• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Is het Limburgs de ‘grondlegger’ van het Nederlands?

5 augustus 2015 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp


Nou was ik dit weekeinde ineens zomaar een argument in Het Betoog van de Week! Althans, dat stuk had in juli al in de ingezondenbrievenrubriek van NRC Handelsblad gestaan, maar de redactie van het onvolprezen radioprogramma De Taalstaat riep het deze week uit tot de indrukwekkendste redenering van de afgelopen week <beluister het hier>.

En daarin speelde ik dus een sleutelrol. Als autoriteitsargument.

De docent en publicist Pascal Cuijpers was gevallen over het zoveelste stuk waarin volgens hem een journalist uit de Randstad neerkeek op de provincie Limburg. Dat was niet goed, vond hij, de provincie is veel meer dan een wormvormig aanhangsel. Ook het Limburgs moet veel meer op waarde geschat worden:

Hoogleraar Marc van Oostendorp beweert dat de uitspraak van de zachte ‘g’ de oorspronkelijke uitspraak van deze klank is, dus het Limburgse accent moet als grondlegger worden gezien.


Betwistbaar

Ik vind het een fascinerend argument, maar het is natuurlijk niet juist. Althans, ik heb dat inderdaad beweerd, en wel op Neder-L, maar je kunt het feitelijk niet als argument inzetten. Niet alleen vanwege het autoriteitsaspect (dat een hoogleraar het beweert is onbelangrijk), maar ook omdat het verder niets betekent.

Twee aannamen liggen ten grondslag aan de bewering van Cuijpers die allebei betwistbaar zijn:

  1. Wanneer de zachte uitspraak van de g de oorspronkelijke is, is het Limburgse accent de grondlegger [van het Nederlands].
  2. Oude variëteiten van een taal verdienen meer of evenveel respect als nieuwe.
Collectieve onderbewuste
Geen van die twee verzwegen schakels gaan op. Je kunt de zachte g niet gelijkstellen aan het Limburgs: er zijn andere variëteiten van het Nederlands die hem hebben, en het Limburgs zelf wordt ook door andere grammaticale, fonologische en lexicale eigenschappen. gekenmerkt. En er is geen enkele reden om een taalvariëteit beter (of slechter) te vinden omdat hij ouder is. Talen bewegen zich in alle mogelijke richtingen en dat op een willekeurige manier. Ze worden er niet beter op en ze worden er niet slechter op, althans een maat voor beter of slechter is nooit gevonden. (Beweert hoogleraar Marc van Oostendorp.)
Maar dát zulke verzwegen schakels in een redenering moeiteloos genomen worden, dat ze kennelijk ook voor de redactie van de NRC of voor die van De Taalstaat geen onoverkomelijk probleem zijn, is op zichzelf heel leerzaam: we komen er iets uit te weten over hoe taal kennelijk in ons collectieve onderbewuste zit.
Gouden-eeuwprincipe
Een geheel complex taalsysteem kun je gemakkelijk ophangen aan één kleine articulatorische beweging, zelfs al maken allerlei andere mensen diezelfde beweging. Ook daarover heeft de hoogleraar Marc van Oostendorp al eerder dingen beweerd, bijvoorbeeld hier, hier, hier en hier; eigenlijk is hij stiekem een boek aan het schrijven over wat er sociologisch allemaal vastzit aan die ene klank. Hij valt mensen kennelijk op en is zich in de loop van de tijd aan allerlei associaties gaan hechten.
Nog interessanter en nog dieper is de tweede verborgen schakel. Ze is een gevolg van wat de Amerikaanse sociolinguïst William Labov het ‘Gouden-eeuwprincipe’ heeft genoemd, en ook wel de enige echte sociolinguïstische universale: voor zover we kunnen nagaan heerst in alle culturen de diepe overtuiging dat de taal vroeger beter was dan nu; niemand zal ooit beweren dat de jeugd toch echt een betere taal gebruikt dan wij oudjes. Dat gevoel zit kennelijk zo diep ook in onze cultuur geworteld dat mensen klakkeloos aannemen dat een argument dat de zachte g ouder is dan de harde, ook een argument vóór die zachte g is.

Met dank aan Leonie Cornips

Delen:

  • Klik om af te drukken (Opent in een nieuw venster) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Opent in een nieuw venster) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Opent in een nieuw venster) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Opent in een nieuw venster) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Opent in een nieuw venster) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Opent in een nieuw venster) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: argumentatie, folk linguistics, Limburgs, taalbeheersing, taalkunde

Lees Interacties

Reacties

  1. Hans Mellendijk zegt

    5 augustus 2015 om 09:25


    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Frans Budé • Parkscènes

Hij begroet de bomen, zwaait naar de eenden
in de vijver, de blinkende kiezels op de bodem.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

De koeien schemeren door de heg,
het paard is uit taaitaai gesneden,
in ieder duindal ligt dun sneeuw.

De branding vlecht een veren zee
waar zon over omhoog stijgt, licht waarin
geen plaats om uit te vliegen is.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

11 december 2025: Anne Frank, schrijfster

3 december 2025

➔ Lees meer
11 december 2025: Proefcollege Nederlands

11 december 2025: Proefcollege Nederlands

2 december 2025

➔ Lees meer
5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

5 december 2025: Intreerede Jolyn Philips

28 november 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1946 Dick Wortel
➔ Neerlandicikalender

Media

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

Dichter Esther Jansma (24 december 1958-23 januari 2025)

2 december 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

De postkoloniale podcast met Remco Raben over Pramoedya Ananta Toer

30 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

Peter van Zonneveld over Tjalie Robinson/Vincent Mahieu (1993)

29 november 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d