechtstreeks mailt, laat het me even weten. Ik bezorg je met plezier haar mailadres.
Ik denk ook dat je taaladvies.net op een verkeerde manier bekijkt. Het is geen onderzoeksinstituut dat op de site onderzoeksresultaten presenteert, voor mensen die zich afvragen hoe het nou zit en waarom. Het zijn adviezen, bedoeld voor mensen die zich afvragen hoe ze iets in de praktijk moeten schrijven. De links naar naslagwerken zijn toegevoegd voor degenen die ook in het naslagwerk zelf even willen kijken, bij wijze van extra dienstverlening. Mensen die een advies zoeken, hebben namelijk helemaal geen boodschap aan een hele uitleg over het waarom en een hele literatuurlijst. Het is een compleet andere insteek. De geraadpleegde bronnen, en zeker de concrete resultaten van het panelonderzoek staan er niet bij vermeld omdat die gegevens niet vrij toegankelijk zijn. Net zoals andere corpora bevatten ze persoonlijke gegevens van panelleden, en die kunnen nu eenmaal niet zomaar publiek gemaakt worden.
Als je die gegevens dus absoluut wil hebben: mail taaladvies.net rechtstreeks, of stuur mij een mailtje, en dan geef ik je de rechtstreekse gegevens. Jouw beste vrienden kunnen die overigens ook bezorgen.
Ik ga erachter aan. Ik begrijp dat allemaal wel, dat van dat praktische advies en zo, maar uiteindelijk moet je ook als gebruiker toch wel weten dat het ergens op gebaseerd is. Mijn indruk is in deze kwestie dat het heel ingewikkeld ligt zowel wat betreft welke factoren er allemaal een rol spelen als wat betreft welke taalgebruiker hier welke mening over heeft.
Wel, ik denk dat mijn voormalige collega het roerend met je eens zal zijn. Dat heb je nu eenmaal met adviezen. Het gaat over normen, en die zijn per definitie gestuurd door meningen. Met die onderzoeksmethode proberen ze bij taaladvies.net een soort grootste gemene mening te pakken te krijgen, maar dat blijft natuurlijk aartsmoeilijk en veel resultaten blijven voor discussie vatbaar. Alleen: de meeste gebruikers die dit soort adviezen zoekt, zijn helemaal niet geïnteresseerd in het hele verhaal erachter, hoor. Dat heb ik aan de telefoon ook gemerkt. Ze stellen een vraag, krijgen het antwoord en zeggen 'ok, bedankt' net op het punt dat je aan de hele uitleg erachter wil beginnen. 🙂
'zoekt' moet 'zoeken' zijn, natuurlijk 🙂