Nu de vakantie weer voorbij is, zorgde een bericht op Language Log meteen voor enige opwinding op Facebook: Victor Mair merkte er op dat Chinese plaatsnamen eigenlijk nooit uit één karakter bestaan. De reden zou volgens hem kunnen zijn dat één lettergreep te snel leidt tot misbegrip: je hoeft alleen die ene lettergreep te missen en je weet al niet meer waar het over gaat.
Dat wilden we natuurlijk allemaal snel ook voor onze eigen taal gaan toetsen. Slechts 1 procent van de plaatsnamen in Israël blijkt eenlettergrepig te zijn, maar het Hebreeuws heeft sowieso maar weinig eenlettergrepige namen. Daarentegen blijken in Frankrijk zelfs drie of vier van de tien grootste steden eenlettergrepige namen te hebben: Nantes, Nice, Lille en, afhankelijk van de uitspraak, Lyon.
Hoe zit het in Nederland?
De tien grootste steden hebben allemaal langere namen, maar in de wat kleinere categorie zijn er wel een paar (Weert, Velp, Oss en Soest bijvoorbeeld). Op het internet vond ik deze lijst met 5731 plaatsnamen. Daar kunnen we een beetje mee rekenen.
Gehuchten
We stellen dan vast dat er 312 eenlettergrepige plaatsnamen zijn: dat is 5 procent, een stuk meer dan in Israël. Aan de andere kant zijn slechts 2711 van de 86914 Nederlandse zelfstandignaamwoordsvormen in de statistische database CELEX éénlettergrepig: dat is zelfs maar 3 procent. Er zijn dus relatief inderdaad minder eenlettergrepige naamwoorden dan namen. (Dat wordt deels wel veroorzaakt door het feit dat vooral heel weinig voorkomende en aan vrijwel niemand bekende zelfstandig naamwoorden heel lang zijn; en dat er daar heel veel van zijn.)
Wel valt op dat die eenlettergrepige namen zelden of nooit eindigen op een klinker. Hier is de volledige lijst, van 13 items stuk voor stuk minuscule gehuchten, met weinig potentieel om uit te groeien tot een wereldstad:
- Drie, Ee, Gau, Grou, Hei, Kie, Klei, Lhee, Loo, Rha, Rhee, Spui, Wie
Het ligt misschien aan mijn statistische vaardigheden, maar een aantal formuleringen kan ik niet zo goed volgen:
– Er zijn dus relatief inderdaad minder eenlettergrepige namen dan naamwoorden. Zoals ik het lees is het juist andersom: 5% (het percentage eenlettergrepige plaatsnamen) is immers meer dan 3% (het percentage eenlettergrepige zelfstandige naamwoorden)?
– Alle eenlettergrepige woorden zijn dus gesloten. Allemaal? Mogelijk is hier het woord bijna weggevallen?
– De laatste alinea lijkt niet helemaal goed uit de bakvorm te zijn gekomen. Wat betekenen Toch is er wel een aanwijzing dat één open lettergreep en Met het Friese Ee … zal het niet zo snel worden?
Je hebt drie keer gelijk. In het script dat ik in eerste instantie had geschreven zat een fout, daar kwam ik achter terwijl ik het blog schreef. Daardoor ontstonden er wat onduidelijkheden, die ik zal aanpassen.
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
Ah, helder nu, dank! Overigens is er buiten Nederland nog een aantal éénklinkerige plaatsnamen.
Ja, zeker! Het Noorse Å bijvoorbeeld.
Grou(w) is geen minuscuul gehucht. Het is met bijna zesduizend inwoners een groot dorp en het was tot aan de gemeentlijke fusie van 2014 de hoofdplaats van de gemeente Boarnsterhim.
Hear, hear!